صدقه و توانگرى
امام علی علیه السلام فرمودند:
إِذَا أَمْلَقْتُمْ فَتَاجِرُوا اللَّهَ بِالصَّدَقَةِ.
هرگاه دست شما از مال دنیا خالی شد با صدقه دادن با خدا داد و ستد کنید.
نهج البلاغه: حکمت 250
شرح حدیث:
ممکن است خواننده گرامی بگوید طرف اگر ثروت دنیا را داشته باشد دیگر فقیر نیست تا به مداوای فقرش بپردازد. عرض می کنم منظور امام علیه السلام این است که در عین نداری اگر به اندازه قدرتش و بسیار مختصر هم که شده به کسی صدقه بدهد از برکت عملش زندگی اش رونق می یابد و گره کارش باز می شود.
امام صادق علیه السلام می فرماید خداوند متعال فرموده است بعضی از بندگان من نصف خرمایی را صدقه می دهند آن نصف خرما را برای او می پرورانم تا جایی که آن را مانند کوه احد می گردانم.(1)
کرم پروردگار این است با یک نصف خرما پاداش چندین هزار برابر می دهد و به طور کلی صدقه سبب توسعه روزی می شود و کلید روزی است.
همان امام بزرگوار یکبار به فرزندش محمد حنفیه فرمودند:
یَا بُنَیَّ کَمْ فَضَلَ مِنْ تِلْکَ النَّفَقَهِ؟ قَالَ أَرْبَعُونَ دِینَاراً قَالَ اخْرُجْ فَتَصَدَّقْ بِهَا قَالَ إِنَّهُ لَمْ یَبْقَ مَعِی غَیْرُهَا قَالَ تَصَدَّقْ بِهَا فَإِنَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُخْلِفُهَا أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِکُلِّ شَیْ ءٍ مِفْتَاحاً وَ مِفْتَاحُ الرِّزْقِ الصَّدَقَهُ فَتَصَدَّقْ بِهَا قال: فَعَلتُ فَمَا لَبِثَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام الاّ عَشَرَهَ أَیَّامٍ حَتَّی جَاءَهُ مِنْ مَوْضِعٍ أَرْبَعَهُ آلَافِ دِینَارٍ؛
فرزندم از آن خرجی چقدر اضافه آمده است؟ عرض کرد: چهل دینار، حضرت فرمودند: برو و آنها را صدقه بده، عرض کردم: فقط همین چهل دینار باقی مانده است. حضرت فرمودند: آنها را صدقه بده زیرا خدای عزوجل عوضش را می دهد مگر نمی دانی که چیزی کلیدی دارد و کلید روزی صدقه است پس آن چهل دینار را صدقه بده.(2)
محمد می گوید من این کار را کردم اما ده روز بیشتر بر امام صادق علیه السلام نگذشت که جایی چهار هزار دینار به ایشان رسید.
شرح ابن میثم
صدقه دادن باعث فزونى لطف خدا مى گردد. این است که به فقرا دستور مى دهد تا به هر مقدارى که دسترسى دارند - اگر چه به نیم خرمایى باشد - صدقه بدهند، تا بدین وسیله جهت افاضه لطف خدا آمادگى پیدا کنند. و در این عبارت با کلمه تجارت - که استعاره آورده است براى گرفتن چیزى به جاى آنچه مى دهد - آنان را وادار به دادن صدقه کرده است. و تهیدستان از ثروتمندان به جلب روزى به وسیله دادن صدقه سزاوارترند براى این که دلها بیشتر براى آنها متأثر مى شود و بر آنها رقّت مى کند، و از طرفى چون در فکر مردم این طور مى گذرد که صدقه دادن اینان از روى اخلاص است نه ثروتمندان.
پی‌نوشت‌ها:
1- امالی طوسی، ص 125
2- بحارالانوار، ج 96، ص 134
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 628 و 629
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
امام صادق علیه السلام می فرماید خداوند متعال فرموده است بعضی از بندگان من نصف خرمایی را صدقه می دهند آن نصف خرما را برای او می پرورانم تا جایی که آن را مانند کوه احد می گردانم.(1)
کرم پروردگار این است با یک نصف خرما پاداش چندین هزار برابر می دهد و به طور کلی صدقه سبب توسعه روزی می شود و کلید روزی است.
همان امام بزرگوار یکبار به فرزندش محمد حنفیه فرمودند:
یَا بُنَیَّ کَمْ فَضَلَ مِنْ تِلْکَ النَّفَقَهِ؟ قَالَ أَرْبَعُونَ دِینَاراً قَالَ اخْرُجْ فَتَصَدَّقْ بِهَا قَالَ إِنَّهُ لَمْ یَبْقَ مَعِی غَیْرُهَا قَالَ تَصَدَّقْ بِهَا فَإِنَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُخْلِفُهَا أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِکُلِّ شَیْ ءٍ مِفْتَاحاً وَ مِفْتَاحُ الرِّزْقِ الصَّدَقَهُ فَتَصَدَّقْ بِهَا قال: فَعَلتُ فَمَا لَبِثَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام الاّ عَشَرَهَ أَیَّامٍ حَتَّی جَاءَهُ مِنْ مَوْضِعٍ أَرْبَعَهُ آلَافِ دِینَارٍ؛
فرزندم از آن خرجی چقدر اضافه آمده است؟ عرض کرد: چهل دینار، حضرت فرمودند: برو و آنها را صدقه بده، عرض کردم: فقط همین چهل دینار باقی مانده است. حضرت فرمودند: آنها را صدقه بده زیرا خدای عزوجل عوضش را می دهد مگر نمی دانی که چیزی کلیدی دارد و کلید روزی صدقه است پس آن چهل دینار را صدقه بده.(2)
محمد می گوید من این کار را کردم اما ده روز بیشتر بر امام صادق علیه السلام نگذشت که جایی چهار هزار دینار به ایشان رسید.
شرح ابن میثم
صدقه دادن باعث فزونى لطف خدا مى گردد. این است که به فقرا دستور مى دهد تا به هر مقدارى که دسترسى دارند - اگر چه به نیم خرمایى باشد - صدقه بدهند، تا بدین وسیله جهت افاضه لطف خدا آمادگى پیدا کنند. و در این عبارت با کلمه تجارت - که استعاره آورده است براى گرفتن چیزى به جاى آنچه مى دهد - آنان را وادار به دادن صدقه کرده است. و تهیدستان از ثروتمندان به جلب روزى به وسیله دادن صدقه سزاوارترند براى این که دلها بیشتر براى آنها متأثر مى شود و بر آنها رقّت مى کند، و از طرفى چون در فکر مردم این طور مى گذرد که صدقه دادن اینان از روى اخلاص است نه ثروتمندان.
پی‌نوشت‌ها:
1- امالی طوسی، ص 125
2- بحارالانوار، ج 96، ص 134
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 628 و 629
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
