طاسی منطقه‌ای- مولیسک- الوپسی آره‌آتا (Alopecia Areata)
ریزش موی منطقه‌ای
یکی از بیماری‌های شایع پوستی است بطوری که 4-2% بیمارانی که برای اولین بار به کلینیک‌های پوست مراجعه می‌کنند را تشکیل می‌دهد. حدود 2-1% افراد جامعه نیز در طول زندگی خود به این مشکل مبتلا می‌شوند.
بیماری بصورت ریزش موی کامل و ناگهانی یک یا چند ناحیه از موها، به ابعاد یک یا چند سانتی‌متر، بدون علائم همراه (پوسته ریزی، خارش و سوزش شدید و ... ) تظاهر می‌کند. معمولاً لکه‌های ریزش مو به صورت مدور یا بیضی بوده و در اغلب موارد روی موهای نواحی سر و به مقدار کمتر روی ریش، سبیل، ابرو دیده می‌شود. اما هر جایی از نواحی مودار بدن می‌تواند درگیر شود.
اغلب موارد بیماری بصورت محدود باقی می‌ماند که شبیه لیس زدن موها (مولیسک) است. اما در کمتر از 10% موارد ضایعات به تدریج یا به سرعت بزرگ‌تر شده و حتی گاهی تمام موهای سر می‌ریزد (الوپسی یونیورسالیس) بیماری در هر سنی ممکن است شروع گردد اما اغلب موارد بین 40-20 سالگی است هرچند در کودکان نیز به وفور دیده شده است. ابتلا زن و مرد مساوی بوده و حدود 30-10% بیماران سابقه فامیلی مثبت از بیماری را متذکرند.
بیماری علاوه برموها، بندرت ممکن است ناخن‌ها را نیز درگیر نماید که بصورت نقاط یا خطوطی روی ناخن می‌باشد. در موارد نادرتری حتی گرفتاریهای چشمی نیز ایجاد می‌شود.
معمولاً در ریزش موی منطقه‌ای، موهای سفید درگیر نمی‌شود. به همین جهت در کسانی که موهای «جو-گندمی» دارند، موهای تیره ریخته و موهای سفید باقی می‌مانند که از آن بعنوان «سفیدشدن یک شبه موها» در تاریخ یا داستان‌ها نام می‌برند. ضمناً پس از درمان موفقیت‌آمیز بیماری نیز، موهایی که شروع به رشد می‌کنند، ابتدا سفید بوده و به مرور رنگ طبیعی می‌یابند.
عوامل ایجادکننده طاسی منطقه‌ای
امروزه به دلایل متعددی این بیماری را اتوایمیون (حاصل از ایمنی خود فرد) می‌دانند. همراهی با دیگر بیماری‌های اتوایمیون مثل لک و پیس (وتییلیگو)، اختلالات تیروئید، لوپوس و ... موید آن می‌باشد. همچنین در بیماران با اگزمای اتوپیک (سرشتی) شایع تراست که در این افراد شروع بیماری از سنین پایین‌تر بوده و احتمال گسترش به سمت توتالیس یا یونیورسالیس بیشتر خواهد بود. اضطراب و استرس نیز از عوامل شروع یا تشدیدکننده بیماری است که بایستی به طور جدی مدنظر بیماران باشد.
مسیر بیماری
به سختی می‌توان مسیر بیماری را در تمام افراد پیش‌بینی کرد. گاهی حتی بهبود خودبخود پس از ماه‌ها در ضایعات محدود مورد انتظار است. در اغلب موارد نیز به خوبی به درمان‌ها جواب می‌دهد اما متأسفانه درصد قلیلی پاسخ مناسب نداشته و یا پس از بهبود مجدداً عود می‌یابند. بهرحال سن شروع، شدت و وسعت ضایعات، همراهی با بیماری‌های خو ایمنی، ابتلا ناخن‌ها، سابقه فامیلی مثبت، وجود ناراحتی های روحی و ... در پیش آگهی موثرند.
تشخیص افتراقی
ریزش مو به صورت لکه ای در موارد دیگری مثل عفونت‌های قارچی و کچلی، کندن عصبی موها، ریزش های دائمی در اثر بیماری‌هایی مثل لیکن پلان، لوپوس جلدی، اسکلرودرمی و .. دیده می‌شود که از نظر پیش آگهی و درمان تفاوت‌های بسیاری با هم دارند. تنها با معاینه دقیق و تخصصی و در صورت نیاز ارسال آزمایشات تکمیلی و حتی نمونه‌برداری از پوست می‌تواند موجب قطعی شدن تشخیص گردد. متأسفانه گاهی عدم دقت در تشخیص، موجب درمان‌های نادرست و تشدد یا پیشروی بیماری‌های مذکور می‌شود.
آسیب شناسی
تجمع بیش از حد سلول‌های لنفوسیت در اطراف فولیکولهای مو مانع از رشد آن‌ها شده و موجب ظریف و مینیاتوری شدن موها می‌گردد. اساس درمان‌ها نیز جهت کاهش این تراکم سلولی و دادن اجازه تنفس به موهای نازک جهت رشد مجدد می‌باشد.
درمان
در اغلب موارد دادن اطمینان به بیماری یا والدین در جهت اثربخش بودن درمان‌ها مفید و حتی لازم است. باید خاطر نشان شد که ارزیابی درمان‌ها در ریزش موی منطقه‌ای پس از 3-2 ماه امکان‌پذیر است. بنابراین صبر و حوصله، اعتماد به پزشک معالج، کاهش استرس و در نظر گرفتن فاکتورهای مهم (فوتنهای کوزه‌گری!!) همچون محل زندگی، سن، جنس بیمار، محل ریزش و وسعت آن، توانایی مراجعه مکرر، وضعیت اقتصادی و اجتماعی بیمار، میزان اهمیت بیماری برای فرد و ... از عوامل مؤثر در میزان اثربخشی درمانهاست.
درمان‌ها شامل استفاده از مواد موضعی (لوسیون، کرم، پماد) در موارد خفیف است. تزریق داخل ضایعات طاسی یکی از درمان‌های مؤثر است که حتماً بایستی از آمپول‌های استاندارد و با رقیق نمودن کافی و در نظر گرفتن شرایط سنی، میزان دردناک بودن، وسعت ضایعات و ... حتماً توسط متخصصین مربوطه صورت پذیرد وگرنه گاهی حتی عوارض غیرقابل برگشت ایجاد می‌نماید که چه بسا مشکلتر از خود بیماری باشد.
استفاده از داروهای محرک رویش مود از هزاران سال قبل رایج بوده، بطوریکه پدر علم طب (بقراط حکیم) از فضله کبوتر در رفع این بیماری استفاده می‌کرد!! امروزه داروهای محرک متعددی وجود داردکه تعدادی توسط خود بیمار یا والدین و تعدادی نیز بایستی با مراجعه مکرر و توسط پزشک متخصص مورد استفاده قرار گیرد.
در موارد شدید و گسترده تر بیماری، استفاده از اشعه ماورءبنفش به تنهایی یا همراه با داروهای افزایش دهنده حساسیت به نور «PUVA تراپی» به صورت وضعی یا سیستمیک، استروئید خوراکی، داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی توصیه می‌شود که با توجه به سیر، شدت بیماری و در نظر گرفتن عوارض احتمالی برای هر کدام از درمان‌ها در موارد خاص کاربرد دارد. به مجموعه فوق لیزرهای کم توان و ... را نیز می‌توان افزود.
