کریم سنجابی
ملیت : ایرانی
-
قرن : 14
منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)
(تو 1283 ش)، نویسنده و استاد دانشگاه. وى در رشته حقوق و علوم سیاسى مدرك لیسانس و از دانشگاه پاریس دكترى گرفت. استاد حقوق ادارى و اقتصاد در دانشكدهى حقوق بود. از آثار وى: «جزوه اقتصاد سال اول دانشكدهى حقوق»؛ «حقوق ادارى».[1]
استاد، محقق.
تولد: 1258، كرمانشاه.
درگذشت: تیر 1374، آمریكا.
كریم سنجابى پس از گذراندن تحصیلات ابتدایى در زادگاهش، در دارالفنون ادامهى تحصیل داد و سپس از دانشكدهى حقوق دانشگاه تهران فارغالتحصیل گردید. آنگاه براى ادامهى تحصیل به فرانسه رفت و در رشتهى حقوق اقتصاد دكترى (رسالهى او به زبان فرانسوى دربارهى اصطلاحات ارضى بود كه در سال 1313 نوشته شده است) گرفت. پس از بازگشت به ایران (پس از اخذ مدرك دكترى) در دانشكدهى حقوق به تدریس پرداخت و سالها استاد رشتهى حقوق ادارى بود.
دكتر كریم سنجابى در دورهى 26 مجلس شوراى ملى از طرف مردم كرمانشاه به نمایندگى مجلس انتخاب شد. دكتر محمد مصدق در روز 12 اردیبهشت سال 1330 هیئت دولت خود را تشكیل داد و به مجلس شوراى ملى معرفى نمود. دكتر كریم سنجابى در این كابینه به وزارت فرهنگ منصوب شد. این هیئت دولت مدت نه ماه بر سر كار بود. دكتر مصدق در 5 دى ماه همان سال به ترمیم هیئت دولت اقدام و دكتر محمود حسابى به جاى دكتر سنجابى وارد هیئت دولت شد. دكتر كریم سنجابى از اعضاى جبههى ملى بود. در خلع ید از شركت نفت سابق و ملى شدن صنعت نفت فعالیت داشت. پس از كودتاى 28 مرداد سال 1332 همراه با دیگران دستگیر و بازداشت شد. علاوه بر این دستگیرى، وى چند بار دیگر نیز به زندان افتاد. وى در ابتداى دورهى دوم فعالیت خود حزب میهن را تأسیس كرد و بعد به همراهى چند تن دیگر حزب ایران را به وجود آورد.
از جمله آثار او كتابى است به نام امیدها و ناامیدیىها (لندن، 1369) كه حاوى خاطرات اوست. از آثار دیگر او است: جزوهى اقتصاد سال اول دانشكدهى حقوق (1321)؛ حقوق ادارى (1334).
در اوج تظاهرات مردم در انقلاب اسلامى به دكتر كریم سنجابى پیشنهاد تشكیل هیئت دولت و عضویت در هیئت دولت و ریاست شوراى سلطنت داده شد كه از پذیرش آنها خوددارى كرد. در همان زمان كریم سنجابى دستگیر و به زندان افتاد كه در آذر سال 1357 از زندان آزاد شد و به تجدید حیات جبههى ملى اقدام كرد. پس از انقلاب اسلامى، دكتر كریم سنجابى در دولت موقت مهندس مهدى بازرگان مدتى عهدهدار وزارت امور خارجه بود.
وزیر، وكیل مجلس، استاد دانشگاه عضو و رئیس جبهه ملى، مخالف محمدرضا پهلوى. در 1283 در كرمانشاه تولد یافت. پدرش قاسمخان سردار ناصر رئیس ایل سنجابى بود كه مدتها در دوران سلطنت رضاشاه در زندان و تبعید به سر مىبرد. سنجابى پس از اتمام تحصیلات ابتدائى و متوسطه وارد مدرسهى حقوق تهران شد و از مدرسهى مزبور لیسانس ادارى گرفت و جزء اولین دسته محصلین دولتى به اروپا اعزام شد و در پاریس ادامهى تحصیل داد و دكتراى حقوق دریافت نمود. پس از ورود به ایران، در 1313 به دانشیارى دانشكده جدیدالتاسیس حقوق و علوم سیاسى انتخاب شد. پس از 5 سال به مقام استادى و تدریس در دانشگاه رسید و بعد با حفظ سمت، به خدمت در وزارت معارف درآمد و مشاغلى در آن وزارتخانه پست سرگذاشت. چندى كفیل دبیرستان دارائى، مدتى كفیل ریاست آموزش متوسطه و زمانى ریاست ادارهى آموزش عالى را داشت. در 1321 به معاونت دانشكدهى حقوق و در 1325 به ریاست دانشكدهى حقوق و علوم سیاسى و اقتصادى با راى استادان انتخاب گردید.
از 1328 كه موضوع ملى شدن صنعت نفت مورد توجه قرار گرفته و نطفهى جبهه ملى بسته شد، سنجابى عضویت جبهه را پذیرفت و از اعضاى فعالى جبهه گردید. در 1330 كه مصدق ماموریت ادارهى امور كشور را بر عهده گرفت، او را به سمت وزیر فرهنگ معرفى كرد. سنجابى یك سال مقام وزارت داشت، نه تنها قدمى براى فرهنگ كشور برنداشت، بلكه اوضاع آشفتهى آن وزارتخانه را آشفتهتر كرد و سرانجام آنجا را ترك نمود. در 1331 به هنگام طرح مسئلهى ملى شدن صنعت نفت در دادگاه لاهه، در معیت مصدق به آنجا رفت و قاضى اختصاصى ایران بود.
در انتخابات دورهى هفدهم، از كرمانشاه به وكالت مجلس انتخاب شد و عضویت فراكسیون جبهه ملى را داشت. پس از سقوط مصدق، وى تحت تعقیب قرار گرفت، مدتها به حالت اختفاء مىزیست، سرانجام به شفاعت حشمتالدوله والاتبار كه نفوذى فوقالعاده بر شاه داشت، خود را معرفى نمود و همان روز آزاد شد و كرسى استادى دانشكدهى حقوق را مجددا به او دادند. سنجابى تا سال 1342 فعالیتى نداشت و اساسا با سایر اعضاى جبهه ملى حشر و نشر نمىنمود، ولى از آن سال به بعد وارد مبارزات سیاسى شد. گاهى پنهان و زمانى آشكار به مبارزه ادامه مىداد و در جلسات جبهه ملى شركت مىنمود. چند بار مورد تعرض واقع شد، چندى در زندان به سر برد و مدتى تحتنظر بود تا اینكه در 1357 رهبر جبهه ملى ایران شد و مبارزهى جبهه ملى علیه شاه و رژیم را او علنى ساخت. در آن سال فعالیتى چشمگیر داشت و معتقد بود شاه باید سلطنت كند نه حكومت. چندى سفر به خارج نمود. در آبانماه چند روزى طبق مادهى پنج حكومت نظامى بازداشت شد. چند جلسه طولانى ملاقات با سپهبد مقدم رئیس ساواك داشت، سرانجام روزى به اتفاق او به دیدار شاه رفتند، بنا به نوشتهى شاه، او دست شاه را بوسیده و از اعمال گذشتهى خویش اظهار ندامت كرده و شاه تكلیف نخستوزیرى به او مىكند كه موكول به مطالعه و پاسخ مىشود ولى جو زمان اجازهى قبول چنین سمتى را كه صمیمانه خواستار آن بود، نداد.
سنجابى مردى كماستعداد و استادى كمسواد بود. هیچگونه تحقیق علمى در كار خود نكرد. چهل سال تدریس حقوق ادارى با او بود، هرگز نخواست كتابى در این زمینه با پیشرفتهاى روز تهیه كند. چند صفحه جزوهى ناقص را به صورت فتوكپى بین دانشجویان تقسیم مىكرد. وى در اواخر عمر خاطرات خود را به رشته تحریر درآورد و آن را انتشار داد. در 1375 در اروپا درگذشت.
تازه های مشاهیر
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}