پرسش :
امام مهدی(عج) از دیدگاه روایات اهل بیت(ع) چه خصوصیات و اوصافی دارد؟
پاسخ :
احادیث و روایاتی که از اهل‌بیت (ع) به دست ما رسیده، از حیث سند و دلالت، مختلف هستند. برخی از آنها، متواتر و برخی، مستفیض یا خبر واحد هستند و از جهتی، برخی، صحیح و برخی دیگر، حسن به شمار می‌آیند و برخی نیز به دلیل مجهول بودن روای حدیث یا غیر موثق بودن راوی، ضعیف شمرده می‌شوند.
احادیث مربوط به امام مهدی (عج) نیز از این قاعده مستثنا نیستند و از دیدگاه علم حدیث، هر یک از جایگاه جداگانه‌ای برخوردار هستند، ولی با این همه، برخی از مطالب، در بیشتر این احادیث، مشترک هستند و در اکثر احادیث به این مطالب اشاره شده، به همین دلیل میتوان ادعا کرد که این مطالب مشترک اگر چه متواتر لفظی نباشند، متواتر معنوی هستند. بنابراین، بدون کمترین شبهه‌ای، میتوان به این مطالب استناد کرد.
چون در فصلهای آینده به تفصیل، به اوصاف و خصوصیات امام مهدی (ع) اشاره خواهد شد، در این قسمت، تنها، به همین مطالب مشترک اشاره می‌شود و برای هر یک از این مطالب، یک حدیث به عنوان شاهد آورده می‌شود:
۱. امام مهدی (عج) هم نام رسول خدا (ص) است:
قال النبی (ص): اسمه کاسمی و اسم أبیه کاسم ابنی و هومن ولد بنتی یظهر الله الحق بهم و یخمد الباطل باسیافهم...؛(۱) اسم او، مانند اسم من است و اسم پدرش، مانند اسم فرزندم است. او، از فرزندان دخترم است. خداوند، به دست آنان، حق را آشکار میکند و با شمشیرهای آنان، باطل را فرسوده میکند... .
۲. او از اهل بیت پیامبر (ص) و از فرزندان امام حسین (ع) است:
قال النبی(ص)، لاتذهب الدنیا حتی یقوم بأمر امتی رجل من ولدالحسین یملأها عدلاً کما ملئت ظلما و جورا؛(۲)دنیا به پایان نمی‌رسد، مگر این که مردی از فرزندان حسین (ع) برای اصلاح امر امت من، قیام کند و جهان را پر از عدل کند، همان گونه که پر از ظلم و جور شده باشد.
۳. امام مهدی (عج) فرزند امام حسن عسکری (ع) است:
امام حسن عسکری (عج) به نرجس خاتون فرمود:
ستحمیلن ذکراً و اسمه محمد و هو القائم من بعدی؛ به زودی پسری به دنیا خواهی آورد که اسمش م ح م د است و او بعد از من قائم و امام است.(۳)
۴. آن حضرت قبل از ظهور به غیبت طولانی می‌روند:
پیامبر (ص) فرمود: المهدی من ولدی. اسمه اسمی و کنیته کنیتی أشبه الناس بی خلقاً. تکون له غیبه و ...؛(۴) مهدی، از فرزندان من است. اسمش، اسم من و کنیه‌اش، کنیه من است. از حیث خلق و خوی و شکل و صورت، شبیه‌ترین مردم به من است. برای او غیبی است ... .
۵. به هنگام ظهور، زمین را پر از عدل و داد می کند و حضرت عیسی (ع) پشت آن حضرت نماز می‌گذارد:
ابن‌عباس، از رسول خدا نقل میکند که آن حضرت فرمود: «جانشیان و اوصیای من و حجت‌های خداوند بر خلق، بعد از من، دوازده نفرند. اولشان برادرم و آخرشان فرزندم است.»
گفته شد: «یا رسول‌الله! برادر تو کیست؟». فرمود: «علی بن ابی‌الطالب». گفته شد: «فرزندت کیست؟». فرمود: «مهدی است که جهان را پر از قسط و عدل میکند، همانگونه که پر از ظلم و جور شود. قسم به آن که مرا مبعوث کرد! اگر از دنیا، فقط یک روز بماند، خداوند آن روز را طولانی کند تا اینکه در آن روز، فرزندم مهدی ظهور کند و روح‌الله عیسی بن مریم نزول کند و پشت او نماز بگزارد، و زمین به نور پروردگار او روشن شود و حکومتش شرق و غرب را فرا گیرد.(۵)
البته موارد و مطالب مشترک احادیث مربوط به امام مهدی (عج) بیشتر از موارد مذکور است، ولی به دلیل طولانی‌نشدن این بخش و عدم تکرار، به همین اندازه اکتفا می‌شود.
پی‌نوشت‌ها:
۱. بحارالانوار، ج ۲، ص ۶۷.
۲. همان، ص ۶۶
۳. همان، ص ۱۶۱.
۴. همان، ص ۷۲.
۵. همان، ص ۷۱ .
منبع: پورتال جامع مهدویت
احادیث و روایاتی که از اهل‌بیت (ع) به دست ما رسیده، از حیث سند و دلالت، مختلف هستند. برخی از آنها، متواتر و برخی، مستفیض یا خبر واحد هستند و از جهتی، برخی، صحیح و برخی دیگر، حسن به شمار می‌آیند و برخی نیز به دلیل مجهول بودن روای حدیث یا غیر موثق بودن راوی، ضعیف شمرده می‌شوند.
احادیث مربوط به امام مهدی (عج) نیز از این قاعده مستثنا نیستند و از دیدگاه علم حدیث، هر یک از جایگاه جداگانه‌ای برخوردار هستند، ولی با این همه، برخی از مطالب، در بیشتر این احادیث، مشترک هستند و در اکثر احادیث به این مطالب اشاره شده، به همین دلیل میتوان ادعا کرد که این مطالب مشترک اگر چه متواتر لفظی نباشند، متواتر معنوی هستند. بنابراین، بدون کمترین شبهه‌ای، میتوان به این مطالب استناد کرد.
چون در فصلهای آینده به تفصیل، به اوصاف و خصوصیات امام مهدی (ع) اشاره خواهد شد، در این قسمت، تنها، به همین مطالب مشترک اشاره می‌شود و برای هر یک از این مطالب، یک حدیث به عنوان شاهد آورده می‌شود:
۱. امام مهدی (عج) هم نام رسول خدا (ص) است:
قال النبی (ص): اسمه کاسمی و اسم أبیه کاسم ابنی و هومن ولد بنتی یظهر الله الحق بهم و یخمد الباطل باسیافهم...؛(۱) اسم او، مانند اسم من است و اسم پدرش، مانند اسم فرزندم است. او، از فرزندان دخترم است. خداوند، به دست آنان، حق را آشکار میکند و با شمشیرهای آنان، باطل را فرسوده میکند... .
۲. او از اهل بیت پیامبر (ص) و از فرزندان امام حسین (ع) است:
قال النبی(ص)، لاتذهب الدنیا حتی یقوم بأمر امتی رجل من ولدالحسین یملأها عدلاً کما ملئت ظلما و جورا؛(۲)دنیا به پایان نمی‌رسد، مگر این که مردی از فرزندان حسین (ع) برای اصلاح امر امت من، قیام کند و جهان را پر از عدل کند، همان گونه که پر از ظلم و جور شده باشد.
۳. امام مهدی (عج) فرزند امام حسن عسکری (ع) است:
امام حسن عسکری (عج) به نرجس خاتون فرمود:
ستحمیلن ذکراً و اسمه محمد و هو القائم من بعدی؛ به زودی پسری به دنیا خواهی آورد که اسمش م ح م د است و او بعد از من قائم و امام است.(۳)
۴. آن حضرت قبل از ظهور به غیبت طولانی می‌روند:
پیامبر (ص) فرمود: المهدی من ولدی. اسمه اسمی و کنیته کنیتی أشبه الناس بی خلقاً. تکون له غیبه و ...؛(۴) مهدی، از فرزندان من است. اسمش، اسم من و کنیه‌اش، کنیه من است. از حیث خلق و خوی و شکل و صورت، شبیه‌ترین مردم به من است. برای او غیبی است ... .
۵. به هنگام ظهور، زمین را پر از عدل و داد می کند و حضرت عیسی (ع) پشت آن حضرت نماز می‌گذارد:
ابن‌عباس، از رسول خدا نقل میکند که آن حضرت فرمود: «جانشیان و اوصیای من و حجت‌های خداوند بر خلق، بعد از من، دوازده نفرند. اولشان برادرم و آخرشان فرزندم است.»
گفته شد: «یا رسول‌الله! برادر تو کیست؟». فرمود: «علی بن ابی‌الطالب». گفته شد: «فرزندت کیست؟». فرمود: «مهدی است که جهان را پر از قسط و عدل میکند، همانگونه که پر از ظلم و جور شود. قسم به آن که مرا مبعوث کرد! اگر از دنیا، فقط یک روز بماند، خداوند آن روز را طولانی کند تا اینکه در آن روز، فرزندم مهدی ظهور کند و روح‌الله عیسی بن مریم نزول کند و پشت او نماز بگزارد، و زمین به نور پروردگار او روشن شود و حکومتش شرق و غرب را فرا گیرد.(۵)
البته موارد و مطالب مشترک احادیث مربوط به امام مهدی (عج) بیشتر از موارد مذکور است، ولی به دلیل طولانی‌نشدن این بخش و عدم تکرار، به همین اندازه اکتفا می‌شود.
پی‌نوشت‌ها:
۱. بحارالانوار، ج ۲، ص ۶۷.
۲. همان، ص ۶۶
۳. همان، ص ۱۶۱.
۴. همان، ص ۷۲.
۵. همان، ص ۷۱ .
منبع: پورتال جامع مهدویت
