پرسش :

در مواردى که بین زوجین مفارقت حاصل مى شود و فرزند مشترکى دارند، فتواى مشهور فقهاى شیعه این است که مادر در مورد دختر تا هفت سالگى و در مورد پسر تا دو سالگى اولویت در حضانت دارد، و پس از آن، فرزند در حضانت پدر قرار مى گیرد. از آنجا که مادّه 1169 قانون مدنى با الهام از این فتوا تنظیم شده، محاکم دادگسترى نیز در موارد مطروحه در پرونده هاى جارى بر این اساس عمل مى نمایند; ولى این امر چند مشکل اجرایى در بر دارد: الف) تعلّق عاطفى فرزندان، اعمّ از پسر و دختر، در سنین پایین به مادر بیشتر است، و گرفتن پسر بچّه هاى دو تا هفت ساله از مادر، در موارد زیادى موجب اخلال در مسائل تربیتى و عاطفى آنان مى شود. ب) غالباً پدرهاى ازدواج نکرده در نگهدارى این گونه کودکان دچار مشکلات مهمّى مى شوند، و بیشتر به خاطر لجاجت، اصرار در گرفتن کودک دارند. و معمولاً بعد از تحویل، کودک را به عمّه، یا مادر بزرگ، یا یکى دیگر از اقوام مى سپارند، و خود مباشرت در حضانت ندارند. ج) به دلیل تعلّق عاطفى شدید بین مادر و فرزند، در اغلب موارد گرفتن پسر بچّه سه یا چهار ساله از مادر، موجب عُسر و حرج بر مادر است; در صورتى که با حضانت مادر، پدر نیز از طریق اعمال ولایت و نظارت کلّى، با بچّه هاى خود ارتباط دارد، و فشارى بر وى وارد نمى شود. د) نگران کننده ترین نکته این که در خانواده اى که بیش از یک فرزند وجود دارد، بچّه ها با هم مأنوس و وابسته به هم مى باشند، و جدا کردن بچّه هاى خردسال از یکدیگر، و سپردن بعضى به پدر و بعضى به مادر، فشار شدیدى بر آنان وارد مى آورد. از طرفى بر طبق فتاواى برخى از فقها، از جمله مرحوم آیت الله العظمى خویى(رحمه الله)اولویت در حضانت تا سنّ هفت سالگى، هم در دختر و هم در پسر، با مادر است. و احادیثى، از جمله روایت ایوب بن نوح(1)، نیز دلالت بر این مسأله دارد. با توجّه به مطالب فوق نظر حضر تعالى در این مسأله چیست؟

پاسخ :
پاسخ از حضرت آیت اللَّه العظمى مکارم شیرازى (مدّ ظلّه العالى):
در صورتى که مصالح فرزندان واقعاً به خطر بیفتد، و گرفتار ضرر عاطفى شدیدى شوند، مى توان حضانت را به مادر سپرد.

پی نوشت:
1 . وسائل الشیعة، ج 15، ابواب احکام الاولاد، باب 81، ح 6 و 7.
منبع: makarem.ir