روزه داری در اسلام همچون احکام دیگر دارای شرایطی است. بر اساس فتوای مراجع تقلید افرادی که از بیماری رنج می برند و روزه برایشان مشکل جدی جسمی ایجاد می کند نباید روزه بگیرند. البته ذکر این نکته ضروری است که شاید هر پزشکی صلاحیت تجویز روزه نگرفتن را دارا نباشد.
ملاك اعتبارِ منع پزشك از روزه
سوال: اگر پزشک شخصى را از روزه گرفتن منع کند آيا با توجه به اين‌که بعضى از پزشکان اطلاعى از مسائل شرعى ندارند، عمل به گفته او واجب است؟
جواب: اگر مکلّف از گفته پزشک يقين پيدا کند که روزه براى او ضرر دارد و يا از گفته وى يا منشأ عقلايى ديگرى براى او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براى او واجب نيست، بلکه جايز هم نيست.
منع پزشک غير امين
سوال: بعضى از پزشکان که به مسائل شرعى ملتزم نيستند، بيماران را از روزه گرفتن به دليل ضرر داشتن منع مىکنند، آيا گفته اين پزشکان حجت است يا خير؟
جواب: اگر پزشک امين نباشد و گفته او هم اطمينان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، گفته او اعتبارى ندارد و در غير اين صورت نبايد روزه بگيرد.
روزه با وجود منع پزشك
سوال:چشم پزشک مرا از روزه گرفتن منع کرده و گفته است که به علت ناراحتى چشم به هيچ وجه نبايد روزه بگيرم، ولى من به گفته او توجه نکرده و شروع به روزه گرفتن کردم که باعث بروز مشکلاتى براى من در اثناى ماه رمضان شد. به‌طورى که در بعضى از روزها هنگام عصر احساس ناراحتى مىکنم، لذا متحيّر و مردّد هستم بين اين‌که روزه نگيرم و يا ناراحتىام را تحمل کرده و روزه را تا غروب ادامه دهم. سؤال اين است که آيا اصولاً روزه گرفتن بر من واجب است؟ و در روزهايى که روزه مىگيرم و نمىدانم قدرت ادامه آن را تا غروب دارم يا نه، آيا روزهام را ادامه دهم؟ و نيّت من چگونه بايد باشد؟
جواب: اگر از گفته پزشک متديّن و امين اطمينان حاصل کنيد که روزه براى چشم شما ضرر دارد و يا خوف ضرر داشته باشيد، روزه گرفتن براى شما واجب نبوده و بلکه جايز هم نيست، و با خوف ضرر نيّت روزه صحيح نيست و در صورت عدم خوف ضرر نيّت روزه اشکال ندارد، ولى صحّت روزه متوقف بر اين است که براى شما واقعاً ضرر نداشته باشد.
سوال: در سال گذشته توسط پزشک متخصص موردعمل جراحى کليه قرار گرفتم. وى مرا از گرفتن روزه تا آخر عمر منع نمود، ولى در حال حاضر هيچ مشکل و دردى احساس نمىکنم و حتى به‌طور طبيعى غذا مىخورم وآب مىنوشم و هيچ‌يک از عوارض بيمارى را هم حس نمىکنم، وظيفه من چيست؟
جواب:اگر خود شما از ضرر روزه خوف نداريد و حجت شرعى هم بر آن نداريد، واجب است روزه ماه رمضان را بگيريد.
روزه نگرفتن به دستور پزشك و كشف خلاف
سوال: اگر پزشک به بيمارى بگويد که روزه براى شما ضرر داد و او هم روزه نگيرد، ولى بعد از چند سال بفهمد که روزه براى وى ضرر نداشته و پزشک در تشخيص خود اشتباه کرده است، آيا قضا و کفّاره بر او واجب است؟
جواب: اگر از گفته پزشک متخصص و امين و يا از منشأ عقلايى ديگر، خوف از ضرر پيدا کند و روزه نگيرد، فقط قضا بر او واجب است.
