روابط غیرکلامی همسران (بخش دوم)

اکرام و احترام به همسر، امری است که در تربیت فرزندان نیز خود را نشان می دهد. 
 

اسلام دو جنس زن و مرد را در گوهر انسانى و شرافت، یکى مى داند و از این لحاظ تفاوتى بین ایشان قائل نیست. قرآن کریم تمام انسان‌ها را بدون در نظر گرفتن جنسیت و نژاد و … داراى کرامت مى داند «ولقد کرمنابنى ءادم»[1] اشاره به این اصل مهم و اساسى است، اما در این میان، اکرام و احترام نسبت به زن جایگاه خاص و ممتازى دارد.
 
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در این مورد فرموده اند: «ما اکرم النساء الا کریم ولا اهانهن الا لئیم» [2]جز کسى که بهره اى از کرامت برده باشد، زنان را احترام و اکرام نمى کند و به زنان، اهانت نمى کند مگر انسان پست. و نیز امام صادق(علیه السلام) به نقل از پدر بزرگوارشان مى فرمایند:

«من اتخذ امرأه فلیکرمها فانما المرأه لعبه فمن اتخذها فلا یضیعها»[3] هر کس زنى بگیرد، باید احترامش کند. زن شما لعبت و دلبر است؛ هر کسى لعبتى به دست آورد، نباید آن را ضایع سازد.

زن و مرد در ارتباط و معاشرت با هم باید عیوب یکدیگر را بپوشانند و یکدیگر را از گناه و خطا و اشتباه حفظ نمایند. چنان که قرآن کریم در این رابطه مى فرماید: «هن لباس لکم و انتم لباس لهن»[4]
 

یعنى زن و مرد، هر یک طرف مقابل را از رفتن به دنبال فسق و فجور و اشاعه دادن آن در بین دیگران، حفظ مى کنند.[5]
در تشبیه همسر به لباس نکات جالبى وجود دارد: به عنوان مثال، لباس متناسب با فصل و زمان تغییر پیدا مى کند، پس هر یک از دو همسر باید اخلاق و رفتار خود را متناسب با نیاز روحى و روانى همسر خود تنظیم نماید و یا این که لباس باید در رنگ، دوخت و جنس مناسب شأن انسان باشد، و یا این که لباس هم موجب حفظ بدن است و هم زینت به حساب مى آید و انسان همیشه به آن نیازمند مى باشد.

پس زن و مرد باید همانند لباس هم باشند، هم یکدیگر را از خطا و اشتباه حفظ کنند و هم هر یک زینت دیگرى به حساب آید و به او افتخار کند. این رابطه تنگاتنگ و متقابل، در یک تشبیه خیلى ساده و کوتاه بیان شده است و نشان دهنده ارتباط صمیمانه و پر از صدق و دوستى دو همسر نسبت به هم است.
 
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: «مَن سَتَرَ أخاهُ المُسلِمَ فِی الدّنیا سَتَرَهُ اللّه ُ یَومَ القِیامَةِ»؛ هر که در دنیا عیب برادر مسلمان خود را بپوشاند، خداوند در روز قیامت بر او عیب پوشى کند.[6]
 

در آیات قرآن از جمله آیه 58 سوره نور از سه زمان خلوت همسران سخن به میان آمده که هیچ کس در آن سه وقت از شبانه روز حق ورود به خلوتگاه همسران را ندارد. البته این خلوت کردن ها موجب تحکیم روابط همسری می شود.
 
حضرت رسول(ص) می فرماید: بهترین زنانتان، زن زایا، بسیار مهربان و پاکدامن است که نزد خویشاوندان خود عزیز باشد و در برابر شوهرش فروتن و مطیع، خود را برای شوهرش بیاراید و از غیر او بپوشاند، سخن شوهرش را بشنود و فرمان او را اطاعت کند و چون شوهرش با او خلوت کند، خود را در اختیار او قرار دهد.[7]
 

یکى از آیاتى که در آن به چندین مورد از روابط غیر کلامی همسران  اشاره شده، آیه 34 سوره نساء است:« الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللّهُ...» »؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنانند، به خاطر برترى هایى که خداوند (از نظر نظام اجتماع) براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است، و به خاطر انفاق هایى که از اموالشان (در مورد زنان) مى کنند. و زنان صالح، زنانى هستند که متواضعند، و در غیاب (همسر خود) اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقى که خدا براى آنان قرار داده، حفظ مى کنند.
 
آیه شریفه پس از تقسیم زنان به دو دسته زنان سازگار و زنان ناسازگار، براى زنان دسته اول چند صفت را برمى شمارد. این صفات عبارتند از: صالح و قانت بودن و حفاظت از اسرار و حقوق شوهر در زمان غیبت او؛که رعایت این موارد از سوی زن موجب برقراری رابطه ای عمیق بین همسران شده ومحیط خانه را آرام وبه دور از نگرانی قرار می دهد.
 
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در رابطه با بهترین زنان فرمودند: خیر النساء إن نظرت إلیها سرتک و إن أمرتها إطاعتک و إن غبت عنها حفظتک فى مالک و نفسها ؛ بهترین زن کسى است که نگاه به او شادمانت کند، اگر به او دستور بدهى اطاعت کند و در نبود تو از خودش و اموال تو مراقبت کند.[8]
 

آشنایی با مهارت های کلامی، زمینه ساز ارتباطات سالم، صمیمی و سازنده در خانواده و اجتماع است. زبان غیر کلامی نیز ابزار مهمی در ابراز کلمات و احساسات به شمار می آید و بیشترین اطلاعات از طریق کانال های غیر کلامی مبادله می گردد. با شکل گیری و اصلاح روابط کلامی و غیر کلامی، بسیاری از اختلافات خانوادگی و منازعات اجتماعی کاهش می یابد. بدین منظور لازم است: مهارت برقراری ارتباطات کلامی و غیر کلامی موثر به صورت دانش عمومی به همسران آموزش داده شود. پرداختن به این ضرورت، به همراه ملاحظات علمی و تشریح انواع ارتباطات غیر کلامی و تفاوت های زیستی و رفتاری میان زنان و مردان در ارتباطات کلامی، همچنین عوامل و آثار این نوع ارتباط، به انضمام راهکارهای علمی و عملی موثر مهم ترین بخش های این نوع آموزش هاست که با استفاده از منابع دینی و علمی ما را به هدف نزدیک کرده است.

پی نوشت: