فرآیندهای طبیعی یادسپاری

راز حافظه های خوب، تداعی کردن است.
 

چکیده: همیشه این سئوال در ذهن دانش آموزان و دانش جویان بوده است که چگونه مطالب را به ذهن بسپارم که ماندگار باشد. در این نوشتار به برخی از کلیدهای به یادسپاری صحیح اشاره خواهیم کرد.

تعداد کلمات 818 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

 

۱. رده بندی: ثبت اندیشه ها، مفاهیم و حوادث به وسیله رده بندی آسان تر می شود. رده بندی از یک سو عبارت است از گروه بندی داده های مشابه، و از سوی دیگر، مربوط کردن این داده ها به گروهی کلی تر. برای مثال، در اطراف اندیشه غذا بطری، لیوان، قهوه جوش، فنجان و کارد را گروه بندی کنید.[1]

۲. تداعی ها: راز حافظه های خوب، تداعی کردن است. هر تداعی برای داده قلابی می شود که به آن می آویزد، و وسیله ای است که آن داده را - اگر در سطح نباشد- به این ناحیه انتقال می دهد. تداعی، هم برای تثبیت خاطره و هم برای به یاد آوردن آن ضرورت دارد.
اگر می خواهید نام شخصی را که ملاقات می کنید به یادتان بماند، بکوشید هرچه ممکن است در موضوع این شخص و نام او تداعی کنید. برای مثال، از شغل این شخص آگاهی یابید و بگویید: آقای فرهاد مانند دوست من بیژن، پلیس قطار است. خطوط چهره او را ببینید و تداعی هایی برقرار سازید؛ مانند آقای فرهاد، سبیل بزرگی مانند برس ناخن پاک کن دارد. فکر کنید نام فرهاد کمی به نام یکی از دوستان شما، مثلا فرجاد شباهت دارد، اما از حیث ساختمان بدنی باهم بسیار فرق دارند. به این ترتیب شما تداعی های متنوعی به وجود آورده اید. حتی می توانید تداعی های احمقانه ای از نوع متلک یا مضمون به وجود بیاورید. برای مثال، حسن دارد میوهای را گاز میزند و او را در حال گاز زدن میوه نمایش می دهید. این تداعی با آنکه بی معنا و مضحک به نظر می آید، ولی مؤثر است. حتی می توان گفت که هرچه تداعی مضحک تر باشد، مؤثرتر است.
برای یادآوری شعری که فراموش کرده اید، به شعرهای پیش یا پس از آن فکر کنید و آنها را از بر بخوانید.
برای یادآوری اینکه دوربین عکاسی خود را کجا گذاشته اید، بکوشید به یاد بیاورید آخرین بار کی از آن استفاده کرده اید. سپس در ذهن خود وضعی که آن را به کار می بردید مجسم سازید و پس از آن چگونگی آمدن به منزل و گذاشتن دوربین را در جای خود از نظر بگذرانید. در این حال، شانس بالایی خواهید داشت که محل قرار دادن دوربین را به یاد بیاورید.
برای یادآوری یک شخص، بکوشید او را در وضعیت های مختلفی که به تازگی دیده اید به یاد بیاورید. درباره حرف ها و ژست هایش فکر کنید. بکوشید کیفیت دیدار خود را با او در نظر مجسم سازید.[2]

٣. تکرار: تکرار، اصل شناخته شده ای از عمل حافظه است. این روشی است که کودکان هنگام یادگیری، به گونه ای بسیار طبیعی به کار می برند.
تکرار، یکی از عوامل بسیار نیرومند در عمل یادسپاری است. این حافظه کاملا ماشینی در کودکان بسیار بیشتر از افراد بالغ است و به همان نسبت که شخص پیر می شود، این حافظه کاهش می یابد. تکرار، نقشی مهم در تثبیت خاطره ها در هر سن دارد.
آنچه را می خواهید یاد بگیرید، در فاصله های زمانی گوناگون تکرار کنید. لازم نیست همه را در یک زمان به یاد بسپارید، بلکه بکوشید مطالب را در زمانهای متعدد حفظ کنید.
هنگامی که چیزی را مطالعه می کنید، همین که فرصت یافتید، آنچه را یاد گرفته اید تکرار کنید. بدین وسیله، حافظه استحکام تازه ای می یابد.
علامت گذاری مطالب اصلی یک کتاب با مداد نیز می تواند به ما در تجدیدنظر و دوباره خواندن آن در یک ساعت، به جای خواندن همه آن یاری رساند.
تکرار، به تنهایی روشی است که می تواند برای یادسپاری بسیاری از چیزها به کار رود. تنها کافی است منظم و به تدریج به آن عمل کنیم. برای مثال، اگر می خواهید اشعار یا قطعاتی ادبی یا بخش هایی از نمایشی را به یاد بسپارید، می توانید به این ترتیب عمل کنید: هر روز پنج تا ده شعر را فراگیرید (به حسب استعداد خود در تداعی کردن) و هر روز آنچه را که پیش تر حفظ کرده اید تکرار کنید. پس از ده روز، شما صد بیت یادخواهد گرفت. بدین ترتیب در مدت چند ماه شما می توانید صدها خط شعر را با کمی کوشش و تنها با نظم بیاموزید.
با این روش می توانید مطالب بسیاری را به یاد بسپارید. به خوبی می توانید سه یا چهار زمان تاریخی را هر روز یاد بگیرید و به سرعت صدها زمان تاریخی را در حافظه خود جای دهید.
این روش همچنین برای دانشجویانی که خود را برای گذراندن امتحان آماده می کنند، کاربرد دارد.[3]  
 
 
منبع: کتاب «یادم تو را فراموش! ( مهارت تقویت حافظه)»
نویسنده: محمود حسن نژاد مغنی، سید رئوف حسینی