مقیاس چند عامل هوش هیجانی (MIEIS)

مقیاس چندعاملی هوش هیجانی، شاخص پایایی از هوش هیجانی کلی، ادراک هیجانی، و فهم و اداره هیجانات به دست می دهد.
 

این مقیاس برای اندازه گیری چهار مؤلفه (یعنی شاخه) عمده، که فرض بر این است که زمینه ساز هوش هیجانی هستند، طراحی شده است. شاخه ۱، چهار آزمون دارد که درک و ارزیابی هیجان در داستان ها، طرح ها، موسیقی و چهره ها را می سنجند.
 
شاخه ۲، تکلیف را در بر می گیرد که توانایی جذب هیجانات در پردازش های ادراکی و شناختی را بررسی می کنند، اما شاخه ۳ از چهار آزمون تشکیل شده است که توانایی استدلال و فهم هیجانات را می سنجند. سرانجام، شاخه ۴ شامل دو آزمون است که مهارت آزمودنی ها را در اداره هیجانات خود و دیگران بررسی می کنند.
 
بسیاری از آزمون های ۲، ۳ و ۴ از نقش و نگارهای تزیینی کوتاه تشکیل شده اند که وقایع زندگی واقعی را تحریف می کنند و به نحو خاص برای تحریک پاسخ های هیجانی انتخاب شده اند. برای نمونه، آزمون نسبیت (شاخه ۳)، توانایی افراد را در تخمین احساسات دو شخصیت داستانی متعارض اندازه گیری می کنند.
 
یک ماده آزمون نشان می دهد که اتومبیلی با سگی تصادف کرده است و از آزمودنی ها می خواهد که احساسات صاحب سگ و راننده را رتبه بندی کنند. برای نمونه، آزمودنی ها باید تصمیم بگیرند که چقدر احتمال می رود صاحب سگ این احساس را داشته باشد که «از اینکه نتوانسته است سگ خود را بهتر تربیت کند، احساس شرمساری می کند».
 

به خاطر اینکه هوش هیجانی در مرحله نوزادی است، مؤلفان مقیاس چند عاملی هوش هیجانی، اخیرا توصیه می کنند که خرده آزمون ها به یکی از سه نحو متفاوت نمره گذاری شوند. اولی که مؤلفان نیز آن را می پسندند، دربرگیرنده میزان انطباق پاسخ آزمودنی با پاسخ همگانی است.
 
برای نمونه، اگر بیشتر مردم فکر می کنند که چهره خاصی، خشم زیاد را نشان می دهد، پس فرض بر این است که آن چهره در واقع، نشان دهنده خشم زیاد است. کسانی که داوری شان این است که این چهره، خشم را نشان نمی دهد، پاسخشان در مقایسه با دیگران، کمتر درست است. دومین معیار نمره گذاری، با داوری هیأت متخصصان ارتباط دارد. آزمون دهندگانی که با داوری های متخصصان موافق اند از کسانی که با این داوری ها موافق نیستند، نمره های بالاتر می گیرند. سومین معیار نمره دهی بر این اساس است که آزمون دهندگان باید میزان احساسی را که هدف (عکاس، هنرمند، موسیقی دان و غیره) در نهایت ماده آزمون شده، در زمان اجرای فعالیت (گرفتن عکس، ترسیم طرح، نواختن موسیقی و مانند آن) داشته است، حدس بزنند.
 

مقیاس چندعاملی هوش هیجانی، شاخص پایایی از هوش هیجانی کلی (مبتنی بر تمام خرده آزمون ها)، ادراک هیجانی، و فهم و اداره هیجانات (مبتنی بر تمام خرده آزمون های غیر ادراکی) به دست می دهد. تعدادی از خرده آزمون ها، به ویژه مواردی که به ادراک مربوط می شوند نیز در حد خود پایا هستند. سایر خرده آزمون ها (برای مثال، آنهایی که به اداره هیجانات مربوط می شوند) از پایایی کمتر ارضاکننده ای برخوردارند.
 
شاید یکی از مهمترین نیرومندی ها یا مزایای مقیاس چندعاملی هوش هیجانی، تمایز آن باشد. این امر با عاطفی بودن مثبت و منفی و سایر سنجه های شخصیتی جاافتاده فقط همپوشی کم یا متوسط دارد. همچنین، با هوش کلامی، همپوشی کم یا متوسط ( مثبت) دارد و اگر مقیاس چندعاملی هوش هیجانی نوعی از توانایی شناختی را اندازه گیری کند، این دقیقا چیزی است که شخص می تواند انتظار داشته باشد. مقیاس چند عاملی هوش هیجانی نشان داده است که سودمند نیز هست. کسانی که در این مقیاس، نمره بالا می گیرند گرایش دارند که شادمانی بیشتر در زندگی، موفقیت در روابط و گرمی والدینی را گزارش کنند. آنان همچنین به رفتارهایی می پردازند که در جهت حفظ افزایش خلق مثبت آنان است.
 
پژوهشگران در یک مطالعه جدید در مورد نقش ادراک هیجان در توانایی افراد برای برخورد مؤثر با فشار روانی، شواهد بیشتری را برای تمایز و سودمندی خرده آزمون های تشکیل دهنده این شاخه خاص، مقیاس چندعاملی هوش هیجانی یافتند، به طور خاص معلوم شد که ادراک هیجانی با فشار روانی زندگی و با سنجه های سلامت روانی بی ارتباط است. این یافته ها با این دیدگاه که هوش هیجانی با این متغیرها فرق دارد، همسو است. دومین یافته مهم این بود که افرادی که در ادراک هیجانی قوی یا ضعیف اند به فشار روانی به نحو متفاوت پاسخ می دهند. به نظر می رسید افرادی که هیجانی ادراک هستند در مقایسه با همتایان کمتر هیجانی ادراک خود، از فشار روانی بیشتر متأثرند و سطوح بالاتری از افسردگی، درماندگی و اندیشه پردازی خودکشی ابراز می دارند.
 

چرا به نظر می رسد که افراد هیجانی ادراک به فشار روانی با سازگاری کمتری از سایرین پاسخ می دهند؟ در این رابطه، حداقل دو فرضیه وجود دارد: فرضیة بی حساسیتی، گویای این است که افراد غیر ادراکی، افکار فشار روانی زا را با موفقیت واپس رانی می کنند و با اینکه به طور کلی آنها را نادیده می گیرند، این فرضیه دلالت بر این دارد که غیر ادراکی بودن می تواند برای افراد مفید باشد، زیرا می تواند آنان را از فشار روانی حفظ کند. در مقابل، فرضیه سردرگمی، بیانگر این است که افرادی که در ادراک هیجان ضعیف هستند، در واقع نسبت، به فشار روانی حساس اند، اما اساسا متوجه تأثیر نامطلوب فشار روانی برخود نیستند.
 
با این تعریف، افراد با ادراک پایین، باید نسبت به اینکه چه چیزی را احساس می کنند، سردرگم باشند و در مورد اینکه چگونه این امر بر زندگی شان مؤثر است، باید درک کمتری نشان دهند. فرضیه دوم، گویای این است که غیر ادراکی بودن برای فرد مضر است، زیرا او نمی داند که احساس بد دارد و لذا برای تغییر وضعیت، کاری انجام نمی دهد. به طور کلی، پژوهش در مورد هوش هیجانی (به ویژه با تأکید بر سازه بدون واژه های هیجانی) با فرضیه دوم همسویی دارد.
 
برخلاف این یافته های مثبت، مطالعه ای که روبرتز، زیدنر و متیوس انجام دادند، برخی محدودیت ها در توافق نامه های نمره گذاری اخیر، به مقیاس چندعاملی هوش هیجانی اشاره دارد. این مؤلفان، یک رشته جریانات ناهمسو (در واقع متناقض) یافتند که به نحوه نمره گذاری این آزمون ها بستگی داشتند. برای نمونه، با بهره گیری از نمره گذاری متخصصان، معلوم می شد که مردان، هوش هیجانی بالاتری از زنان دارند، در صورتی که در نمره گذاری براساس اتفاق نظر، نتیجه برعکس بود. علاوه بر جنسیت، یافته متفاوتی نیز بین نمره گذاری براساس اتفاق نظر و توسط متخصصان برای قومیت، هوش، شخصیت و حتی ساختار خود، مقیاس چندعاملی هوش هیجانی مشهود بود.
 
به طور خلاصه، مقیاس چندعاملی هوش هیجانی نشان داده است که برای بازده های مهم زندگی، پایا، متمایزگر و مرتبط است، اما ضعف هایی هم دارد؛ اجرای آزمون به طور کامل زمان می برد، برخی خرده آزمون ها از سطح پایایی ارضا کننده برخوردار نیستند و پرسش هایی در مورد روش های نمره گذاری وجود دارد. به هر حال، در کل، مقیاس چند عاملی هوش هیجانی، به عنوان یک نمایه روا و پایای هوش هیجانی، امیدهایی را مطرح می سازد.
 
منبع: هوش هیجانی (مدیریت احساس، عاطفه و هیجان)،  رمضان حسن زاده و سیدمرتضی ساداتی کیا، صص 95-98، دانژه، تهران، اول، 1390.