یزد سرزمین کهنسال ترین موجودات زنده دنیاست، به طوری که تاریخ سکونت انسان را در این سرزمین به زمانی پیش از هزاره سوم قبل از میلاد نسبت می‌دهند. بعضی از متون تاریخی هم زیربنای شماری از شهرهای این استان مانند میبد را به سلیمان پیامبر، یزد را به ضحاک و اسکندر مقدونی و ابرکوه را به ابراهیم پیامبر نسبت داده‌اند. در این میان، شاید سرو پنج هزار ساله ابرکوه، دیدنی‌ترین یادگار طبیعی این شهر از تاریخ طولانی یزد باشد که در کنار درختان دیگر کویری، مهر تاییدی بر تاریخ بلند از منطقه می‌زند.
ر استان یزد بیش از 50 درخت کهنسال شناسایی شده‌اند که از گونه‌های مختلفی مثل سرو، چنار، گردو و زبان گنجشک هستند. درختانی که هنوز هم در میان مردم حرمت و شکوه دارند و مردم روزهای تعطیل شان را در کنار آن‌ها شب می‌کنند.
بیشتر درختان کهن استان یزد بین 800 تا 1500 سال عمر دارند و سمبلی از مقاومت و پایداری مردم کویر‌نشین در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی هستند و شاید به همین دلیل باشد که یزدی‌ها این طور به درختان کهن‌سالشان احترام می‌گذارند و آن‌ها را مقدس می‌دانند
مثلاً عده ای از مردم طبس، طبق یک رسم قدیمی شب‌های جمعه در داخل درخت سرو 1500 ساله خرو در این شهرستان برای شفای بیماران‌شان چراغی می‌افروزند و به آن پارچه بسته و مراد خود را طلب می‌کنند.
یا اهالی روستاهای همجوار با چنار تنگ چنار مهریز بر این اعتقاد هستند که این درخت هر هزار سال یک بار خود به خود آتش گرفته و مجددا خاموش میشود.
در مورد چنار 1400 ساله چک چک که از نظر قدیمیهای یزد مقدس است، می‌گویند که این درخت تاکنون دو مرتبه تحت تاثیر ریزش کوه شکسته و مجددا روئیده است.
کهن‌ترين درختان جهان در یزد
اهالی منطقه دربید یزد هم برای بر آورده شدن حاجات خود نخ‌های رنگین به سرو کهنسال خود آویزان می‌کنند.
در مورد درخت ارس باجگان در شهرستان بافق نیز شایعاتی مبنی بر این که با بریدن شاخههای آن از محل برش خون جاری میشود، وجود دارد بنابراین از نظر آن‌ها این درخت مقدس است و بسیار مورد احترام.
چنار تلکین آباد نیر و زبان گنجشک میبد نیز مورد تقدس مردم این مناطق است و به همین علت از چوب آن‌ها برای ساختن نخل به منظور عزاداری در روزهای تاسوعا و عاشورای امام حسین (ع) استفاده میشود.
سرو 5هزار ساله شهرستان ابرکوه دومین درخت پیر دنیا است که در تمام جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است. با این حال هنوز هم خیلی از گردشگران، از وجود این جاذبه دیدنی در 120 کیلومتری غرب شهر یزد بی خبرند
دومین درخت پیر جهان
سرو 5هزار ساله شهرستان ابرکوه دومین درخت پیر دنیا است که در تمام جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است. با این حال هنوز هم خیلی از گردشگران، از وجود این جاذبه دیدنی در 120کیلومتری غرب شهر یزد بی خبرند.
سرو کهن ابرکوه(ابرقو) بعد از درخت مسوسلاه، پیترین ارگانیسم زنده در روی زمین است که اگرچه در ایران به سرو 5هزار ساله شهرت دارد، اما از سوی دانشمندان ژاپنی و روس سن آن حتی تا 8000 سال هم برآورد شده است.
حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب که در سال 740 هجری قمری تالیف شده است، درباره این سرو آورده است: " آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد. چنانچه سرو کشمیر و بلخ شهرتی داشته و اکنون این از آن‌ها بلندتر و بزرگ‌تر است...".
"الکساندر روف" دانشمند روسی عمر این درخت را بین 4000 تا 4500 سال برآورد کرده است. این درخت کهن زنده در حال حاضر حدود 28 متر ارتفاع دارد و محیط دور تنه آن 11.5 متر است.
درخت هزار ساله در باغچه یک خانه
شهرستان ابرکوه دارای سرو کهنسال دیگری نیز هست که سن آن را بیش از هزار سال تخمین می‌زنند، این درخت در باغچه یکی از خانه‌های قدیمی این شهر قرار گرفته و البته دارای پلاک میراث فرهنگی است.
منطقه دربید واقع در 30 کیلومتری شمال شرقی یزد نیز میزبان چهار درخت کهنسال و دیرزیست سرو است.
بیشتر درختان کهن استان یزد بین 800 تا 1500 سال عمر دارند و سمبلی از مقاومت و پایداری مردم کویر‌نشین در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی هستند و شاید به همین دلیل باشد که یزدی‌ها این طور به درختان کهن‌سالشان احترام می‌گذارند و آن‌ها را مقدس می‌دانند
سرو 2500 ساله ای به ارتفاع 21 متر که اهالی منطقه جهت برآورده شدن حاجت به آن پارچه‌‌های رنگی آویزان کرده‌‌اند و هم اکنون به دلیل محوطه سازی و سنگ چینی در معرض خطر خشکیدگی قرار دارد، سرو 12 متری دیگری که سن آن را نزدیک به هزارسال تخمین زده‌اند و به گفته اهالی به دلیل انشعابات زیاد درخت در گذشته مردم از ترس اشرار از آن به عنوان پناه استفاده می‌کرده‌اند و نهایتا دو سرو دیرزیست 150 تا 200 ساله که ارتفاع آن‌ها 19 و 11متر است.
سرو منگ آباد مهریز از درختان کهنسال شهرستان مهریز است که سن آن را بیش از دو هزار سال تخمین زده اند. بر روی تنه این درخت 14 متری آثار زیادی از نوک دارکوب وجود دارد.
چنار تنگ چنار مهریز یکی دیگر از درختان کهنسال مهریز است که در 42 کیلومتری جنوب این شهر واقع شده و سن آن را 1100 تا 1200 سال تخمین زده اند. اهالی منطقه عقیده دارند که این درخت هر هزار سال یک بار آتش گرفته و خود به خود خاموش میشود و حدود 20 سال پیش نیز درخت آتش گرفته است.
چنار 1500 ساله روستای نصرآباد نیز دیگر دیدنی درختان کهنسال استان یزد است که در 37 کیلومتری شمال غرب شهرستان تفت روییده است. درون تنه این درخت به دلیل آتش سوزی خالی شده و هم اکنون شاخههای جوان این درخت که جایگزین شاخههای اصلی بریده شده، با سیمهای قوی مهار شده‌اند.
چنار اسلامیه هم با سن تخمینی 1500 سال در 10 کیلومتری جنوب غرب شهرستان تفت و در روستای اسلامیه قرار دارد. درون تنه این درخت که دارای پلاک میراث فرهنگی است نیز در اثر پوکی خالیست و در گذشته از این فضا برای دکه کفاشی استفاده می‌شده است. اهالی روستا می‌گویند؛ شاخههای این درخت توسط کدخدای محل یک بار جهت ساخت درب و پنجره مدرسه بریده شده است.
بیشتر درختان کهن استان یزد بین 800 تا 1500 سال عمر دارند و سمبلی از مقاومت و پایداری مردم کویر‌نشین در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی هستند و شاید به همین دلیل باشد که یزدی‌ها این طور به درختان کهن‌سالشان احترام می‌گذارند و آن‌ها را مقدس می‌دانند
سرو روستای چم در پنج کیلومتری شمال شرق شهر تفت و در نزدیکی روستاهای زین آباد و مبارکه واقع شده که سن آن را 1100 سال تخمین می‌زنند. این درخت ثبت شده در میراث فرهنگی است. این درخت با ارتفاع 18 متر در حیاط آتشکده زرتشتیان قرار گرفته و در کنار تنه آن جایگاهی برای روشن کردن شمع ساخته شده است. قدیمیهای منطقه از هجوم ملخ‌ها به بسیاری از انشعابات این درخت در حدود 60 سال پیش و همچنین خشک شدن درخت در اثر وزش باد شدید در حدود 50 سال قبل که منجر به ایجاد شکاف در تنه اصلی آن شده، خبر می‌دهند که البته هم اکنون این شکاف توسط سیم بکسل بسیار قوی مهار شده است.
سرو زین آباد تفت 9 متر ارتفاع و سن آن نزدیک به 900 سال تخمین زده شده است و در پشت این درخت آتشکده بسیار کوچکی وجود دارد.
سن سروهای دو قلوی روستای مبارکه تفت را 1500 سال تخمین زده اند. هر دو درخت به ثبت میراث فرهنگی در آمده و در نزدیکی آن‌ها بقایای آتشکده کوچکی مشاهده میشود.
چنار 900 ساله طزرجان نیز از دیگر درختان کهنسال شهرستان تفت است که در 27 کیلومتری جنوب تفت و در روستای طزرجان در حال زیست است.
اهالی منطقه فیروزآباد شهر میبد در مورد درخت کهنسال زبان گنجشک این محل که سن تقریبی آن را 800 سال تخمین زده اند، می‌گویند: درخت سه مرتبه از نزدیکی یقه جهت ساختن نخل قطع شده ولی دوباره جوانه زده است. آن‌ها معتقدند به دلیل قرابت احساسی نخل‌های ساخته شده از این درخت با خود درخت، هیچگاه نمی‌توان نخل را از زیر درخت عبور داد زیرا در زمان عبور، نخل به درخت چسبیده و درخت استوارتر و قویتر به نظر می‌آید و از این جهت این درخت را درخت مقدس نیز می‌نامند.
چنار باجگان بافق با سه شاخه قطور که هر کدام محیطی بالغ بر 2.5 متر دارند از درختان کهنسال شهرستان بافق است که سن آن را با 34 متر ارتفاع، حدود 700 سال ذکر کرده اند.
درخت ارس این منطقه که قبلاً مختصری در مورد آن اشاره شد نیز تاکنون در پناه اعتقادات مردمی حفظ شده است.
سرو شادکام بافق که درختی با 35 متر ارتفاع و در درون یک باغ شخصی قرار دارد نیز در زمره همین درختان مورد احترام است.
چنار تلکین آباد نیر هم از درختان کهنسال مورد احترام در منطقه است که به گفته اهالی حدود 950 سال پیش آتش گرفته و تا نزدیکی یقه سوخته ولی دوباره رشد کرده است. نزدیک به پنج سال پیش نیز یکی از شاخههای قطور فرعی درخت جهت ساخت نخل بریده شد.
به این لیست باید سرو باغ خواجه تفت، سرو قندی اشکذر، سروهای مقدس روستای خرو طبس، سرو نصرت آباد شاهدیه، پده هارونی ابرکوه، بنه بداف بخش بهمن ابرکوه، بنه دشت شیطور بافق، چنار و بنه آسویج و درخت بنه کمکوئیه بهاباد، درختان چنار کرخنگان خاتم، چنار جرمق علیای کرخنگان با قطر تنه بیش از شش متر و گردوی کرخنگان و... را هم اضافه کنید تا فهرست کاملی از درختان کهنسال یزد داشته باشید!
برگرفته از: جام جم، مهر
