هوخشتره

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 0 منبع : ایران در عهد باستان

Huvakhshatra) 585 -633 ق.م)- نام او را هرودوت بیونانى كیاكسار Kyxar نوشته است و داریوش در كتیبه‏ى بیستون، هوخشتره آورده است. وى بزرگترین شاه ماد است. پس از فرورتیش به تخت نشست. و از شكست پدرش در برابر آشور درس عبرت گرفت و دانست كه باید به فكر تربیت قشون مشق كرده و منظم باشد. و سپاهان چریكى او نمى‏توانند در مقابل لشكریان كاردیده‏ى آشور مقاومت كنند. از این رو سپاهى باسلوب لشكر آشور ترتیب داد. و پیاده نظامى مسلح به تیر و كمان و شمشیر، و سواره نظام سوارى آموخته‏اى مرتب ساخت كه در حال سوارى، با كمال مهارت تیر مى‏انداختند. وى به خاك آشور حمله برد، بر سرداران آشور با نیپال غلبه كرد و شهر نینوا پایتخت آشور را محاصره كرد، ولى در این هنگام خبر هجوم سكاها كه خبرى وحشت‏آور بود، به وى رسید. سكاها از دربند قفقاز گذشته و كشتاركنان به شمال ماد آمده بودند. هوخشتره ناگزیر دست از محاصره‏ى نینوا برداشت و به مقابل آنان شتافت و در شمال دریاچه‏ى ارومیه نبردى سخت با آنان كرد، و شكست خورد. تاخت و تاز سكاها تا دریاى مدیترانه كشیده شد. علت هجوم این قوم به فلات ایران معلوم نیست. هرودوت گوید كه: سكاها، كیمریها را دنبال كرده به آسیاى غربى درآمدند. بعضى تصور كردند كه آشوریها چون عرصه را بر خود از دست مادیها تنگ دیدند، سكاها را به كمك طلبیدند. ولى حقیقت این است كه آمدن سكاها به آسیاى غربى دنباله‏ى همان نهضت آریایى بود كه از قرنها پیش آغاز شده بود. و آریاها به معناى اعم گروه گروه به فلات ایران و آسیاى غربى مى‏گذشتند، 28 سال سكاها در ماد بودند تا اینكه هوخشتره، مادیس سردار ایشان را با سركردگان آنان به میهمانى دعوت كرد و آنان را مست نموده همه‏ى ایشان را بكشت و لشكر آنان را از ایران براند. گیرشمن مى‏نویسد كه: سكاها در موقع اشغال ایران، سقز ناحیه‏اى از كردستان را پایتخت خود قرار دادند. چنانكه آثارى از ایشان در آن حوالى پیدا شده و گوید كه: كلمه‏ى سقز از اسم سكا مشتق است. تسخیر نینوا. به طورى كه در پیش گفتم چون هوخشتره از سكاها آسوده شد، بانبوپولاس‏سار حاكم بابل متحد شد. هوخشتره با تسخیر هرهار (خرخار) كه محلى در كنار رود دیاله و مركز ادارى دره‏هاى زاگرس بود، و بر ضد آسور قیام كرد، نینوا را محاصره كرد. و ساراكوس پادشاه آشور چون دید، تاب مقاومت ندارد، خود و خانواده‏اش را در آتش بسوخت. و این شهر نامى كه یكى از بزرگترین شهرهاى مشهور جهان قدیم بود، تسخیر و با خاك یكسان شد (612 ق.م). پس از آن مادها، ارمنستان و قسمت علیاى رود دجله و كاپادوكیه در آسیاى صغیر را كه پس از تاخت و تاز سكاها دولت آنان ضعیف شده بود، تصرف كردند در این موقع نیرومندترین دولت آسیاى غربى ماد بود، و بابل به واسطه‏ى ازدواج آمى تیس نوه‏ى هوخشتره بانبو كدنصر (بخت‏النصر) پسر و جانشین نبوپولاس سار عقد اخوت بست. مادها در حالیكه در مغرب آسیا پیش مى‏رفتند، بالیدیها كه در تحت اداره‏ى آلیات بودند مصادف شدند.