محمدرضا حکیمی به در سال 1314 شمسی در مشهد به دنیا آمد. او در دوازده سالگی تحصیلات حوزوی را از مدرسه نواب مشهد آغاز کرد و در طول دوران تحصیل از اساتیدی چون ادیب نیشابوری دوم، میرزا احمد مدرس، مجتبی قزوینی (درس‌های فلسفی و الهیاتی)، هاشم قزوینی، سید محمدهادی میلانی (خارج فقه و اصول)، آقابزرگ تهرانی، غلامحسین محامی بادکوبه‌ای، علی‌اکبر الهیان و اسماعیل نجومیان استفاده کرد و در سال 1380 قمری از آقابزرگ تهرانی اجازه نقل روایت گرفت.

این دردانه باقیمانده از سال‌های دور، در دوران خود نیز از نوادر بوده و از شاگردان نزدیک شیخ مجتبی قزوینی، استاد برجسته فلسفه و نقد آن محسوب می‌شده و از اولین حامیان نهضت امام خمینی رحمة الله علیه در خراسان بوده. شخصیتی قرآن پژوه که او را محبوب و معتمد همه قرار می‌داده روزگاری دکترشریعتی او را به عنوان وصی خود جهت هرگونه دخل و تصرف در آثارش انتخاب کرده بود.

به نوشته اکبر ثبوت، با آنکه در دهه چهل شمسی عالمان مشهد مردم را به مراجع نجف ارجاع می‌دادند، حکیمی هوادار آیت‌الله خمینی بود و تلاش کرد که استادش مجتبی قزوینی را با خود همراه کند. در نتیجه قزوینی با همراهی عده‌ای دیگر از علمای دینی مشهد به قم رفته و با امام خمینی دیدار کردند. حکیمی به خاطر فعالیت‌ها و سخنانش در جلسات تحت فشار دستگاه‌های امنیتی حکومت پهلوی قرار گرفته بود. وی در مشهد جلساتی با نام "الغدیر" دایر کرده بود و درباره کتاب "الغدیر" (نوشته علامه امینی) گفتگو و سخنرانی برگزار می‌کرد.

چکیده آثار و عصاره عقاید این اندیشمند دینی را می‌توان در کتاب "منهای فقر" خواند؛ کتابی کوچک اما حاوی پندهای بزرگ برای مردمان و حاکمان.
این فقیه محدث که تمام عمر، همگان را حکیمانه به بازگشت به قرآن فرا می‌خواند و پس از 70 سال تدبر در قرآن و روایات اهل بیت به "مرزبان توحید" و "فیلسوف عدالت" مشهور شده بود، در سن 86 سالگی دعوت حقّ را لبیک گفت و به سرای باقی شتافت./تسنیم
 

رهبر انقلاب: مرحوم حکیمی دانشمندی جامع، ادیبی چیره‌دست و اسلام‌شناسی عدالتخواه بود

رهبر انقلاب با صدور پیامی در پی درگذشت محمدرضا حکیمی تاکید کردند: ایشان دانشمندی جامع، ادیبی چیره‌دست، اندیشه‌ورزی نوآور و اسلام‌شناسی عدالتخواه بودند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در پیامی درگذشت عالم و متفکّر برجسته جناب آقای محمدرضا حکیمی را تسلیت گفتند. متن پیام رهبر حکیم انقلاب به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم
با تأسف و تأثر خبر درگذشت عالم و متفکّر برجسته جناب آقای محمدرضا حکیمی قدّس‌الله‌نفسه را دریافت کردم.  ایشان دانشمندی جامع، ادیبی چیره‌دست، اندیشه‌ورزی نوآور و اسلام‌شناسی عدالتخواه بودند. ایشان عمر را فارغ از آرایه‌ها و پیرایه‌های مادی، در خدمت معارف والای قرآن و سنّت گذرانده و آثاری ارزشمند از خود به جا نهادند.

بهره‌گیری از محضر پر فیض و نفس گرمِ استادان معرفت و معنویت در مشهد مقدس، ذخیره‌ئی از توکل و تعبّد و غنای نفس در دل و جان این شخصیت عزیز به جا نهاده بود که تا آخر عمر با برکتش وی را استوار می‌داشت.  این‌جانب فقدان اندوه‌بار این رفیق دیرین را به خاندان مکرّم حکیمی و بازماندگان بویژه برادر بزرگوار ایشان و نیز به همه‌ی دوستان و علاقمندان آن مرحوم تسلیت عرض میکنم و رحمت و مغفرت الهی را برای وی مسألت می‌نمایم.
سیّدعلی خامنه‌ای
۱ شهریور ۱۴۰۰