حقایقی از بختک

بختک، ارواج خبیثه، و...، سال‌هاست به یک اختلال ساده خواب اطلاق می‌شود.
 

چکیده : می‌خواهد از ترس فریاد بکشد، ولی دست و پایش را زنجیر کرده‌اند و راه گلویش را بسته‌اند. انگار چیزی روی سینه‌اش سنگینی می‌کند. از شدت وحشت، تمام بدنش فلج شده و تکان نمی‌خورد. خوب که نگاه می‌کند  چیزی شبیه یک موجود وحشتناک می‌بیند...

تعداد کلمات 916 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

خواب شیرین از آن دسته چیزهایی است که خیلی‌ها آرزویش را دارند، ولی دستشان از آن کوتاه است. اگر از تمام بی‌خوابی‌ها و مشکلاتی که شبانگاهان به سراغمان می‌آید بگذریم، چیزی هست که خواب را به کام انسان زهر می‌کند و آن چیزی نیست جز بختک. کابوسی که تا کنون بسیاری آن را تجربه کرده‌اند. شاید شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که بختک به سراغتان آمده است.
بختک خوابی است که واکنش احساسی بسیار ناخوشایندی را در فردی که خوابیده به صورت ترس یا وحشت، درد، احساس افتادن از جایی، غرق‌شدگی یا مرگ ایجاد می‌کند. چنین خواب‌هایی می‌تواند به دلایل جسمی همچون تب بالا یا عوامل روانشناختی چون ضربه‌های روحی یااسترس در زندگی فرد رخ دهد یا ممکن است دلیل خاصی نداشته باشد.
 

تحقیقاتی که در سال‌های اخیر روی این فرآیند پیچیده صورت گرفته، نشان می‌دهد که این پدیده نوعی فلج خواب است که طی آن ماهیچه‌های اسکلتی به طور ناپایداری از حرکت باز ایستاده و به اصطلاح فلج می‌شوند. و فرد در آغاز خوابیدن یا در حین بیدار شدن از خواب، توانایی انجام حرکات اختیاری بدنش را به طور موقت از دست می‌دهد. در واقع فلج خواب، نوعی اختلال خواب محسوب می‌شود که حدود چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. البته می‌توان با لمس بدن فرد یا صدا زدن او، وی را از این حالت خارج کرد.
 

 فلج خواب بدلیل همراه بودن با اختلالات بینایی می‌تواند موجب ترس در فرد مبتلا شود. این مورد در مرحله REM (حرکات سریع چشم) رخ می‌دهد، در واقع در زمان خواب، بدن بین دو چرخه REM و NREM (حرکات غیر سریع چشم) است. در NREM که حدود ۷۵٪ از زمان خواب را به خود اختصاص می‌دهد، بدن خود را سست می‌کند. در پایان این مرحله بدن به مرحله REM وارد می‌شود که در آن مغز می‌کوشد مانع از اجرای رویاهایی که می‌بیند به صورت واقعی شود و به همین علت عضلات بی‌حرکت هستند. هنگامی که فرد می‌خواهد از خواب برخیزد، مغز شروع به کنترل عضلات می‌کند و اختلاف زمانی بین زمانی که فرد به مرحله هوشیاری و بیداری برسد و زمانی که مغز به کنترل عضلات برسد، باعث می‌شود فرد دچار فلچ خواب شود.
 

نام بختک به این دلیل روی این مسئله گذاشته شد که از زمان های گذشته، افراد بر این باور بودند که عجوزه‌ای زشت صورت، شب‌ها بدن جسمانی خود را ترک کرده و روی سینه قربانی خود می‌نشیند. فرد قربانی در چنین حالتی با احساس وحشت و در حالی که به سختی نفس می‌کشد از خواب بیدار می‌شود، گویی چیزی سنگین روی سینه‌اش سنگینی می‌کند و قادر به حرکت نیست، انگار فلج شده است. این باور در بسیاری از فرهنگ‌های دنیا رایج است. در کشور ما هم هنوز به این حالت سنگینی و وحشت، بختک گفته می‌شود.

بختک با چه علائمی قابل شناسایی است؟
به طور کلی بختک یا فلج خواب دارای دو دسته علائم است که ممکن است به تنهایی یا ترکیبی از هر دو، در فرد دیده شود:
 

این مرحله هنگام بیدار شدن از خواب یا مدت کوتاهی پیش از به خواب رفتن رخ دهد. در این حالت فلج یک بخش یا تمام اندام‌ها شامل بازوها، پاها و کل بدن اتفاق می‌افتد و فرد قادر به حرکت آنها نیست، نمی‌تواند صحبت کند و تنها کنترل کمی در خصوص تنفس و پلک زدن خود دارد.
این فلج همانند فلجی است که در هنگام دیدن رویا رخ می‌دهد. به طوری که مغز برای جلوگیری از افزایش بروز هیجانات در هنگام رویا، ماهیچه‌ها را از کار می‌اندازد و تنها بخش‌هایی از بدن طی دیدن رویا حرکت می‌کند. به دنبال این فلج، فرد احساس سنگینی روی قفسه سینه خود می‌کند، به طوری که نمی‌تواند به درستی نفس بکشد.
 

این مرحله شامل دیدن یا شنیدن تصاویر و صداهایی طی فلج اندام‌هاست. به‌گونه‌ای که فرد فکر می‌کند کسی کنارش ایستاده یا صدای عجیبی می‌شنود. دیدن سایه افراد، تجربه خروج از بدن، احساس شناور بودن در هوا، شنیدن گام‌هایی که نزدیک می‌شوند هم از علائم توهم‌گونه است.
در این دسته معمولا توهمات شنیداری از همه شایع‌تر است. افراد معمولا از شنیدن صداهای خراشیدن چیزی، خندیدن، تراشیدن، وزوز، زنگ زدن و صداهای مختلف سخن می گویند که بسیار واقعی به نظر می‌رسند.
 

1. خوابیدن بروی پشت
2. بی خوابی و بی نظمی در برنامه خواب
3. مصرف برخی داروها بخصوص داروهای خواب‌آور
 

برای مقابله با فلج خواب راه‌های متعددی از جمله تلاش برای حرکت دادن دست و پا، پلک‌ها و خروج از وضعیت موجود پیشنهاد شده است. همچین اگر فردی را در حال فلج خواب دیدید با صدا زدن نام او یا لمس بدنش می‌توانید او را از وضعیت موجود خارج کنید.
 

در گذشته باورهای غلطی در مورد فلج خواب وجود داشته است. این تعابیر نادرست باعث ورود فلج خواب به فرهنگ‌های متفاوت و افسانه‌ها شده است. در کشورها و فرهنگ‌های متفاوت باورهای متفاوتی در مورد آن وجود دارد که بیشتر به صورت اجنه، روح، شیطان، ارواح خبیثه و غیره نمود کرده است. این باورها حتی در آثار هنری نقاشان و مجسمه سازان مشهور نیز راه یافته است. 
 
منابع:
سایت تبیان
کانال مرکز مشاوره رائین