پرسش :

در مواردى که بین زوجین مفارقت حاصل مى‌شود و فرزند مشترکى دارند، فتواى مشهور فقهاى شیعه این است که مادر در مورد دختر تا هفت سالگى و در مورد پسر تا دو سالگى اولویّت در حضانت دارد، و پس از آن، فرزند در حضانت پدر قرار مى‌گیرد. از آنجا که مادّه 1169 قانون مدنى با الهام از این فتوا تنظیم شده، محاکم دادگسترى نیز در موارد مطروحه در پرونده هاى جارى بر این اساس عمل مى‌نمایند؛ ولى این امر چند مشکل اجرایى در بر دارد : الف) تعلّق عاطفى فرزندان، اعمّ از پسر و دختر، در سنین پایین به مادر بیشتر است، و گرفتن پسر بچّه هاى دو تا هفت ساله از مادر، در موارد زیادى موجب اخلال در مسائل تربیتى و عاطفى آنان مى‌شود. ب) غالبآ پدرهاى ازدواج نکرده در نگهدارى این گونه کودکان دچار مشکلات مهمّى مى‌شوند،وبیشتربه‌خاطرلجاجت،اصرار در گرفتن کودک دارند. و غالبآ بعد از تحویل، کودک را به عمّه، یا مادربزرگ، یا یکى دیگر از اقوام مى‌سپارند، و خود مباشرت در حضانت ندارند. ج) به دلیل تعلّق عاطفى شدید بین مادر و فرزند، در اغلب موارد گرفتن پسر بچّه سه یا چهار ساله از مادر، موجب عُسر و حرج بر مادر است؛ در صورتى که با حضانت مادر، پدر نیز از طریق اعمال ولایت و نظارت کلّى، با بچّه هاى خود ارتباط دارد، و فشارى بر وى وارد نمى‌شود. د) نگران‌کننده‌ترین نکته این که در خانواده‌اى که بیش از یک فرزند وجود دارد، بچّه ها با هم مأنوس و وابسته به هم مى‌باشند، و جدا کردن بچّه هاى خردسال از یکدیگر، و سپردن بعضى به پدر و بعضى به مادر، فشار شدیدى بر آنان وارد مى‌آورد. از طرفى بر طبق فتاواى برخى از فقها، از جمله مرحوم آیة اللّه العظمى خوئى؛ اولویّت در حضانت تا سنّ هفت سالگى، هم در دختر و هم در پسر، با مادر است. و احادیثى، از جمله روایت ایّوب بن نوح،(1) نیز دلالت بر این مسأله دارد. با توجّه به مطالب فوق نظر حضر تعالى در این مسأله چیست؟

پاسخ :
پاسخ از حضرت آیت اللَّه العظمى مکارم شیرازى (مدّ ظلّه العالى):
در صورتى که مصالح فرزندان واقعآ به خطر بیفتد، و گرفتار ضرر عاطفى شدیدى شوند، مى‌توان حضانت را به مادر سپرد.
پی نوشت:
(1) . وسائل الشّیعه، جلد 15، ابواب احکام الاولاد، باب 81، حدیث 6 و 7.
منبع: makarem.ir