در 17 دی 1356، شاه فرمان حمله جدید به مقام مرجعیت شیعه و رهبری نهضت؛ یعنی امام خمینی رحمه الله را صادر کرد. به دستور شخص شاه، مقاله ای با عنوان ایران و استعمار سرخ و سیاه با امضای مستعار احمد رشیدی مطلق تهیه شد. داریوش همایون، وزیر اطلاعات و جهانگردی نیز مأموریت یافت تا این مقاله را در یکی از روزنامه های کشور به چاپ برساند. پس از خودداری روزنامه کیهان از چاپ مقاله اهانت آمیز، روزنامه اطلاعات که به ساواک و دربار نزدیک تر بود در روز شنبه 17 دی 56، مقاله را چاپ کرد. در این مقاله، سخنان توهین آمیزی که شاه چندین بار علیه مخالفان، روحانیت و حضرت امام بیان کرده بود، باز تکرار شد. نویسنده مقاله با هم دست توصیف کردن روحانیت و حزب توده به عنوان عوامل استعمار سرخ و سیاه، به شخص امام خمینی رحمه الله توهین کرد.
غروب روز شنبه 17 دی ماه 1356، نسخه های روزنامه اطلاعات در شهر قم پخش شد. مانند گذشته و براساس سیاست های رژیم، روزنامه ها عنوان های اصلی خود را به کارهای خردمندانه شاه اختصاص دادند، ولی طلاب هوشیار و آگاهی که مطالب روزنامه ها را برای یافتن خبرهای تازه تر، پی گیری می کردند، در صفحه هفتم این روزنامه به مقاله جدیدی برخوردند: ایران و استعمار سرخ و سیاه!
همه چیز از این جا آغاز شد. مقاله ای که موجی از نفرت را در میان روحانیون، مردم و دانش آموزان برانگیخت و شهر قم را به فریاد و اعتراض فراخواند و نام و یاد امام را در ذهن ها زنده کرد.1 مقاله ای که مانند آتش به دامن رژیم شاه افتاد و آن را برای همیشه در این کشور رسوا کرد.
فردای آن روز، طلاب قم درس های خود را تعطیل و در تظاهراتی پرشور به سوی بیت مراجع قم حرکت کردند. این تظاهرات در حمایت از امام خمینی رحمه اللهو مخالفت با رژیم و اعتراض به چاپ آن مقاله تا روز نوزدهم دی ماه ادامه یافت. شهر قم سال ها بود که در فشار و اختناق آن زمان، چنین حرکت هم آهنگ، وسیع و آشکاری را از سوی چندین هزار طلبه و هزاران نفر از مردم قم در مخالفت علنی با شاه و تأیید امام خمینی رحمه الله به خود ندیده بود.
رژیم شاه با آن که نمی خواست دست از عوام فریبی و تظاهر به آزادی و دموکراسی بردارد، نتوانست این حرکت را در قم تحمل کند. بنابراین عصر روز 19 دی ماه 56، طلاب و مردم قم را به رگبار گلوله بست و در یک حمله شدید، شمار زیادی را شهید و مجروح ساخت و به ظاهر قیام قم را سرکوب کرد. این کشتار در داخل و خارج کشور، بازتاب وسیعی پیدا کرد و مردم شهرها و دانشجویان دانشگاه ها را به اعتراض شدید واداشت.2
1 . نک: جایگاه قیام 19 دى 1356 در انقلاب اسلامى، صص 73 ـ 76؛ حماسه 19 دى قم 1356، ص 191؛ قیام حماسه آفرینان قم و تبریز و دیگر شهرهاى ایران، ص 39.
2 . تاریخ ایران در دوارن معاصر، صص 207 ـ 208، سیماى قم، ص 44 ؛ حماسه هاى اسلامى ملت به رهبرى امام خمینى رحمه الله، ص 40.
