آفت دهان: دلایل، درمان و پیشگیری

آفت دهان زخمی دردناک است که بر روی لثه ها و داخل دهان ایجاد می شود. آفت دهان معمولاً بسیار دردناک و آزار دهنده بوده و خوردن، آشامیدن و حتی مسواک زدن را برای فرد مبتلا بسیار دشوار خواهد نمود.
 
آفت دهان ممکن است در اندازه ها و نواحی مختلف دهان ایجاد شود و شدت علائم آن به نوع آن بستگی داشته و ممکن است در هر فردی با علائم منحصر به فردی بروز کند.
 

 بیشتر آفت های دهانی، زخم هایی بسیار دردناک بوده و در اکثر موارد خوش خیمند.
 
ترک سیگار و مصرف غذاهای اسیدی می تواند آفت های دهانی را تشدید نماید.
 
در صورتیکه آفت دهان تا 3 هفته خوب نشود، لازم است فرد به پزشک مراجعه کند.
 
در بیشتر افراد، آفت های دهانی حداکثر تا 2 هفته بهبود می یابند.
 

دلیل قطعی ابتلا به آفت دهانی هنوز مشخص نیست و این علل ممکن است از فردی به فرد دیگر متغیر باشند. با این حال برخی عوامل برای ایجاد و یا تشدید آفت ها کشف شده است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
 
- ترک سیگار
- مصرف مرکبات و دیگر غذاهای اسیدی و یا ادویه جات
- گاز گرفتن زبان و یا بخش داخلی لپ
- بریس های ارتودنسی، دندان مصنوعی بی کیفیت و هر شیء خارجی که در درون دهان قرار می گیرد
- استرس و یا اضطراب
- تغییرات هورمونی در هنگام بارداری، بلوغ و یا یائسگی
- برخی داروها ازجمله داروهای مسدود کننده بتا و مسکن ها
- عوامل ژنتیکی
 
ممکن است برخی بیماری های خاص و یا سوء تغذیه نیز، عاملی بشود برای ابتلاء فرد به آفت های دهانی. بیماری هایی از قبیل سلیاک، کرون، کمبود ویتامین ب12 و یا آهن و همچنین ضعف سیستم ایمنی از جمله عوامل زمینه سازِ ابتلا به آفت دهانی محسوب می شوند.
 

سرطان دهان و آفت دهانی علائمی کاملاً متمایز و متفاوت دارند. با این حال همانطور که در بالا نیز اشاره شد، در صورتی که آفت دهانی بهبود پیدا نکند، لازم است به پزشک مراجعه شود.
 
تفاوت های اساسی زیادی میان آفت های دهانی و سرطان دهان وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
 
- آفت های دهانی معمولاً بسیار دردناک هستند اما سرطان دهان معمولاً درد خاصی ندارد.
- آفت های دهانی غالباً در عرض 2 هفته بهبود می یابند، در حالیکه سرطان دهان نه تنها خوب نمی شود، بلکه به بقیه بخش های دهان نیز سرایت می کند.
- زخم های سرطانی ممکن است بسیار سخت بوده و به راحتی قابل پاک کردن از روی پوست نباشند.
- سرطان دهان معمولاً به رنگ سفید و قرمز و یا سفید تنهاست و معمولاً ناحیه ای وسیع از زبان، بخش انتهایی دهان، لثه ها و یا پشت گونه ها را درگیر می کند.
- سرطان دهان معمولاً با مصرف زیاد دخانیات و الکل، ارتباط مستقیم دارد.
 

در بسیاری از موارد، درد ناشی از آفت دهان در عرض چند روز کمتر شده و پس از 2 هفته اثری از آن در دهان خود مشاهده نخواهید کرد. بنابراین در این موارد درمان خاصی توصیه نمی شود.
 
افرادی که آفت های دهانی دردناکی را تجربه می کنند و یا تعداد دفعات ابتلا در آن ها زیاد است، ممکن است پزشک برخی داروها و یا محلول های مسکن را برای کاهش التهاب و تسکین درد، تجویز کند.
 
همچنین ممکن است پزشک و یا دندانپزشک، یک دهانشویه ضد میکروبی و یا پمادی مخصوص را برای بیمار توصیه نماید.  این محلول ها و پماد ها به تسکین درد کمک زیادی خواهند کرد.
 

علائم آفت دهانی ممکن است بسته به نوع آن متفاوت باشند. نوع استاندارد و شایع آفت دهانی معمولاً در بخش داخلی گونه ها ایجاد شده و پس از یک هفته بهبود می یابد. این نوع از آفت ها معمولاً خطر خاصی نداشته و بنابراین به درمان ویژه ای نیاز ندارند. 3 نوع مختلف آفت دهانی ذکر شده که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:
 

آفت های تبخالی به این دلیل که به تبخال شباهت دارند، با این نام خوانده می شوند، اما بر خلاف تب خال ها این نوع آفت ها مسری نیستند. این نوع آفت ها ممکن است به سرعت عود کرده و تکرار شوند و در نتیجه فرد گمان می کند که اصلاً خوب نمی شود.
 

اندازه این نوع آفت از 2 میلی متر تا 8 میلی متر می باشد. آفت های خفیف معمولاً تا 2 هفته از بین می روند و درد شدیدی ندارند.  
 

آفت های بزرگ، در واقع بزرگتر از آفت های کوچک بوده، غالباً به اشکال نامنظمی دیده شده و ممکن است به شکلی عمیق تر بافت های دهانی را درگیر کنند. این آفت ها معمولاً دیرتر خوب شده و حتی پس از بهبودی، جای آن ها باقی خواهد ماند.
 

آفت ها ممکن است دردناک بوده و درد آن ها با غذا خوردن، نوشیدن و عدم بهداشت دهان و دندان، بدتر شود.
 

- این آفت های دردناک ممکن یک یا چند تا بوده و در پشت گونه ها، سقف دهان و یا بر روی زبان مشاهده شوند.
- معولاً این نوع آفت ها لبه های قرمز داشته و داخل آن ها به رنگ زرد، خاکستری و یا سفید است.
- در مدت ابتلا به برخی انواع شدید آفت، ممکن است فرد تب، کسلی و یا گلو درد را تجربه کند.
 

بهداشت دهان و دندان شامل مسواک زدن و نخ کشیدن می تواند تأثیری جدی بر پیشگیری از آفت های دهانی داشته باشد. تا کنون هیچ درمان قطعی برای درمان و یا پیشگیری از عود مکرر آفت های دهانی وجود ندارد. اما با این حال رعایت برخی نکات که در ادامه به آن ها اشاره می کنم می تواند در کاهش تعداد دفعات و یا کاهش شدت آفت های دهانی، مؤثر باشند:

- اگر داروهایی مصرف می کنید که می توانند عامل ابتلا به آفت باشند، با پزشک خود در مورد تغییر آن ها صحبت کنید.
- از مصرف غذاهایی که عامل ایجاد و یا تشدید آفت هستند، خودداری کنید.
- با نخ کشیدن و مسواک زدن مرتب و منظم، به سلامت دهان و دندان خود کمک کنید.