آگاهی موقعیتی چیست؟

آگاهی موقعیتنی یکی از اصول اساسی برای نیروهای مسلح و مجریان قانون است، اما مجهز بودن به این مهارت، برای هر کس که بخواهد از موقعیت های خطرناک جان سالم به در ببرد، ضروری است. آگاهی موقعیتی عبارت است از توانایی شناسایی و پردازش موقعیت ها و چشم اندازهای خطر ناک در محیط و به عبارت ساده تر آگاهی موقعیتی یعنی درک آنچه در اطرافمان می گذرد. افزایش آگاهی موقعیتی می تواند به شما این فرصت را بدهد که بتوانید خود را از صحنه ها و موقعیت های خطرناک و آسیب زایی که در اطراف شما اتفاق افتاده و ممکن است به شما صدمه بزند، نجات دهید. مجهز شدن به آگاهی موقعیتی بدین معنا نیست که دائماً ذهن شما به دنبال مشکلات و خطرات احتمالی بگردد؛ بلکه دقیقاً مراد ما عکس این مطلب است. مؤثرترین راه برای غلبه و پیروزی در جنگ، وارد نشدن در درگیری است!
 

اولین گام برای افزایش آگاهی موقعیتی، ارزیابی کامل محیط است. به اطراف خود نگاه کنید و موقعیتی که در آن هستید را به دقت بررسی کنید. موقعیت ها و محیط های مختلف، به سطوح متفاوتی از تمرکز نیازمندند.

مثلاً در محیط های شهری نسبت به محیط های روستایی، خطرات بیشتری انسان را تهدید می کند. با شناسایی نوع محیطی که در آن هستید بهتر می توانید خود را برای مواجهه با خطرات احتمالی آماده سازید.
 

در هر محیطی، شرایطی نرمال و طبیعی وجود دارد. مثلاً شنیدن برخی صداها، بوها و حتی رفتارها در برخی محیط ها طبیعی و در محیط های دیگر غیر طبیعی به نظر می رسد. مثلاً ممکن است در یک کارخانه، شنیدن برخی صداهای بلند کاملاً طبیعی اما شنیدن همان صدا در محیط خانه غیر طبیعی به نظر برسد. با پی بردن به محرک های طبیعی خواهید توانست در برابر محرک های غیر طبیعی و غیر متناسب با موقعیت، عکس العمل مناسب نشان دهید.

مثلاً جنگل محیطی نسبتاً  آرام است که تنها انتظار شنیدن صدای حشرات، پرندگان و یا وزش باد را خواهید داشت.
 
در محیط های شهری معمولاً صدای وسائل نقلیه و رفت و آمد افراد در خیابان ها، عادی به نظر می رسد.
 
پس بنابراین در صورت درک محرکی غیر معمول و نامتناسب با شرایط محیطی، لازم است حواس خود را جمع نموده تا از خطرات احتمالی مصون بمانید.
 

وقتی محرک های طبیعی و نرمال محیط پیرامون خود را شناسایی کردید، لازم است برای درک منابع احتمالی خطر، به دنبال محرک های غیر معمول و احیاناً خطرناک بگردید.

از بین محرک ها ممکن است با توجه به برخی تجربیات گذشته و انتظارات، رفتارهای برخی افراد برایتان غیر معمول به نظر برسد. پس لازم است به چنین رفتارهایی توجه داشته تا از آسیب هایی که ممکن است از ناحیه افراد مشکوک متوجه شما شود، ایمن بمانید.
 

اگرچه خوب نیست که همیشه در مورد اتفاقات بد و عکس العمل مناسب در حال خیال پردازی باشید، اما می توانید از تخیل خود بهره برده و برای موجه شدن با موقعیت های خطرناک برنامه ریزی کنید.
 
مثلاً در ذهن خود گروهی از افراد را تصور کنید که بر سر راه شما قرار گرفته و قصد آسیب رساندن به شما را دارند. بهترین و سریع ترین روش های مقابله و یا فرار از دست این افراد را در ذهن خود مرور کنید.

یا اینکه شخصی را تصور کنید که قصد حمله با سلاح سرد و یا گرم به شما را داشته و می خواهد با تهدید و ارعاب از شما اخاذی کند. در این مواقع به نظرتان بهترین راه چیست؟ با مرور راه حل های احتمالی، در هنگام مواجهه با خطر، به احتمال زیاد از پس چنین موقعیت های بهتر بر می آیید.
 

از آنجا که بیشتر افراد جهان معمولاً در محیط زندگی خود احساس امنیت می کنند (البته به جز مردم مناطقی که ارتش تروریستی ایالات متحده آمریکا در آن ها ایجاد نا امنی می کند!)، نمی توانند محرک های تهدید آمیز پیرامون خود را باور کنند. یکی از دلایلی که افراد در برابر عوامل تهدید آمیز و خطرناک عکس العمل مناسبی از خود نشان نمی دهند این است که اصلاً تهدید بودن چنین رفتارها و محرک هایی برایشان غیر قابل باور است. از آنجا که اتفاقات ناخوشایند مانند بمب گذاری و جنگ برایشان کمتر اتفاق افتاده و یا اصلاً اتفاق نیافتاده، معمولاً موقعیت های خطرناک را نادیده می گیرند.

بنابراین لازم است شاخص های خطر را جدی بگیرید. هرگز با خودتان نگویید احتمالاً چیز مهمی نیست. بلکه حتی موقعیت هایی که اندکی احتمال تهدید در آن ها وجود دارد را نیز مورد توجه قرار دهید.
 

بسیاری از ما وقتی بر چیزی تمرکز می کنیم، ممکن است از اطراف خود غافل شده و نتوانیم تهدیدات پیرامونمان را شناسایی کرده و تصمیمان مقتضی را در وقت معین بگیریم. به این شکل تمرکز، «قفل تمرکز» گفته می شود قفل تمرکز رفتاری کاملاً طبیعی محسوب می شود، اما می تواند مانع آگاهی موقعیتی گردد.
 
یکی از نمونه های خطرناک قفل تمرکز، توجه به گوشی تلفن همراه در حین رانندگی است که می تواند عواقب جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.
 
پس اگر در موقعیتی قرار گرفته اید که ممکن است از ناحیه محیط پیرامون خود با تهدیداتی مواجه شوید، بهتر است از هر آنچه که حواستان را از محیط اطراف پرت می کند، اجتناب کنید.
 

در ارتش یک اصلاح رایج در این زمینه وجود دارد: "غرور کشنده است." وقتی انسان خود را از تهدیدات پیرامونش مصون بدارد در حقیقت دچار غرور شده است. این افراد حتی بیشتر از افراد آسیب پذیر و ضعیف در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
 
معمولاً افرادی که دچار غرور می شوند، تهدادات محیطی را نادیده می گیرند و در نتیجه بیش از همه در معرض تهدیدات قرار می گیرند. تقریباً بیشتر افرادی که در رودخانه ها و یا دریاها غرق می شوند، افراد شناگری هستند که احتمال غرق شدن را به مخیله خود نیز راه نمی دهند و همین غرور و بی فکری در نهایت جانشان را خواهد ستاند.

منبع: سایت wikihow