پدیده مدگرایی و آسیب های اجتماعی آن (بخش دوم)

گرایش جوانان به هر مدل و مد، حکایت از گرایش ها فرهنگی سیاسی و اجتماعی جوانان دارد.
 

چکیده : حس تنوع طلبی توام با گرایش به خودنمایی در محیط اجتماعی، تغییرات چشمگیری درنوع پوشش، آرایش، الگو، رفتارو اغلب گرایش های بشری را به همراه داشته است. گستردگی این دگرگونی ها به اندازه زندگی انسان امروزی بوده و اشاعه هریک از آنها درسطح جامعه پیامدهای خاص خود را به همراه دارد پدیده مد گریبان گیر جامعه مصرف محور امروز جهان است.

تعداد کلمات 1406 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

 

 مدگرایی تهی شدن انسان از خودش است. اینکه چگونه مد و مدگرایی باعث بی هویتی و خالی شدن انسان از خود می شود سؤالی است که دکتر باقر ساروخانی عضوهیئت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد درگفت وگویی به آن پاسخ می دهد. وی با بیان این نکته که انسان می خواهد با مد و ظاهر تشخص ایجاد کند، ولی آیا این ظاهر دچار فرسودگی نمی شود؟ خاطرنشان می کند: «مدگرایی به نوعی تهی شدن انسان از خودش است و باعث می شود که انسان تنها به ظاهر خود توجه کرده و ظاهرش را به گونه ای که فقط جلب توجه کند درست نماید.» دکتر ساروخانی آغاز استعمار فرهنگی را در از بین رفتن هویت ملی جوانان دانسته و می گوید: «تشخص یک پدیده درونی است و انسان هایی که تشخص خود را از ظاهر خود نمی گیرند، انسانهایی بسیار متعالی هستند.»
 

در موردخوب یابد بودن مد و مدگرایی در گفت وگو با کارشناسان نظرات متفاوتی مطرح شد. برخی این پدیده را خوب و برخی بد مطرح کردند.ولی آنچه حائز اهمیت می باشد بیان فواید و آثار مخرب این موضوع به شکل منطقی و درست برای نوجوانان و جوانان در حال رشد است تا آنها با فکر و ایده ای باز به سراغ این پدیده یعنی مد بروند.
 
دکتر محمدرضا کرمی محقق و پژوهشگر مسائل تربیتی درگفت وگو با گزارشگر کیهان با تاکید بر این نکته که اصل پدیده مد و مدگرایی فی نفسه بد نیست و اتفاقا یک فرصت فرهنگی است، تصریح می کند: «آنچه امروزه این فرصت را به تهدید تبدیل کرده است، عدم مدیریت درست این پدیده توسط برخی از عناصر فرهنگی خودی است.»
 وی می گوید: «متاسفانه در یک مقطعی از اوایل انقلاب نسبت به این پدیده نگاه انتقادی بسیار زیاد و غیرکارشناسی شکل گرفت و تقریبا باعث شد این فرصت فرهنگی به یک ضد فرهنگ تبدیل شود.» گرایش جوانان به هر مدل و مد، حکایت از گرایش ها فرهنگی سیاسی و اجتماعی جوانان دارد.  دکتر کرمی تاکید دارد اگر این پدیده دربسته صحیح خود توسط جامعه شناسان، اصحاب فرهنگ و هنرمندان به طور درست مدیریت شود، می تواند سرآغاز تحول فرهنگی باشد.
 
از نقطه نظر این محقق، اگر به تاریخ چند ساله انقلاب از این منظر نگاه کنیم درمقطعی شاهد ظهور درست این پدیده بودیم.
 زمانی که تفکر بسیجی و پوشش و گویش و مدل مو و لباس خاص بسیجی ها به عنوان یک شاخص ومعرف این گروه در سطح جامعه فراگیر شده بود، آن زمان به درستی از ظرفیت مد برای انتقال فرهنگ و فراگیر سازی مؤلفه های فرهنگی استفاده شد.
 دکتر کرمی اضافه می کند: «اما متاسفانه پس از خاتمه دوران دفاع مقدس نتوانستیم از ظرفیت به وجود آمده استفاده بهینه و بجا نماییم.»
 وی خاطرنشان می کند: «امروز گروهی از جوانان خوش ذوق و با سلیقه اقدام به تولید لباس هایی با عکس شهدای دفاع مقدس و شهدای هسته ای برای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت نموده اند این اقدام قابل تحسین است، اما به خاطر نبود سیاستگذاری درست که وظیفه اصلی مسئولان فرهنگی است، ممکن است این حرکت به نتیجه مطلوب نرسد.»به نظر می رسد مسئولان فرهنگی باید با یک نگاه صحیح -بلند مدت و عملیاتی نسبت به تدوین سیاست های کلان و شاخص های سنجش اقدام نمایند و فضای عملیاتی این مقوله را در اختیار کل جامعه قرار دهند.
 از دیدگاه این پژوهشگر، «حجم بسیار بالای دانش آموختگان طراحی پارچه و لباس، منابع بسیار غنی فرهنگی و گرایش ها متعالی جوانان ایران اسلامی، سه عنصر مؤثر و اساسی در شکل گیری هدایت صحیح این مقوله فرهنگی است که بحمدالله ایران اسلامی از هر سه مقوله در حد اعلا برخوردار است. مشکل اساسی نبود استراتژی کلان و نگاه جامع در سطح سیاست گذاران و تصمیم گیران است.» بنابراین برای حل این مسئله امروز دولت و نهادهای فرهنگی که مسئول اصلی یا به تعبیر بهتر مقصر اصلی هستند باید همت کنند و برای حل این مشکلات تلاش مضاعفی نمایند.

 روز اول چون به اصطلاح خیلی تابلو و جیغند، همه نگاهشان می کنند و به بلندی و سیخ بودن موهایشان خیره می شوند. این نگاه ها چند مدتی طول می کشد. روزهای بعد نمونه های دیگر مدل موها مد می شود. حالا نگاه ها می چرخند تا انواع مدل ها را بشمارند. میکروبی، تاج خروسی، دم اردکی، مو تن تنی، فشن و... خلاصه مدل های سیخ توی پریزی که انگار همه آنها با اولین جرقه سیم های برق به وجود آمده اند.  روزهای بعد آن قدر مد آنها ضایع می شود که همه با خنده نگاهشان می کنند و سعی دارند ببینند و بسنجند چقدر بیشتر از دیگری خرج خودشان کرده اند.  روزهای بعد تیپ هایشان عوض می شود و می روند سراغ شلوارهای 10-20 جیبی که وقتی راه می روند هرکس نگاه می کند فکر می کند الان می خواهند روی زمین بنشینند، پوست هایشان را با زاویه 70 درجه بالا می کشند، طوری که ابروها کم کم غزل خداحافظی را برایشان می خوانند و نصف دماغ هایشان در دست جراحان جا می ماند و هرچه خال هم بخواهید روی چشم و لب و... می کوبند که وقتی راه می روند و هرکس آنها را نگاه می کند آنها را به شکل اژدهایی می بیند که دارد می خندد. شلوارها و مانتو و لباس هایشان هم که انگار خیاط همیشه پارچه کم می آورد که این قدر تنگ و کوتاه می شود.
 براستی چنین افرادی هیچ با خود فکر کرده اند با این همه کارهای جبران نشدنی که به بهانه مد روی چهره و لباس و رفتار خود انجام می دهند تا چند سال دیگر برای اثبات ایرانی بودنشان باید حتما کارت ملی نشان دهند!
 

هر چند مد همواره در بین همه نسل ها و عصرها وجود داشته، اما آهنگ رشد آن تا دوره معاصر بسیار کند بوده است. در دوره معاصر به ویژه در چند سال اخیر در واقع مد و مدگرایی به افراطی ترین حد خود رسیده است.
 به نظر می رسد یکی از عوامل اصلی گسترش سریع مد در جامعه و تغییر نگاه گاه به گاه آنها رشد و گسترش رسانه های جمعی به خصوص ماهواره و تلویزیون است.
 به اعتقاد کارشناسان مسائل فرهنگی در حال حاضر به دلیل گسترش دنیای ارتباطات مدها خیلی سریع جای خود را بین جوانان باز می کنند. امروزه در این برهه زمانی محدود مدها در حال عوض شدن بوده و اثر تقلید و مدگرایی سریع تر از گذشته است.
 

یازدهمین مانتویی بود که پوشیده و دوباره درآورده بود. مادرش با عصبانیت گفت: این رو دیگه چرا نمی پسندی؟! دختر نوجوان گفت: این هم رنگش خوب نیست، این روزا برای تابستان رنگ قرمز مده، باید مانتوی قرمز خوش دوخت کوتاه و نازک پیدا کنم و بخرم!
 مادرش گفت: دیروز گوشیتو عوض کردی و قرمز خریدی. من دیگه پول این ادا واصول های تو را ندارم و دختر در کمال بی توجهی به ناراحتی و عصبانیت مادرش گفت: هنوز کامپیوترمو عوض نکردم. اونم مدلش قدیمی شده، دنیا، دنیای آخرین سیستم هاست. باید به روز زندگی کرد و نباید از مد و دنیا عقب بمانم.
 مادرش گفت: مطمئنی از دنیا عقب نیستی؟ دختر گفت: دارم با دنیا پیش می رم و شیوه جدید زندگی گردن رو یاد می گیرم و مادرش ادامه داد: با دنیا پیش رفتن از راه افزایش دامنه آگاهی هاست نه اینکه دشوار زندگی کنی یا فقط به ظاهرت برسی تا دیگران به به و چه چه کنند.
 این مکالمات را داخل یک مانتو فروشی در میدان هفت تیر و کنار یکی از اتاق های پرو شنیدم. اتاق پروی که به اندازه یک قد ایستادن فقط جا هست و ده ها دختر نوجوان و جوان برای پوشیدن مانتوهای نخی و بعضا بلند تابستانی و رنگ و وارنگ به صف ایستاده یا عرق ریزان از آن خارج می شوند.

ادامه دارد...

منبع : پایگاه اطلاع رسانی حوزه