حسین پناهی
حسین پناهی دژکوه (زادهٔ ۱۳۳۵ دژکوه – درگذشتهٔ ۱۳۸۳ تهران) شاعر، نویسنده، کارگردان و بازیگر ایرانی بود.
زندگی
حسین پناهی در ۶ شهریور ۱۳۳۵ در روستای دژکوه واقع در حوالی شهر سوق از توابع شهرستان کهگیلویه در استان کهگیلویه و بویراحمد زاده شد. پس از اتمام تحصیل در بهبهان به توصیه و خواست پدر برای تحصیل علوم دینی به مدرسهٔ آیت‌الله گلپایگانی رفت و بعد از پایان تحصیلات برای ارشاد و راهنمایی مردم به محل زندگی‌اش بازگشت. چند ماهی در کسوت روحانیت به مردم خدمت کرد تا اینکه زنی برای پرسش مسئله‌ای که برایش پیش آمده بود پیش حسین رفت و از حسین پرسید که فضلهٔ موشی داخل روغن محلی که حاصل چند ماه زحمت و تلاشم بود افتاده‌است، آیا روغن نجس است؟ حسین با وجود اینکه می‌دانست روغن نجس است (روغن محلی معمولاً در تابستان از حرارت دادن کره به دست می‌آید و در هوای آزاد و با توجه به گرم بودن هوا در تابستان روغن همیشه به صورت مایع است)، ولی این را هم می‌دانست که حاصل چند ماه تلاش این زن روستایی، خرج سه چهار ماه خانواده‌اش را باید تأمین کند، به زن گفت نه همان فضله و مقداری از اطراف آن را دربیاورد و بریزد دور، روغن دیگر مشکلی ندارد. بعد از این اتفاق بود که حسین علی‌رغم فشارهای اطرافیان نتوانست تحمل کند که در کسوت روحانیت باقی بماند. این اقدام حسین به طرد وی از خانواده نیز منجر شد. حسین به تهران آمد و در مدرسهٔ هنری آناهیتا چهار سال درس خواند و دوره بازیگری و نمایشنامه‌نویسی را گذراند.
دوران حرفه‌ای
پناهی بازیگری را نخست از مجموعه تلویزیونی محله بهداشت آغاز کرد. سپس چند نمایش تلویزیونی با استفاده از نمایشنامه‌های خودش ساخت که مدت‌ها در محاق ماند.
با پخش نمایش «دو مرغابی در مه» از تلویزیون که علاوه بر نوشتن و کارگردانی خودش نیز در آن بازی می‌کرد، خوش درخشید و با پخش نمایش‌های تلویزیونی دیگرش طرف توجه مخاطبان خاص قرار گرفت.
نمایش‌های دو مرغابی در مه و یک گل و بهار که پناهی آنها را نوشته و کارگردانی کرده بود، بنا به درخواست مردم به دفعات از تلویزیون پخش شد. در دهه شصت و اوایل دهه هفتاد، او یکی از نوآورترین نویسندگان و کارگردانان تلویزیون بود.
به دلیل فیزیک کودکانه و شکننده، نحوه خاص سخن گفتن، سادگی و خلوصی که از رفتارش می‌بارید و طنز تلخش بازیگر نقش‌های خاص بود. اما حسین پناهی بیشتر شاعر بود؛ و این شاعرانگی در ذره‌ذره جانش نفوذ داشت. نخستین مجموعه شعر او با نام من و نازی در ۱۳۷۶ منتشرشد. این مجموعهٔ شعر تاکنون بیش از شانزده بار تجدید چاپ و به شش زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده‌است.
علت مرگ و محل مقبره
وی در ۱۴ مرداد ۱۳۸۳ در سن ۴۸ سالگی درگذشت و در قبرستان شهر سوق (واقع در استان کهگیلویه و بویر احمد) به وصیت خود ایشان به خاطر اینکه مادرش در آنجا دفن شده‌است به خاک سپرده شد. علت مرگ به گزارش پزشک قانونی سکته قلبی بوده‌است.
سال‌شمار وقایع مهم زندگی
حسین پناهی در ۶ شهریور ۱۳۳۵ (برابر با ۲۸ اوت ۱۹۵۶) در روستای دژکوه در استان کهگیلویه و بویراحمد چشم به جهان گشود. پدرش علی‌پناه و مادرش ماه‌کنیز نام داشت.
۱۳۴۱ رفتن به مکتب‌خانه دژکوه
۱۳۴۵ اتمام دوره ابتدایی
۱۳۴۶ ترک دژکوه، رفتن به سوق و خواندن کلاس ششم
۱۳۴۷ رفتن به بهبهان و گرفتن سیکل
۱۳۵۱ رفتن به قم و طلبگی
۱۳۵۴ رها کردن درس حوزوی - سفر به شوشتر و یکسال آموزگاری در آن شهر
۱۳۵۵ اقامت در اهواز و اشتغال به شغل‌های مختلف
۱۳۵۶ بازگشت به روستای دژ کوه و ازدواج با همسرش شوکت
۱۳۵۷ رفتن به اهواز و کار در کتابخانه‌ای در آن شهر- تولد فرزند نخست (لیلا)
۱۳۵۹ رفتن به جبهه و فعالیت در بخش‌های فرهنگی - تولد دومین فرزند (آنا)
۱۳۶۰ مهاجرت به تهران - سکونت در یکی از مقبره‌های خصوصی امامزاده قاسم به مدت یک سال - عضویت در گروه تئاتری آناهیتا
۱۳۶۱ نخستین تجربه‌های نمایشنامه‌نویسی - نوشتن یک گل و بهار - کارگردانی نمایشنامه خوابگردها
۱۳۶۲ نوشتن آسانسور - نوشتن و کارگردانی تله‌تئاتر سرودی برای مادران
۱۳۶۳ تولد سومین فرزند (سینا) - نخستین تجربه‌های بازی در تله‌تئاترهای تلویزیونی - بازی در سریال محله بهداشت - نوشتن به سبک آمریکایی
۱۳۶۴ استخدام در صدا و سیما - بازی در سریال گرگ‌ها - نوشتن دل شیر - نوشتن دو مرغابی در مه
۱۳۶۵
نخستین بازی در سینما
بازی در فیلم سینمایی گال
بازی در فیلم سینمایی گذرگاه
بازی در فیلم سینمایی تیرباران
بازی در تله‌تئاترهای دو مرغابی در مه
۱۳۶۶
کارگردانی تله‌تئاتر ماجراهای رونالدو و مادرش
بازی تله‌تئاتر در آیینه خیال
۱۳۶۷
بازی در فیلم سینمایی در مسیر تندباد
بازی در فیلم سینمایی هی جو
بازی در فیلم سینمایی ارثیه
بازی در فیلم سینمایی نار و نی
نوشتن نخستین شعرها
۱۳۶۸
فوت مادر
بازی در فیلم سینمایی راز کوکب
نوشتن مجموعه شعر من و نازی
۱۳۶۹
بازی در فیلم سینمایی چاووش
بازی در فیلم سینمایی سایه خیال
دیپلم افتخار بهترین بازیگر جشنواره فجر برای فیلم سایه خیال
نوشتن پیامبران بی‌کتاب
۱۳۷۰
بازی در فیلم سینمایی اوینار
بازی در فیلم سینمایی مهاجر
نوشتن کابوسهای روسی
۱۳۷۱
نوشتن گوش بزرگ دیوار
بازی در فیلم سینمایی هنرپیشه
بازی در فیلم سینمایی مرد ناتمام
۱۳۷۲
نوشتن خروسها و ساعتها
انتشار کتاب من و نازی
۱۳۷۳
بازی در فیلم سینمایی آرزوی بزرگ
بازی در فیلم سینمایی روز واقعه
۱۳۷۴
نوشتن بازی و کارگردانی سریال بی‌بی یون برای تلویزیون، سریال توقیف و چند سال بعد نسخه سانسور شده آن از تلویزیون نمایش داده شد. (در حدود دو سوم کل مجموعه)
انتشار دو مرغابی در مه
۱۳۷۵
انتشار آلبومی از دکلمه شعرهایش با نام ستاره‌ها
بازی در سریال دزدان مادر بزرگ
۱۳۷۶
به صحنه بردن نمایش چیزی شبیه زندگی
انتشار چیزی شبیه زندگی
انتشار بی‌بی یون
انتشار خروسها و ساعتها
۱۳۷۷
بازی در فیلم سینمایی کشتی یونانی
۱۳۷۸
نوشتن دیالوگ‌های سریال امام علی علیه السلام و بازی در آن
۱۳۷۹
بازی در سریال یحیی و گلابتون
۱۳۸۰
بازی در سریال آژانس دوستی
۱۳۸۱
نوشتن مجموعه نمی‌دانم‌ها
بازی در سریال روزگار قریب
۱۳۸۲
بازی در سریال آواز مه
نوشتن مجموعه سالهاست که مرده‌ام
۱۳۸۳
آغاز ضبط آلبوم دوم دکلمه‌هایش از خرداد ماه
تصمیم برای جمع‌آوری مجموعه شعرهایش
پایان ضبط دکلمه شعرهایش در شب یک شنبه یازدهم مرداد
آخرین تماس تلفنی با پسرش سینا در ساعت ۹ شب چهارشنبه چهاردهم مرداد
فوت در ۱۴ مرداد ۱۳۸۳
کشف پیکرش توسط دخترش آنا در ساعت ۱۰ شب شنبه ۱۷ مرداد در خانه‌اش واقع در خیابان جهان‌آرا
معاینه پزشکی قانونی و تعیین «ایست قلبی» به عنوان علت مرگ
تدفین پیکرش در سوق به تاریخ سه شنبه بیست و یکم مرداد ۱۳۸۳
انتشار آلبوم دکلمه آخرین سروده‌هایش به نام «سلام، خداحافظ» در پانزدهم مهر ماه
انتشار مجموعه کامل اشعارش به نام «چشم چپ سگ» در هفت دفتر در اردیبهشت ۱۳۸۴
۱۳۹۰
انتشار دو سی دی دکلمه‌هایش با نام راه با رفیق.
وی یک دفتر شعر و یک نوشته تئاتر به نام چیزی شبیه زندگی ۲ دارد که هنوز چاپ نشده‌اند.
کارنامه هنری
سینما
گذرگاه (۱۳۶۵)
گال (۱۳۶۵)
تیرباران (۱۳۶۶)
هی جو (۱۳۶۷)
نار و نی (۱۳۶۷)
در مسیر تندباد (۱۳۶۷)
ارثیه (۱۳۶۷)
راز کوکب (۱۳۶۸)
مهاجران (۱۳۶۹)
چاووش (۱۳۶۹)
سایه خیال (۱۳۶۹)
اوینار (۱۳۷۰)
هنرپیشه (۱۳۷۱)
مرد ناتمام (۱۳۷۱)
روز واقعه (۱۳۷۳)
آرزوی بزرگ (۱۳۷۳)
قصه‌های کیش (اپیزود اول، کشتی یونانی) (۱۳۷۷)
بلوغ (۱۳۷۷)
مریم مقدس (۱۳۷۹)
بابا عزیز (۱۳۸۲)
تلویزیون
سال نام سمت کارگردان توضیحات
۱۳۸۶ روزگار قریب بازیگر کیانوش عیاری فیلمبرداری اش از ۱۳۸۱ شروع شده بود.
۱۳۸۱ فرمان بازیگر مسعود رشیدی
۱۳۸۱ شبکه بازیگر محمود عزیزی
۱۳۸۰–۱۳۸۱ آواز مه بازیگر حسینعلی لیالستانی شبکه اول
۱۳۸۰ روزهای آرزو بازیگر شاهرخ حمیدی‌مقدم
۱۳۸۰ تصمیم نهایی بازیگر محسن شاه‌محمدی
۱۳۷۹ خندان بازیگر قاسم جعفری مجموعهٔ ۱۳ قسمتی از تولیدات شبکهٔ جهانی جام‌جم
۱۳۷۹ همسایه‌ها بازیگر محمدحسین لطیفی شبکه ۳
۱۳۷۹ یحیی و گلابتون بازیگر اصغر آبگون
۱۳۷۹ آبدارشاه بازیگر رحیم رحیمی‌پور
۱۳۷۸ مادر بازیگر شعبانعلی اسلامی شب‌های چهارشنبه از شبکه یک پخش می‌شد.
۱۳۷۸ ثقةالاسلام تبریزی
(۱۲ روز از تاریخ مشروطه) بازیگر حجت قاسم‌زاده اصل تهیه شده برای سیمای آذری شبکه جهانی سحر
۱۳۷۸ امام علی علیهالسلام بازیگر مشاور فیلمنامه داوود میرباقری
۱۳۷۵–۱۳۷۸ آژانس دوستی بازیگر مجموعه کارگردانان
۱۳۷۴–۱۳۷۵ دزدان مادربزرگ بازیگر مهدی صباغ‌زاده
۱۳۷۴ آشپزباشی و قبله عالم بازیگر رسول نجفیان این سریال در ۷ قسمت پخش شد.
۱۳۷۴ بی‌بی‌یون بازیگر نویسنده کارگردان حسین پناهی
۱۳۷۴ شلیک نهایی بازیگر محسن شاه‌محمدی
۱۳۶۷–۱۳۷۳ شاخهٔ طوبی بازیگر مهدی علی‌احمدی
۱۳۷۰–۱۳۷۱ روزی روزگاری بازیگر امرالله احمدجو سال ۱۳۷۱ روزهای دوشنبه از شبکه یک پخش می‌شد.
۱۳۷۰ مثل یک لبخند بازیگر رسول نجفیان «مثل یک لبخند» بخشی از مجموعهٔ «زندگی» بود که قسمت‌های گوناگونش، توسط کارگردانان متفاوتی چون رسول نجفیان، ایرج کریمی و حسین مروی ساخته و از شبکه ۲ پخش شد.
۱۳۶۷–۱۳۶۹ هشت بهشت بازیگر اکبر خواجویی
۱۳۶۷–۱۳۶۹ رعنا بازیگر داوود میرباقری
۱۳۶۷ گالش‌های مادربزرگ بازیگر بهمن زرین‌پور در نوروز ۱۳۶۸ از شبکه ۱ پخش شد.
۱۳۶۳–۱۳۶۶ کوچک جنگلی بازیگر بهروز افخمی
۱۳۶۶ تله‌تئاتر «ماجراهای رونالد و مادرش» نویسنده کارگردان هنری حسین پناهی کارگردان تلویزیونی: «شیرین جاهد»
۱۳۶۶ گلدان‌ها و آفتاب نویسندهکارگردان هنری حسین پناهی کارگردان تلویزیونی: «شیرین جاهد»
۱۳۶۶ گرگ‌ها بازیگر داوود میرباقری
۱۳۶۵ تله‌تئاتر «به سبک آمریکایی» بازیگر نویسنده رسول نجفیان کارگردان تلویزیونی: «شیرین جاهد»
۱۳۶۵ تله‌تئاتر «دو مرغابی در مه» بازیگر نویسنده رسول نجفیان کارگردان تلویزیونی: «مسعود رسام»
۱۳۶۴ تله‌تئاتر «آسانسور» بازیگر نویسنده رسول نجفیان کارگردان تلویزیونی: «گیتی جوادی»
۱۳۶۴ تله‌فیلم «قهرمان کیه» بازیگر محمد آفریده
۱۳۶۳ محله بهداشت بازیگر داریوش مؤدبیان حسن فردرو
۱۳۶۳ تله‌تئاتر «با یک گل بهار» کارگردان هنری حسین پناهی شبکه ۱
۱۳۶۳ تله‌تئاتر «آینه خیال» بازیگر داوود میرباقری کارگردان تلویزیونی: «امیر آقامیری»
۱۳۶۲–۱۳۶۳ تله‌تئاتر «گوش بزرگ دیوار» بازیگر نویسنده داود مصلحی کارگردان تلویزیونی: «حسین فردرو»
۱۳۶۲ طبل توخالی بازیگر احمد نجیب‌زاده در دهه فجر ۱۳۶۲ از شبکه ۱ پخش شد.
۱۳۶۱ تله‌تئاتر «ایوان مدائن» بازیگر قاسم سیف کارگردان تلویزیونی: «پاشا شاهنده»
۱۳۶۱ تله‌تئاتر «عید شما مبارک» بازیگر حسین فردرو شبکه ۱
۱۳۶۱ خوابگردها کارگردان حسین پناهی
۱۳۶۱ محله برو بیا بازیگر داریوش مؤدبیان در سال ۱۳۶۲ از شبکه دوم (روزهای پنجشنبه) پخش
می‌شد.
۱۳۶۰ نهضت سوادآموزی بازیگر محمد اوزی
تله‌تئاتر
چیزی شبیه زندگی من
دو مرغابی در مه
گوش بزرگ دیوار
خوابگردها
آسانسور
به سبک آمریکایی
ماجراهای رونالد و مادرش
سرودی برای مادران
کتاب
نامه‌هایی به آنا
به وقت گرینویچ
افلاطون کنار بخاری
سالهاست که مرده‌ام
ستاره‌ها
کابوسهای روسی
نمی‌دانم‌ها
من و نازی
من و نازی (۲)
جهان زیر سیگاری من است
نوید یک روزبلند نورانی
نامه‌هایی به آنا ۲
خروسها و ساعتها
دو مرغابی در مه
راه با رفیق
چیزی شبیه زندگی
بی بی یون
سرودی برای مادران
علاوه بر اینها سه اثر با شعر و صدای حسین پناهی نیز منتشر شده‌است: «سلام خداحافظ» و «ستارها» و «راه با رفیق». ... کتاب‌هایی که در زمینه ئ نقد آثار حسین پناهی منتشر شده‌است که از جمله ئ آنها می‌توان به : من حسین ام پناهی ام نوشته علی مراقب، فیلسوف دیوانه اثر نصرا… حکمت و کلماتی که قلبشان از مشتشان بزرگ‌تر است نوشته لیلا کردبچه و حرمت آویشن نوشته ی آرش حاذق نژاد اشاره کرد
جوایز
۱۳۶۷، نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (در مسیر تندباد)
۱۳۶۹، برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد (سایه خیال)
۱۳۷۱، نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (مهاجران)
