پرسش :

معنای «بقیةالله» که از القاب حضرت مهدی علیه السلام است چیست؟

پاسخ :
«بقیه» از بقای ضد فنا و نیستی است و در لغت به معنای ثبات و دوام آمده است. و «بقیةالله» یعنی باقیماندۀ خدا که در روی زمین ثابت است.
در دعای ندبه می‌خوانیم: «أین بقیة الله التی لاتخلو من العترة الهادیة»؛ «کجاست باقیماندۀ خدا که از غیر عترت طاهره نیست».
در مقصود از این کلمه دو احتمال است:

۱. این که مقصود از «بقیةالله» عنوان کلی بوده و اشاره به حجت‌ خدا در روی زمین است که هرگز زمین از آن خالی نبوده و نخواهد بود و دائماً باید در آن ثابت باشد. و انطباق آن بر امام‌زمان(ع) از باب انطباق کلی بر یک فرد آن در یک زمان است.

۲. این که مقصود از «بقیةالله» لقبی برای امام‌ زمان(ع) باشد به اعتبار اینکه در روی زمین ثابت بوده و دوام وجودی دارد.
«ابن‌سکیت» می‌گوید: «این جمله در جایی گفته می‌شود که انسان کسی را مراعات کرده و به انتظار او نشسته است».(۱)
با در نظر گرفتن این معنا حضرت‌ مهدی(ع) را «بقیةالله» می‌گویند از آن جهت که تحت رعایت خداوند بوده و به او مقام و شأنی داده که مردم، انتظار فرج او را در کارهای خود داشته باشند.

معرفی منابع برای مطالعه بیشتر:
۱- چهره ی امام مهدی در آینۀ القاب، مجله ی موعود، شماره ی ۲۸، ۲۹، ۳۰، ۳۱، ۳۲، ۳۳، ۳۴.
۲- فراتر از اشتیاق، طاهره مسلمی زاده.
۳- نام محبوب، سید حسین حسینی.
۴- الشهاب الثاقب، علی سلیمانی بروجردی.

پی‌نوشت‌:
۱. معجم مقاییس اللغه، ص۱۲۸.
منبع: پورتال جامع مهدویت