خوددرمانی

خوددرمانی؛ درمان بیماری یا درمانی بیماری زا

راستی چرا برخی افراد خوددرمانی می کنند؟ اصلا خوددرمانی آیا واقعا منجر به درمان فرد می شود؟ اصلا خوددرمانی چیست؟

خوددرمانی یعنی استفاده از دارو بدون دستور پزشکی و نسخه برای اهداف درمانی.

مصرف خودسرانه ی داروها ممکن است از یک آسپیرین که به نظر خیلی ساده است شروع شود و حتی به خطرناک ترین مواد مخدر و اعتیادآور ختم شود.

کم نیستند افرادی که به توصیه ی دوستان(البته به ظاهر دوستان) و آشنایان برای درمان بیماری هایی مثلا چربی خون بالا و یا قند خون بالا، خود را گرفتار مواد اعتیادآوری کرده اند که نه تنها به بهبودی شان منجر نشده بلکه مشکلات بسیاری را برای شان پیش آورده است.

در این مطلب قصد داریم به برخی از عوارض مصرف خودسرانه ی داروها اشاره کنیم:

مُسکن ها

دکتر ایرج خسرونیا، رییس هیات مدیره جامعه پزشکان متخصص داخلی می گوید: مصرف خودسرانه ی مُسکن ‌هایی چون آسپیرین می‌ تواند عوارضی چون خونریزی دستگاه گوارش، هپاتیت، نارسایی کبد و کلیه و مشکلات روحی را به همراه داشته باشد.

داروهای افزایش وزن و انرژی زا

متاسفانه مصرف خود سرانه ی داروهای نیروزای استروئیدی بدون توجه به عوارض خطرناک و گاهی مرگ آور آن به طور معمول در میان افراد سالم و جوانان رخ می دهد. دکتر کمال هادیانی متخصص اورولوژی می گوید: اختلالات کبدی، اختلالات خونی، قلب بزرگ شده،‌ ضایعه ی دریچه ی آئورت و تنگی شدید آن و حتی مرگ از عوارض خودسرانه ی مصرف این داروها است.

عوارض جانبی این داروها بسیار عمیق و اثر گذار هستند اما مصرف کنندگان این داروها، دوزهای مختلفی از دارو را به شکل و روش های مختلفی مصرف می کنند تا عوارض دارو را کاهش دهند و از طرفی مانع از شناخته شدن با آزمایش دوپینگ می ‌شوند.

علیرضا حقیقت، مدیر امور دارویی دانشگاه علوم پزشکی زنجان نیز در این باره می گوید: متاسفانه دیده می شود که برخی افراد به منظور افزایش وزن از برخی داروهای کورتونی مانند دگزامتازون، کلوبتازول و فلوئوسینولون استفاده می کنند که این امر روندی بسیار خطرناک و تهدید کننده بر سلامت افراد است و اصلاً قابل قبول و دفاع نیست و هیچ مرجع علمی نیز مصرف این داروها را برای افزایش وزن تأیید نمی ‌کند.

پوکی استخوان از عمده ‌ترین عوارض مصرف برخی داروهای کورتونی به منظور افزایش وزن است، تغییر در وضعیت سلول ‌های خونی، تغییر در توزیع متناسب چربی ‌های بدن و ایجاد اندامی ناموزون، ایجاد چاقی گردنی تحت عنوان گردن بوفالو بخشی از عوارض مصرف این داروها است. از دیگر عوارض مخرب مصرف خودسرانه ی این دارو می توان به  تحلیل رفتن اندام ها، ایجاد آب مروارید، نارسایی خون، تحلیل عضلات بدن، افزایش چربی و فشار خون، زخم های گوارشی، آسیب دستگاه گوارش، پُرکاری کلیوی تحت عنوان سندرم کوشینگ و بسیاری از عوارض غیر قابل برگشت دیگر اشاره کرد.

سیپروهپتادین از دیگر داروهای مورد استفاده توسط برخی افراد جهت افزایش وزن است. حقیقت در این باره نیز می گوید: سیپروهپتادین دارویی ضد حساسیت است که با مکانیسم خاص خود موجب افزایش اشتها در مصرف کننده می ‌شود. این دارو به شدت اثرات خواب آوری دارد و می ‌تواند با کاهش سطح هوشیاری و تمرکز، روند فعالیت‌ های روزمره را مختل کند. همچنین عوارض دیگری نیز در اثر مصرف طولانی مدت این دارو محتمل است.

داروهایی برای برطرف کردن جوش صورت

بتامتازون

علیرضا حقیقت، مدیر امور دارویی دانشگاه علوم پزشکی زنجان می گوید: مصرف خودسرانه ی پماد بتامازون، عوارض پوستی متعددی بر جای می گذارد. بتامتازون جزء داروهای کورتونی است که متاسفانه بسیاری از افراد از آن، در مواردی نظیر برطرف کردن جوش یا لک ‌های صورت، ناراحتی‌ هایی مثل خارش و یا خشکی پوست به طور خودسرانه استفاده می‌ کنند. درست است که این پماد، در روزهای اول مصرف، تغییرات قابل ملاحظه‌ و بسیار خوبی در پوست ایجاد می ‌کند اما این تغییر موقتی است و پس از مدتی رفته رفته پوست تحلیل رفته، حالت شکننده می ‌یابد و مستعد انواع عفونت‌ ها و قارچ‌ های پوستی می‌ شود. به هر حال اگر افراد از عوارض داروهای کورتونی آگاه باشند، هرگز از آن ها به صورت خودسرانه استفاده نخواهند کرد.

راکوتان:

مجتبی امیری، عضو انجمن متخصصان پوست ایران درباره ی مصرف خودسرانه ی داروی راکوتان که برای درمان جوش‌ های پوستی به کار می ‌رود، می گوید: این دارو عوارض شدیدی را به دنبال دارد و باید حتماً تحت نظر پزشک مصرف شود. چرا که قبل از مصرف آن، باید آزمایش‌ های مختلفی از جمله آنزیم‌ های کبد انجام شود.

راکوتان یا ایزوترتینوئین دارویی برای درمان آکنه یا جوش پوستی شدید است که به صورت کپسول خوراکی عرضه می شود و از مشتقات ویتامین آ است که به صورت طبیعی به میزان خیلی کمی در بدن انسان وجود دارد. این دارو از طریق کاهش چربی پوست با وادار کردن غده های چربی پوست به کم‌ کردن تولید چربی، باعث کم ‌شدن آکنه در پوست می‌ شود و دارای عوارضی است که نباید آن را به صورت خودسرانه مصرف کرد:

عوارض چشمی شامل خشکی چشم، کدورت قرنیه و کاهش دید شب که معمولاً با قطع دارو بهبود می‌ یابد، خشکی لب که مهمترین عارضه ی آن است و با استفاده از کرم‌ های چرب‌ کننده رفع می ‌شود، خشکی دهان و بینی که می ‌توان از قطره ی چشمی و کرم داخل بینی استفاده کرد، از مهمترین عوارض راکوتان است.

خونریزی بینی که معمولاً در هفته‌ های دوم یا سوم خود به‌ خود رفع می‌ شود و درد خفیف مفاصل و ماهیچه‌ ها به‌ ویژه زانو از دیگر عوارض آن است.

این دارو در جوش ‌های نوع شدید و در مواردی تجویز می ‌شود که داروهای معمول آکنه مؤثر واقع نشده‌ اند. اما در موارد معمولی نیز با تجویز پزشک قابل استفاده است.

موارد عدم مصرف راکوتان: هنگام بارداری یا شیردهی نباید آن را مصرف کرد، چرا که باعث سقط جنین یا عقب ماندگی نوزاد می ‌شود و عوارض نامطلوبی روی طفل بر جا می ‌گذارد. این دارو نباید تا قبل از یک سال از شروع حاملگی مصرف شود.

حساسیت نسبت به ویتامین آ راکوتان و داروهای مشابه، داشتن نارسایی کبدی یا کلیوی، مبتلایان به چربی خون بالا و مصرف در کودکان و کهنسالان از دیگر موارد منع مصرف است.

اعتیاد و خوددرمانی

ترک اعتیاد در زنان باردار

دکتر خدابنده، متخصص پزشکی قانونی و مسمومیت‌ ها می گوید: برخی از زنان معتاد به هنگام بارداری برای پنهان کردن اعتیاد خود بدون مراجعه به پزشک متخصص، اقدام به خوددرمانی می ‌کنند که عوارض خطرناکی را به دنبال دارد. این زنان به هنگام بارداری بدون آن که از عوارض اعتیاد بر جنین آگاه باشند به دلیل ترس از اطلاع دیگران از اعتیاد او، به پزشک مراجعه نمی ‌کنند و اقدام به خوددرمانی و کمک از هم نوعان خود می‌ کنند که این عمل عوارض خطرناکی را به دنبال دارد. اعتیاد در زنان باردار موجب تولد زودرس و به دنبال آن مرگ نوزادان می ‌شود. زنان بارداری که به مواد مخدر اعتیاد دارند با مراجعه به پزشک به مراکز ذیربط ارجاع داده می ‌شوند. در این مرکز به جای مصرف مواد مخدر، متادون تجویز می ‌شود که هیچ نوع عوارضی بر جنین ندارد و فقط جا به جایی مواد مخدر با مصرف مواد امن انجام می ‌شود.

اعتیاد به کراک، نتیجه مصرف خودسرانه ریتالین و ترامادول

سرهنگ سید جواد کشفی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ، درباره شیوع مصرف خودسرانه داروی ریتالین در میان جوانان هشدار می دهد و می گوید: به تازگی گروهی، داروی ریتالین را به عنوان قرص تقویت حافظه به جوانان معرفی می کنند که مصرف خودسرانه ی آن بدون تجویز پزشک اعتیادآور است.

برخی نیز قرص ترامادول را به خاطر خاصیت ضددرد، خودسرانه به دیگران توصیه می کنند که بررسی ها نشان می دهد اعتیاد به ماده مخدر کراک در میان برخی جوانان، ناشی از مصرف نا آگانه ی ترامادول بوده است.

این مقام ناجا از خانواده ها خواست با هوشیاری و دقت، اجازه ندهند فرزندان شان داروهای بسیار حساسی نظیر ریتالین و ترامادول را بدون مجوز پزشک مصرف کنند.

منابع:

ایسنا

فارس

پزشکان بدون مرز

سلامتیران

خبرآنلاین

ایسکانیوز

نگاهی به خوددرمانی در ایران

مصرف دارو از مهم ترین ارکان درمان بیماری ها است، ولی مصرف غیر منطقی دارو علاوه برعدم درمان بیماری باعث ایجاد عوارض دارویی در طولانی مدت می شود.

بر اساس تحقیقات انجام شده، هر ایرانی سالانه  339 عدد دارو مصرف می کند که بیش از استاندارد جهانی است.

همچنین بر اساس این تحقیقات، ایرانی ها 10 تا 15 درصد مجموع داروهای کشور را بدون مشورت با پزشک مصرف می کنند و مُسکن ها، قطره های چشمی و آنتی بیوتیک ها بیشترین میزان مصرف خودسرانه را به خود اختصاص می دهند.

البته آنتی بیوتیک ها به علت نوع تاثیر دارویی، بدترین داروهایی هستند که به این شیوه مصرف می شوند، چرا که در صورت عدم نیاز بدن به این دارو، مانند سَم عمل می کند و میکروب های بدن را نسبت به داروها مقاوم می کند و در صورت ایجاد عفونت در بدن، دیگر آنتی بیوتیک در درمان بیماری موثر نخواهد بود.

همچنین طبق یافته های آماری، مصرف همزمان بیش از سه دارو در افرادی که مصرف چند دارویی داشتند، مراجعه آنان به پزشکان متعدد تقریبا دو برابر بوده و بروز عوارض جانبی حدود 5/2 برابر بیشتر مشاهده می شود.

بر اساس گزارش مرکز ثبت و بررسی عوارض جانبی دارویی وزارت بهداشت و درمان طی  10 سال اخیر حدود 10 هزار عارضه دارویی در مرکز ADR ایران به ثبت رسیده که از این میزان 30 درصد عوارض دارویی ناشی از داروهای تزریقی بوده است.

بیشترین عوارض گزارش ثبت شده شامل آنتی بیوتیک ها و داروهای موثر بر سیستم عصبی به لحاظ مصرف گسترده ی آن است و 10 تا 20 درصد بیماران بستری در بیمارستان مبتلا به عوارض دارویی می شوند.

به گفته ی کارشناسان داروسازی، سالمندان، زنان باردار و کودکان ممکن است بیشتر در معرض خطر عوارض دارویی قرار داشته باشند و بنابراین توجه خاص به این گروه از بیماران ضروری است.

آنان افزودند: اطلاع پزشک در خصوص بارداری و شیردهی برای تجویز دارو الزامی و مصرف برخی داروها در این دوران ممنوع است و باید دقت شود دارویی به اشتباه به مصرف نرسد.

کارشناسان می گویند مصرف طولانی مدت دارو خارج از محدوده ی تجویز پزشک، احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می دهد.

دارو درمانی با پزشک یا بیمار؟

دکتر مهرداد رضایی یک داروساز، مصرف دارو در کشور را غیرمنطقی خواند و افزود: متاسفانه به دلیل مصرف غیر منطقی، عوارض دارویی بیش از حد در بیماری های مزمن مانند فشار خون، دیابت و غیره بروز می یابد.

وی توضیح داد: بیمار در بسیاری از موارد به پزشک اجازه می دهد داروهای زیادی و حتی داروهایی که قبلا استفاده می کرده در نسخه بنویسد و در واقع با این عمل، بیمار خود به تشخیص و دارودرمانی می پردازد.

رضایی گفت: پزشک نیز مجبور است این کار را انجام دهد زیرا در غیر این صورت بیمار به پزشک دیگری مراجعه می کند.

وی با بیان این که بیمار اطلاعات ناقصی از عوارض دارویی ناشی از مصرف غیر منطقی دارو دارد، گفت: بیمار از طرفی می شنود که دارو سم است ولی از طرف دیگر خود اقدام به دارو درمانی می کند.

این داروساز ادامه داد: از طرف دیگر ذهنیتی که بیمار از پزشک دارد، این است که باید در وهله اول چند بیماری وی را درمان کند و صبر و حوصله برای درمان واقعی ندارد و پزشک مجبور می شود، علامت درمانی کرده و برای هر بیماری چند قلم دارو تجویز کند.

وی با اشاره به این که بیماران به مصرف داروهای تزریقی تمایل بیشتری دارند، گفت: بیماران تصور می کنند با داروی تزریقی بهتر درمان می شوند که البته باید به این نکته اشاره کرد بخشی ازهزینه مالی مطب از طریق تزریقات تامین می شود.

رضایی، بی اعتمادی به کیفیت دارو را از دیگر عوامل مصرف غیرمنطقی دارو دانست و افزود: بیمار فکر می کند داروی قوی تر، بهتر برای درمان اثر می کند و از عوارض آن بی خبر است.

به گفته وی، در بسیاری از منازل، جعبه های دارویی وجود دارد که از آن برای بیماری شخصی دیگر بدون توجه به تاریخ مصرف و غیره استفاده می شود.

این داروساز، ارزان بودن دارو و پوشش بیمه ای را در مصرف غیر منطقی دارو تاثیرگذار دانست و تصریح کرد: فرهنگ سازی، مهمترین اقدام برای استفاده از دارو به صورت منطقی است و مردم باید به دارو به عنوان یک ماده تخصصی نگاه کنند و به پزشک اجازه ندهند، بیش از حد دارو برای آنان تجویز کند.

ایرانی ها، داروهای تزریقی را بیشتر می پسندند!

عبدالمجید چراغعلی مشاور اجرایی معاونت دارو و غذای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معتقد است: مصرف غیر منطقی دارو در بسیاری از کشورهای در حال توسعه صورت می گیرد، اما ویژگی بارز فرهنگ دارویی در ایران، مصرف بیش از اندازه ی فرآورده های تزریقی است که حتی نسبت به کشورهایی که از لحاظ سطح بهداشتی مشابه ایران هستند، بالاتر است.

چراغعلی با بیان این که مصرف سرانه داروهای تزریقی در ایران در سال گذشته حدود  4/11عدد بوده است، گفت: این رقم حدود چهار برابر میانگین مصرف سرانه کشورهای در حال توسعه است.

وی، عمده ترین ابزار برای کنترل این فرهنگ غلط را آموزش و ارائه آگاهی به بیماران ذکر کرد و گفت: کارگاه های آموزشی نیز باید برای پزشکان برگزار شود تا تحت تاثیر خواسته بیماران و برای کوتاه کردن مدت درمان به تجویز بیش از حد دارو نپردازند.

هر چه دارو بیشتر، پزشک با سوادتر!

دکتر ابراهیم بنی حبیب یک پزشک عمومی نیز، دسترسی راحت مردم به دارو را دلیل مصرف غیر منطقی دارو ذکر کرد وگفت: این فرهنگ غلط در بین بیماران رایج است که اگر پزشک یک یا دو قلم دارو برای وی تجویز کند، بی سواد است.

وی افزود: همچنین بیمار تصور می کند که باید با یک دوز مصرف دارو، درمان شود، در غیر این صورت به پزشک دیگری مراجعه می کند.

بنی حبیب، دارو را سم دانست و تصریح کرد: در بسیاری ازمنازل 70 درصد داروها در داخل یخچال بدون توجه به میزان درجه آن نگهداری و در موقع بیماری از آن استفاده می شود.

این پزشک عمومی بر نقش اطلاع رسانی به مردم تاکید و خاطر نشان کرد: مردم باید بدانند مصرف زیاد چند قلم دارو به طور همزمان سم است و باید به پزشک معالج اعتماد داشته باشند تا مصرف بی رویه و غیرمنطقی دارو نداشته باشیم.

دارو زیادیش خوبه!

دکتر فرزاد پیرویان داروساز نیز گفت: میانگین اقلام دارویی در هر نسخه در کشور حدود سه قلم است، در صورتی که در دنیا این میانگین در هر نسخه  2/1 قلم است.

وی عدم شناخت مردم از دارو را مهمترین دلیل مصرف غیر منطقی دارو دانست و افزود: دارو یک ماده شیمیایی است، وقتی وارد بدن می شود به جایی از بدن که حساس هستند، واکنش نشان می دهد و باعث بیماری درازمدت می شود.

پیرویان، با اشاره به این که اگر این داروی شیمیایی درست مصرف شود، عوارضی نخواهد داشت، گفت متاسفانه بیماران ما به پزشک فشار می آورند که دارو زیاد تجویز کند.

وی اشاره کرد: افرادی که از لحاظ فرهنگی سطح پایین دارند، داروهای قاچاق و تقلبی را نیز مصرف می کنند به صرف این که یکی از آشنایان آن ها این دارو را مصرف کرده است.

این داروساز تصریح کرد: در کشور میزان مراجعه ی مردم به پزشک بالا است و مردم نمی دانند مصرف دارو چه موقع خوب است.

وی توضیح داد: به عنوان مثال مردم فکر می کنند مصرف "ویتامین E" بسیار خوب است، ولی این ویتامین احتمال مسمومیت دارد و بی دلیل نباید آن را مصرف کرد.

پیرویان یادآور شد: در کشور، بدنسازان مرد، قوی ترین دارو را مصرف می کنند در حالی که این داروها باعث ایجاد شکل های نافرم بدن مثل بزرگ شدن سینه می شود.

وی گفت: مصرف بیش از حد مُسکن نیز در درازمدت باعث بیماری کلیوی می شود.

مقام دوم در آسیا!

دکتر پری ناز احمدی متخصص داروساز  نیز مصرف منطقی دارو را یکی از مباحث مهم و از دغدغه های جامعه پزشکی کشور خواند و افزود: کشور ما به لحاظ مصرف دارو، جزو  20 کشور نخست دنیا است و در آسیا بعد از چین مقام دوم را دارد.

وی گفت: طبق آمار منتشره، استامینوفن کدئین با یک میلیارد و 233 میلیون عدد پُرفروش ترین دارو در سال  84 بوده است.

احمدی، خاطرنشان کرد: به طور کلی 10 درصد افرادی که به مصرف غیر منطقی دارو می پردازند، عوارض شدید دارویی را تجربه می کنند و این عوارض بیشتر روی پوست، تنفس و قلب ظاهر می شود.

زنان خانه دار کمک کنند

دکتر فاطمه سلیمانی دبیر کمیته کشوری مصرف منطقی دارو از آموزش زنان خانه دار در خصوص مصرف منطقی دارو برای نخستین بار در کشور خبر داد و گفت: آموزش همگانی اعم از کودکان و زنان خانه دار و شاغل از محورهای فعالیت کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی وزارت بهداشت است.

وی افزود: با توجه به نقش محوری زنان در خانواده و تاثیرگذاری آن ها در مصرف صحیح و منطقی دارو، آنان باید در قالب برگزاری کارگاه و ارایه جزوات، آموزش ببینند.

سلیمانی گفت: طرح آزمایشی آموزش زنان خانه دار در شهر و دو روستای قم با استقبال خوبی همراه شد که بر اساس نتایج، این طرح تا پایان سال سراسری می شود.

وی توضیح داد: بر اساس این طرح زنان خانه دار در خصوص نحوه ی مصرف داروها و شیوه ی نگهداری آن ها و همچنین اطلاعاتی در خصوص تداخلات دارویی و عوارض برخی داروها و نحوه مصرف دارو در زمان بارداری و... آموزش می بینند.

دبیر کمیته کشوری مصرف منطقی دارو با اشاره به ضرورت وجود برنامه های آموزشی برای عموم، افزود: گاهی تشخیص بیماری و متعاقب آن تجویز دارو به درستی انجام می گیرد، اما بیمار صرفا به توصیه اطرافیان، به مصرف سایر داروها رو می آورد.

وی با اشاره به انجام طرح آزمایشی مشارکت مردم در مثلث پزشک، دارو و بیمار گفت: ارتقای فرهنگ عامه، بررسی و پایش نسخ پزشکان، کار برروی بیمارستان های موثر و ارائه برنامه های ویژه برای ارتقای خدمات دارویی در بیمارستان ها و آموزش گروه و جامعه پزشکی و توجه به جایگاه داروساز، برنامه های طراحی شده برای تجویز و مصرف منطقی دارو است.

دبیر کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی وزارت بهداشت شاخص های تحت بررسی برای ارزیابی میزان مصرف منطقی دارو را مصرف آنتی بیوتیک و داروهای تزریقی و تعداد اقلام دارویی تجویز شده در نسخ عنوان کرد.

وی افزود: استامینوفن کدئین، قرص سرماخوردگی بزرگسال، کپسول آموکسی سیلین، قرص دیفنوکسیلات و رانیتیدین، داروی های نخست پُر مصرف در کشور به لحاظ تعدادی شناخته شد.

سلیمانی همچنین از تدوین کتابی با موضوعاتی چون مصرف و تجویز منطقی دارو، خبر داد و گفت: تجویز غیرمنطقی داروها علاوه بر تبعاتی که بر سلامتی مردم دارد، هزینه های غیر متعارف، بر دوش مردم و سازمان های بیمه گر تحمیل می کند.

وی با بیان این که مصرف بیش از حد دارو مشکلاتی را به همراه دارد و اگر دارو کمتر از مقدار تجویز شده هم مصرف شود مانع از اثر بخشی دارو می شود، گفت: اثرات نامطلوب مصرف برخی از غذاها و نوشیدنی ها با داروی تجویز شده و ممانعت از انجام فعالیت هایی مانند رانندگی، راه اندازی ماشین آلات و... در این کتاب آموزش داده می شوند.

حمیدرضا محمدی 

افسردگی با خوددرمانی برطرف نمی ‌شود

"خود درمانی در افسردگی مجاز نیست"، اگر چه بیماری ‌افسردگی همچنان یکی از اختلالات شایع قرن، در همه کشورها محسوب می ‌شود.

کارشناسان تاکید می ‌کنند که این بیماری یک بیماری برگشت ‌‌پذیر است؛ به این معنی که در صورت بروز دوباره علائم افسردگی حتی پس از درمان و استعمال دارو، فرد باید به پزشک متخصص مراجعه کند.

به ‌طوری که دکتر علی ‌اکبر ‌توکلی، متخصص اعصاب و روان با تایید این موضوع به ایسنا گفت: اگر چه این بیماری قابلیت رجعت دارد ولی بیمار نباید به هیچ عنوان خودسرانه اقدام به خرید و مصرف داروهای افسردگی که در دوره قبل تجویز شده، کند.

این در حالی است که مسئولان بهداشت ایالتی آمریکا نیز چندی پیش اعلام کردند استفاده از داروهای ضد ‌افسردگی و پریشانی، خطر اقدام به‌ خودکشی که ناشی از افکار و رفتارهای منتهی به این عمل است را در جوانان افزایش می ‌دهد.

وزارت بهداشت و مواد غذایی آمریکا(FDA) از سازندگان این داروها خواسته است تا هشدار روی برچسب های این داروها شامل افراد 18 تا 24 سال نیز بشود.

عامل خودکشی

البته تحقیقات و مطالعات تا‌ کنون هیچ ‌گونه افزایش خطری را از جانب این داروها برای سنین 24 تا 65 سال و حتی بالاتر نشان نداده و این داروها خطر ارتکاب به‌ خودکشی را در این افراد کاهش داده است. تغییرات روی برچسب این داروها همچنین نشان می ‌دهند که افسردگی و بیماری‌ های جدی روانی به ‌خودی خود از مهم ‌ترین عوامل خودکشی در افراد است.

دکتر استیون گالسون، از متخصصین FDA می ‌گوید: داروهای ضد ‌افسردگی برای بسیاری از بیماران تاثیر مثبتی دارد اما پزشکان و بیماران باید از خطرهای احتمالی آن ها نیز آگاه باشند. جالب است که FDA هم متذکر می‌ شود که بیماران در هر سنینی که اقدام به مصرف داروهای ضد ‌افسردگی می ‌کنند، باید تحت نظر مداوم پزشکان باشند تا درصورت وخامت وضع بیمار، اقدامات لازم صورت گیرد.

با این حال FDA خاطرنشان می ‌کند که از میان هر هزار بیمار بین 18 تا 24 سال سن که از داروهای ضد‌افسردگی استفاده می‌ کنند، فقط 5 نفر با افزایش افکار و رفتارهای منجر به ‌خودکشی مواجه می ‌شوند. گفتنی است تحقیقات FDA روی 77 هزار بیمار که از 11 نوع داروهای ضد‌افسردگی استفاده می ‌کردند انجام شده است.

برخی متخصصان معتقدند که این خواسته FDA خواسته ی به‌ جایی است در حالی که برخی دیگر معتقدند این امر سبب می ‌شود بسیاری از افراد با وجود نیازی که به این داروها دارند، از آن ها استفاده نکنند.

محققان آلمانی هم چندی قبل اعلام کرده بودند که داروهای ضد‌ افسردگی به ‌طور کلی تنها بر افسردگی ‌های متوسط و 50 تا 60 درصدی تاثیر مثبت دارند اما روی افسردگی ‌های شدید هیچ ‌گونه تاثیری ندارند. همچنین افرادی که دارای افسردگی معمولی همراه با ناامیدی و دل ‌شکستگی یا تفکر خودکشی هستند را می ‌توان با روان ‌درمانی و یا داروهای ضد ‌افسردگی به‌ خوبی درمان کرد.

با این اوصاف چندی پیش تحقیقاتی که روی استفاده ی کودکان و نوجوانان از داروهای ضد ‌افسردگی در ایالات متحده صورت گرفت، نشان داد که این درمان سبب افزایش رفتارهای منجر به ‌خودکشی در این بیماران شده است.

علائم افسردگی فقط مربوط به بیماری افسردگی نیست!

اما جالب است بدانیم بیماری افسردگی با علائم افسردگی تفاوت دارد، بدین معنا که ممکن است علائم افسردگی در بیماری‌ های دیگر مانند کم‌ خونی، کم‌ کاری تیروئید، دیابت و حتی سرماخوردگی دیده شود که این بیماری افسردگی نیست و این علائم با درمان زمینه‌ ی بیماری بهبود می‌ یابد.

دکتر توکلی متخصص اعصاب و روان با تایید این امر معتقد است: به هر ترتیب در صورت تشخیص متخصص اعصاب و روان به بیماری افسردگی، این عارضه به 2 صورت اختلال افسردگی اساسی یا افسردگی ماژور و اختلال دو قطبی دیده می‌ شود.

وی توضیح می ‌دهد: در اختلال دو قطبی در یک فاز آن فرد مدتی دچار افسردگی شدید با افکار خودکشی می ‌شود و در فاز و زمان دیگر ممکن است دچار سرخوشی و شیدایی شود که در این نوع از اختلال از داروهای تثبیت خلق مانند لیتیوم کربنات، سدیم والپرات، ‌کاربامازیپن‌ استفاده می ‌شود. در 80 درصد موارد دارو مؤثر بوده و در 20 درصد مابقی از الکتروشوک یا درمان با تشنج استفاده می ‌شود.

اما در خصوص افسردگی اساسی یا ماژور که سطح سروتونین و نورآدرنالین مغز کاهش یافته باید از داروهایی استفاده شود تا سطح این دو نوروترنسمیتر یا واسطه شیمیایی عصبی را افزایش دهد.

قدیمی ‌ترین داروهای این گروه آمی تریپتیلین‌ و ایمی پرامین و داروهای جدید آن از گروه SSRls یعنی داروهایی که از جذب مجدد سروتونین جلوگیری می ‌کند مانند کپسول فلوکستین است.

البته به عقیده کارشناسان از زمانی که دارو تجویز می‌ شود تا وقتی اثرات درمانی ظاهر شود، بین 2 تا 3 هفته طول می ‌کشد تا دارو از سد مایع مغزی – نخاعی عبور کرده و در مغز قرار گیرد و نخستین اثر درمانی داروها این است که کاهش خواب بیمار را درمان کرده و باعث بهبود اشتهای او می ‌شود و نیز رفتار روانی حرکتی بیمار عادی شده و در نهایت احساس غم و اندوه و ناامیدی کاهش می ‌یابد.

در ضمن به عقیده ی متخصصان، مصرف کننده‌ های دارو باید بدانند که دارو ضمن اثرات درمانی، عوارضی نظیر چاقی، پُرخوابی، گیجی و منگی و در خانم‌ ها قطع عادت ماهانه و در آقایان کاهش لیپید را به ‌دنبال دارد.

البته می‌ توان با ورزش و رژیم غذایی متعادل از اضافه وزن جلوگیری کرد، ولی همیشه درمان دارویی ضد‌افسردگی باید توسط متخصص روانپزشکی انجام شود تا عوارض بیماری به ‌وجود نیاید.

حشیش برای خوددرمانی؟!

تازه ‌ترین تحقیقات نشان می ‌دهد تعداد قابل ‌توجهی از نوجوانان معتاد به حشیش، از آن به عنوان یک دارو استفاده می ‌‌کنند.

بعضی از نوجوانان به خاطر ارضای حس کنجکاوی ‌شان سراغ مواد مخدر می ‌روند، اما تازه ‌ترین تحقیقات نشان می ‌دهد تعداد قابل ‌توجهی از نوجوانان معتاد به حشیش، از آن به عنوان یک دارو استفاده می ‌‌کنند. به گزارش خبرگزاری Health Day News، این تحقیقات نشان داده ‌اند ناراحتی‌ های روانی، مشکلات خواب و احساس درد، شایع ‌ترین مسائلی بوده ‌اند که نوجوانان به خاطرشان سراغ ماری‌ جوانا رفته ‌اند.

این مطالعه در دانشگاه کلمبیا انجام شده و نتایج آن در شماره 22 آوریل نشریه پیشگیری، سیاست ‌گذاری و درمان سوء مصرف مواد چاپ شده است. در این مطالعه، با 63 نوجوان معتاد، مصاحبه "عمیق" یا in-depth interviews انجام شد تا علت اصلی روی آوردن آن ها به مواد مخدر مشخص شود.

بررسی ‌های دقیق نشان داد که یک‌ سوم آن ها، به دلیل مشکلات گوناگون قابل ‌درمان، به ماری ‌جوانا روی آورده ‌اند و آن را به عنوان نوعی دارو، خودسرانه انتخاب کرده ‌اند.

در این مطالعه، شایع ‌ترین مشکلات نوجوانان، که آن ها را به سراغ حشیش فرستاده، افسردگی، اضطراب، استرس، بدخوابی، تمرکز ناکافی و احساس درد بوده است.

برخی از این نوجوانان به خدمات درمانی دسترسی نداشته ‌اند و به همین علت اقدام به خوددرمانی کرده‌ اند؛ در حالی که عده ‌ای دیگر، از درمان طولانی‌ مدت روان‌ پزشکی یا عوارض جانبی منفی آن، خسته و سرخورده شده و به همین جهت دست از آن کشیده و به سمت حشیش روی آورده ‌اند تا بتوانند خلاصی فوری و بی ‌دردسر از مشکلات شان را تجربه کنند. برای این نوجوانان پیش از آن، داروهایی شامل ریتالین، پروزاک و قرص‌ های خواب‌ آور تجویز شده بود.

البته این نتایج، توجیهی برای معتبر دانستن اعتیاد این نوجوانان نیست؛ اما جنبه دیگری از این تحلیل "اعتیاد بیماری است" را نشان می ‌دهد. شاید اگراین نوجوانان شناخت کافی از بیماری ‌شان داشتند و از درمان استاندارد و اصولی مشکلات شان مطمئن می‌ شدند، دیگر سراغ مواد نمی ‌رفتند.

پیش از این، نتایج تقریبا مشابهی نیز در مورد سیگار به دست آمده بود و محققان دریافته بودند که سیگاری‌ ها،‌ احتمالا همان کسانی هستند که زمینه بیشتری از استرس و عصبانیت را دارند و در واقع برای آرام کردن خود، سراغ سیگار می ‌روند. به همین جهت محققان توصیه کرده بودند که افراد مشتاق ترک سیگار، مهارت‌ های کنترل خشم و عصبانیت را نیز بیاموزند.

در مجموع می ‌توان از این دو مطالعه چنین نتیجه گرفت که برای پیشگیری از اعتیاد به سیگار یا مواد مخدر، و نیز کمک به درمان معتادان، به آن ها،‌ علاوه بر سمی ‌زدایی شیمیایی و رفتاردرمانی، باید به زمینه ‌های روان‌ شناختی مبتلایان نیز اندیشید و در جهت رفع مشکلات آن ها کوشید.

این در حالی است که تازه ‌ترین پژوهش‌ ها نشان می ‌دهد حشیش، علاوه بر اعتیاد و مشکلات رفتاری شناخته ‌شده، خطرهای جسمی را نیز به بار می ‌آورد. به عنوان مثال، چند ماه پیش، بررسی‌ های محققان در مرکز تحقیقات پزشکی فردهاچینسون در سیاتل آمریکا، خبر از احتمال وجود رابطه بین مصرف ماری‌ جوانا و سرطان بیضه داده بود.

این مطالعه، بر روی 365 مرد جوان، بین 18 تا 44 ساله، نشان داد که مصرف سیگارهای حاوی حشیش، ماری ‌جوانا، باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان بیضه، تا 70 درصد می ‌شود که رقم بسیار بالایی محسوب می ‌شود.

نتیجه این مطالعه در آخرین شماره نشریه علمی سرطان، وابسته به انجمن بین‌‌المللی سرطان چاپ شده است.

حشیش، یکی از پُرمصرف ‌ترین مواد مخدر در سراسر جهان است. ماده ی فعال موجود در مواد مصرفی، دلتا - 9 – تتراهیدروکانابینول(THC) نام دارد که اصلی‌ ترین محل اثر آن در خود مغز است. برخی از قسمت‌ های مغز، گیرنده ‌های بیشتری برای این ماده دارند و بنابراین بعد از مصرف حشیش، بیشتر تحت تاثیر آن قرار می‌ گیرند؛ از جمله مناطقی که مسئول حافظه، احساس رضایت، تفکر، تمرکز و ادراک هستند و هماهنگی حرکات بدن را کنترل می ‌کنند.

عوارض خود درمانی با قطره های کورتون چشمی

یک روز صبح زود، هنگامی که قصد دارید چشم های تان را باز کنید، متوجه می شوید که پلک های تان به هم چسبیده است و سوزش و خارش چشم های تان، از شروع آلرژی خبر می دهد. دنبال قطره می گردید تا داخل چشم تان بچکانید، اما در بین داروهایی که در منزل دارید، آن را پیدا نمی کنید، تصمیم می گیرید سر راه تان یک قطره چشمی حاوی کورتون بگیرید و خودتان را از شر چشم های قرمز و متورم خلاص کنید.

اما بهتر است قبل از خرید خودسرانه این نوع قطره، این مقاله مفید را در مورد " عوارض خود درمانی با قطره های کورتون " مطالعه کنید.

آیا آلرژی چشمی که عده ای از مردم با آن مواجه هستند، زمینه ارثی دارد یا ممکن است در هر کسی ایجاد شود؟

این آلرژی هم در کسانی که سابقه ی آلرژی در خانواده شان وجود دارد، مشاهده می شود و هم بدون زمینه ارثی و ژنتیکی بروز می کند.

البته در بعضی از موارد علایم آلرژی چشمی در کنار دیگر علایم حساسیت مانند آبریزش از بینی، عطسه، سرفه، تب یونجه و یا آسم ظاهر می شود. اما با آن که علایم آلرژی چشمی متفاوت و متنوع است، ولی نگران کننده نیست.

عمده ترین علایم آلرژی چشمی کدام هستند؟

قرمزی چشم، ترشح صبحگاهی از چشم، چسبندگی و خارش چشم. البته گاهی هم این علایم با علایم آلرژی دستگاه تنفسی و یا حتی آلرژی پوستی مثل کهیر و خارش پوست همراه است که از اول بهار تا آخر تابستان طول می کشد.

معمولاً این علایم در آلرژی دو طرفه است و در هر دو چشم دیده می شود و نباید آن را با عفونتهای چشمی اشتباه گرفت.

چرا آلرژی چشمی به وجود می آید؟

عوامل مختلفی در این مسأله دخیل هستند که اولین عامل گرده افشانی گل ها است، گر چه مصرف مواد آلرژی زا نظیر تخم مرغ، گوجه فرنگی، بادمجان، انواع مرکبات، کیوی، ادویه جات، زعفران و... نیز در افراد مستعد، این علایم را پدید می آورد.

از سوی دیگر، عوامل محیطی مثل گرما و آفتاب یا استشمام و مصرف انواع عطرها، اسپری ها و یا رنگ ها و همچنین استرس و بی خوابی هم می تواند در ایجاد آلرژی چشمی مؤثر باشد.

این روزها استفاده از قطره های چشمی حاوی کورتون، آن هم بدون تجویز پزشک توسط برخی از خانواده ها رو به افزایش است، نظرتان در این باره چیست؟

اصولاً درمان آلرژی چشمی به دو شکل انجام می شود؛ یکی مصرف " قطره اپتی کروم" است که دو هفته قبل از شروع علایم آلرژی و به منظور پیشگیری می تواند مورد استفاده قرار گیرد. این قطره از شروع فصل بهار تا آخر تابستان روزی 4 بار در چشم ریخته می شود. در صورتی که آلرژی شدید باشد، برای درمان قرمزی و خارش چشم می توان از قطره های " نفازولین و آنتازولین " روزی 3 تا 4 بار استفاده کرد و اگر علایم برطرف نشد به چشم پزشک مراجعه نمود.

اما مصرف داروهای کورتون دار و استروئیدی مسأله ای دیگر است، چون مصرف خودسرانه ی آن ها بدون تجویز پزشک متخصص، می تواند عوارض زیادی را برای بیمار به همراه داشته باشد؛ چرا که این داروها همان قدر که سریع علایم آلرژی چشمی را بهبود می بخشند، به همان میزان هم عوارض ناگواری بر جای می گذارند.

از جمله عوارض مصرف بی رویه و خودسرانه این نوع داروها؛ ابتلای فرد به بیماری های آب سیاه(گلوکوم)، آب مروارید(کاتاراکت) و عفونت های فرصت طلب هستند.

اگر این داروها تا این حد عوارض دارند، پس چرا بعضی از پزشکان قطره های حاوی کورتون برای بیماران چشمی تجویز می کنند؟

اعتقاد ما این است که داروهای کورتون دار به شکل خودسرانه مورد استفاده قرار نگیرد، ولی وقتی پزشک تجویز می کند به طور قطع شرایط خاص بیمارش را هم در نظر می گیرد و با توجه به نیازش و اولویت درمانی، ممکن است این داروها را تجویز کند.

معمولاً در فصل تابستان و بعد از شنا در استخر، قرمزی و خارش چشم در شناگران دیده می شود، در این زمینه چه توصیه ای دارید؟

این نوع تحریک شدن چشم ناشی از وجود "کلر" در آب استخر است که با استفاده از عینک های مخصوص شنا تا حدودی از شدت آلرژی کم می شود، ولی به طور کلی نگران کننده نیست و به سرعت برطرف می شود.

برای کاهش علایم در موارد ابتلا به آلرژی چشمی پیشنهاد چیست؟

چون بیشتر افراد به علت گرمی هوا، دچار این نوع آلرژی می شوند، توصیه این است که در هوای گرم کمتر تردد کنند و با آب سرد صورت شان را چند بار در روز بشویند. در موارد خیلی شدید نیز می توانند کیسه یخ روی چشم های شان بگذارند.

دکتر خسرو جدیدی - جراح و متخصص چشم و فوق تخصص قرنیه

مصرف خود ‌سرانه قرص " ال ‌دی" ممنوع

پزشک نمایندگی عتبات عالیات مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال ‌احمر مستقر در عراق،‌ مصرف خودسرانه ی قرص " ال‌ دی " را یکی از عمده ‌ترین دلایل سکته ی مغزی در زائران زن ایرانی در عتبات عالیات عنوان کرد.

داوود روحانی در گفتگو با فارس اظهار داشت: زائران زن ایرانی به دلیل طولانی بودن مسیر سفر ایران به عراق دچار خستگی مفرط و استرس شده که در نهایت برخی مواقع منجر به خون ریزی می ‌شود.

از این ‌رو زائران زن نیز برای بهره بردن از زمان زیارت اقدام به مصرف خودسرانه ی داروهای هورمونی می‌ کنند که متعاقبا دچار عارضه‌ های شدیدی از جمله سکته ی مغزی می ‌شوند.

وی افزود: بهترین توصیه به زائران زن مشورت با پزشک خود یک ماه قبل از سفر به عتبات عالیات است تا با تنظیم مرتب داروهای مربوطه در عراق با مشکلی مواجه نشوند.

خوددرمانی در شکم درد کودک خطرناک است

عضو انجمن جراحان عمومی ایران گفت: خوددرمانی در شکم دردهای اورژانسی کودکان باعث حادتر شدن بیماری کودک می شود.  

به گزارش ایرنا از انجمن علمی جراحان عمومی ایران، دکتر "بهزاد رحمانی" با بیان این مطلب گفت: برخی والدین در برخورد با شکم دردهای اورژانسی کودکان با عناوینی همچون دستورات طب سنتی به خود درمانی می پردازند.

وی افزود: با انجام کارهای مخاطره آمیزی مانند تجویز انواع ملین ها از جمله روغن زیتون و روغن کرچک، دادن خاکشیر و گل ختمی و یا گرم کردن ناحیه شکم و استفاده از کیسه آب گرم و در برخی مواقع استفاده از مُسکن های موجود در منزل، کودک به مشکلات حادتری دچار می شود.

رحمانی با اشاره به این که اورژانس های شکم و لگن یکی از مسایل مبتلا به جامعه است، گفت: اگر یک شکم درد در کودک دو ساله اورژانس شکم و لگن تلقی شود پدر و مادر اولین کسانی هستند که با این مساله اورژانسی برخورد می کنند و در خط اول درمان قرار دارند و چنانچه دچار اشتباه رفتاری شوند در واقع می توانند سرنوشت بیمار را تغییر دهند.

وی برخی تظاهرات شکم دردهای اورژانسی را شامل درد، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، تب و لرز عنوان کرد و افزود: بسیاری از شکم دردها دارای اهمیت جراحی نیستند ولی لازم است بین این گونه شکم دردها و مواردی که نیاز به جراحی دارد تفکیک داده شود و با خوددرمانی، درمان بیمار به مخاطره انداخته نشود.

این متخصص به والدین توصیه کرد: به محض مواجه شدن با شکم دردهای اورژانسی به پزشک مراجعه کنند و با استفاده از روش های موجود تشخیصی مانند آزمایش خون، سونوگرافی، سی تی اسکن، MRI و معاینات تخصصی، راه را برای درمانی مناسب هموار نمایند.

خودسرانه کلسیم نخورید

محققان هشدار دادند: زنان یائسه و باردار، بیماران پیوند اعضا، مبتلایان به اختلال تغذیه ‌ای و بیماران دیالیزی در معرض خطر بالای ابتلا به سندرم قلیای كلسیم قرار دارند.

به گزارش سرویس بهداشت و درمان ایسنا،‌ ابتلا به سندرم قلیایی كلسیم یا قلیایی شیر در بسیاری از مناطق رو به افزایش است و علت آن افزایش استفاده گسترده از مكمل‌ های بدون نسخه ویتامین D و كلسیم است.

استنلی گلدفارب وامی پاتل دو محقق و نویسنده دانشكده پزشكی دانشگاه پنسیلوانیا در این باره اظهار داشتند: تغییر نام سندرم قلیایی شیر به سندرم قلیایی كلسیم به علت ارتباط این بیماری با مصرف زیاد مكمل‌ های كلسیم به جای شیر است. در این سندرم مقدار كلسیم در خون به میزان خطرناكی افزایش پیدا می‌ كند كه می‌ تواند سبب بالا رفتن فشار خون و حتی نارسایی كلیه شود.

به گزارش سیدنی تایمز، به علت شیوع مصرف مكمل‌ های كلسیم و ویتامین D كه اساسا با هدف اصلی درمان یا پیشگیری از پوكی استخوان استفاده می ‌شوند، بسیاری از بیماران مبتلا به این سندرم نیاز به بستری شدن در بیمارستان پیدا كرده‌ اند.

به گفته ی محققان؛ آشكارترین راه كار برای پیشگیری از سندرم قلیای كلسیم، محدود كردن مصرف كلسیم به حداكثر 2/1 تا 5/1 گرم در روز است.

دكتر گلدفارب در این باره گفت: مكمل ‌های كلسیم اگر به مقدار توصیه شده و استاندارد مصرف شوند نه تنها بی خطر بلكه حتی سودمند هم خواهند بود اما مصرف افراطی آن ها مشكل ساز می ‌شود.

وی افزود: حتی در صورت مصرف دوز استاندارد، باز هم كنترل دقیق روی هر دارو عاقلانه است و توصیه می ‌شود كه به طور سالانه مقدار كلسیم خون در بیمارانی كه این مكمل یا مكمل‌ های ویتامین D را مصرف می ‌كنند، اندازه‌ گیری شود.

این یافته در مجله انجمن نفرولوژی آمریكا منتشر شده است.