راهپیمایی اربعین از زمان امامان شیعه در بین شیعیان رایج بوده است و یکی از سنت های همیشگی ائمه حتی در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس به شمار می رود. گفته می شود که پس از دوره شیخ انصاری این سنت فراموش شده بود و محدث نوری آن را احیا کرده است. ایرانی ها و محبان اهل بیت از دیرباز این سنت دیرینه را احیا می کردند و علیرغم سختی ها و موانعی که در دوره های مختلف و به خصوص در دوران حکومت صدام به وجود آمده بود، در این مراسم شرکت می کردند.
تصویر قدیمی از پیاده روی اربعین علما
در اواخر قرن ۱۴ قمری حزب بعث عراق با برگزاری مراسم راهپیمایی اربعین مخالفت کرد و دولت صدام به بهانه‌های مختلف سیاسی و غیرسیاسی با راهپیمایی‌کنندگان با خشونت رفتار می‌کرد که این مسئله موجب کم‌رونق شدن این مراسم در ظاهر گردید. با این وجود علما و مراجع تقلید برای احیا و تداوم این سنت دیرینه تلاش فراوانی کردند که در این میان آیت‌الله سید محمد صدر در دوره‌ای پیاده‌روی اربعین را واجب اعلام کرد. با وجود اینکه حزب بعث عراق برگزاری مراسم‌های مذهبی را محدود و هر نوع برقراری موکب و پیاده‌روی به سمت کربلا را ممنوع اعلام کرده بود، مردم نجف در ۱۵ صفر ۱۳۹۸ قمری، برابر با ۱۹۷۷میلادی آماده برگزاری مراسم پیاده‌روی اربعین شدند و کاروانی ۳۰ هزار نفری به سمت کربلا حرکت کرد که "انتفاضه اربعین" و یا "انتفاضه صفر" را رقم زد، این حرکت با برخورد حکومت مواجه شد و تعدادی کشته شدند و در نهایت در مسیر نجف به کربلا، نیروهای ارتش صدام به راهپیمایی گنندگان حمله کردند و هزاران نفر را بازداشت کردند. بر اساس برخی آمارها در انتفاضه اربعین که سید محمدباقر صدر و سید محمد باقر حکیم در آن نقش اساسی داشتند و بسیاری از مراجع عظام تشیع از جمله امام خمینی (ره) آن را تایید کرده بودند، شماری از راهپیمایی کنندگاه در جریان مراسم کشته، شماری دیگر اعدام و برخی به حبس ابد محکوم شدند. سرانجام با سقوط رژیم بعث عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی مراسم راهپیمایی اربعین حسینی بار دیگر احیا شد و پس از آن، هر ساله جمعیت بیشتری در آن شرکت می‌کنند تا جایی که امروزه شمار مشارکت در راهپیمایی اربعین تا ۲۰ ملیون نفر تخمین زده می‌شود.
تصویری از انتفاضه اربعین یا انتفاضه صفر-عراق سال ۱۹۷۷ میلادی
با ظهور گروهک تروریستی داعش در عراق اگر چه تعداد زائران حسینی کاهش نسبی داشت اما مراسم اربعین همچنان با شکوه برگزار می شد؛ داعشی‌ها تلاش فراوانی کردند تا با برگزاری مراسم اربعین حسینی مقابله کنند و میان مسلمانان اختلاف ایجاد کنند و برای رسیدن به این هدف از بمب‌گذاری و حمله مستقیم به کاروان‌ها گرفته تا فعالیت در فضای مجازی را در دستور کار داشتند. آنها حتی با فوتوشاپ تصاویر پیاده روی زوار اربعین حسینی(ع) قصد تحریک جامعه اهل سنت علیه این مراسم باشکوه را داشتند؛ سودجویان تصاویر را به گونه‌ای دست‌کاری می‌کردند که مخاطب گمان کند زوار حسین بن علی(ع) در مراسم پیاده روی اربعین در حال توهین به مقدسات برادران اهل سنت خود هستند.
سمت راست: تصویر جعلی / سمت چپ: تصویر واقعی
با تمام این‌ها در طول تاریخ نه تلاش‌های رژیم بعث و نه تحرکات مذبوحانه داعش برای ایجاد تفرقه میان مسلمانان ثمربخش نبود و حتی منجر به ایجاد همبستگی بیشتر مسلمانان شد و این تلاش‌ها در نهایت به اتحادی میان ملت‌های منطقه و شیعیان در سراسر جهان انجامید که هم در مقابله با رژیم صدام و هم سرنگونی داعش خود را به خوبی نشان داد، در واقع به جرات می‌توان گفت نبرد دوشادوش رزمندگان عراقی در کنار ایرانیان در جنگ تحمیلی و رشادت‌های جوانان ایرانی در مقابله با تروریست‌های داعش گوشه‌ای از برکات حب الحسین و راهپیمای اربعین است.
اشتراکات ریشه دار دینی، فرهنگی، اجتماعی و تاریخی میان ایران و عراق در واقع شالوده و اساس روابط دو کشور است که اربعین و همایش میلیونی راهپیمایی آن یکی از جلوه‌های اصلی این اشتراکات است که هر ساله نزدیکی قلب‌های ملت‌های مسلمان به ویژه ایران و عراق را به جهانیان نشان می‌دهد.
با سپری شدن فراز و فرودهای بسیار در روابط ایران و عراق و با وجود تلاش‌های فراوان عوامل خارجی در منطقه و خارج از آن، اکنون همبستگی میان دو ملت ایران و عراق مثال زدنی و بیش از هر دوره دیگری است؛ سفر مقامات عالی رتبه عراقی از جمله برهم صالح رئیس جمهور، عادل عبدالمهدی نخست وزیر، و محمد الحلبوسی رئیس پارلمان این کشور به تهران و تلاش عراق برای کاستن از تاثیرات تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه کشورمان و حتی وساطت میان ایران و آمریکا، ایران و عربستان و کاهش تنش در منطقه خلیج فارس در همین راستا است. از سوی دیگر مقامات عالی کشورمان از جمله حسن روحانی، رئیس جمهور و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه نیز به بغداد رفته‌اند و ما حصل تمام این دیدارها تاکید بر اتحاد دو ملت بوده است.
سفر حسن روحانی،رئیس جمهوری ایران به بغداد
رئیس‌جمهور کشورمان اواخر اسفندماه ۱۳۹۷ در یک سفر نسبتا طولانی به عراق پس از دیدار با مقامات عالی رتبه این کشور با آیت‌الله سیستانی، رهبر عالیقدر شیعیان در نجف دیدار کرد و به سفر خود جنبه معنوی داد. آیت الله سیستانی که به ندرت هیات‌های سیاسی را به حضور می‌پذیرد محبوبیت و مقبولیت فوق‌العاده‌ای در افکار عمومی عراق دارد. دیدار این مرجع عالیقدر شیعه با حسن روحانی بسیار مهم و تاریخی بود و کارشناسان و ناظران بین المللی بر این باورند که این دیدار پیام‌های مهمی برای آمریکا داشت زیرا این دیدار درحالی انجام شد که ایران تحت شدیدترین تحریم‌های تاریخ قرار داشت و واشنگتن به دنبال دور کردن بغداد از تهران بود.
می‌توان گفت اشتراکات عقایدی، فرهنگی و عشق به اهل بیت باعث می‌شود عراقی‌ها دستورات و تهدیدات آمریکا را هیچ بشمارند و این همان "حب الحسین" است، عشقی که سبب شده ملت‌های ایران و عراق همواره در شرایط سخت حامی یکدیگر باشند.
دیدار روحانی و ظریف با آیت الله سیستانی-اسفند ۹۷
بعد دیگر این عشق در سفر اخیر مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق به ایران و حضور غیرمنتظره وی در مراسم شام غریبان بیت رهبر معظم انقلاب، نمایان شد که دوست و دشمن را شگفت زده کرد. حضور سیاستمدار و عالم تاثیرگذار عراقی که مردم آن کشور او را "سید القائد" صدا میزنند، تمام تحلیل ها و آرزوهای دشمنان را نقش بر آب کرد؛ دشمنانی که مدعی بودند سید مقتدی مسیر سیاسی خود را تغییر داده و به دشمن دیرینه ایران یعنی عربستان روی آورده است. مساله قابل توجه این است که این اتفاق در شب یازدهم محرم و در شام غریبان اباعبدالله (ع) اتفاق افتاد و به دشمنان و بدخواهان ایران این پیام را گوشزد کرد که "حب الحسین" باعث شد یکی از پرنفوذترین شخصیت‌ها و سیاستمداران عراقی در شب یازدهم در بیت رهبر معظم انقلاب و در کنار سردار قاسم سلیمانی بنشیند؛ مساله‌ای که هیچکس آن را پیش بینی نمی کرد.
حضور مقتدی صدر در بیت رهبری-شام غریبان محرم ۹۸
"حب الحسین" نه تنها مقتدی صدر بلکه موکب داران عراقی و خادمان راهپیمایی اربعین را نیز به تهران کشاند؛ آنها صبح روز چهارشنبه ۲۷ شهریور ۹۸ با مقام معظم رهبری دیدار کردند. موکب‌دارن عراقی در حاشیه دیدار با مقام معظم رهبری در گفت‌وگو با خبرنگاران در پاسخ به این سوال که چه چیزی باعث شد به تهران بیایند می گفتند "حب الحسین یجمعنا"(عشق حسین ما را گردهم آورده). رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار ضمن تشکر صمیمانه از رفتار کریمانه ملت بزرگ عراق، راهپیمایی اربعین را "موضوعی بی‌نظیر و جهانی و زمینه ساز گسترش معرفت حسینی و تشکیل تمدن نوین اسلامی خواندند". ایشان ملت‌های ایران و عراق را دو ملتی توصیف کردند که "جان و دل آنها به یکدیگر متصل است" و گفتند "دشمنان تلاش زیادی برای ایجاد تفرقه میان دو ملت انجام دادند اما به لطف الهی نتوانستند و از این پس هم نخواهند توانست، زیرا عامل اصلی پیوند دهنده دو ملت ایران و عراق، ایمان به خداوند متعال و محبت اهل بیت علیهم اسلام و عشق به امام حسین (ع) است."
دیدار موکب داران عراقی با مقام معظم رهبری-۲۷ شهریور ۱۳۹۸
در کنار دولت‌مردان و چهره‌ها و جریان‌های سیاسی-اجتماعی عراق، آحاد مردم این کشور نیز که زبان از توصیف مهمانوازی آنها قاصر است، هر ساله خانه‌های خود را مهمانسرای زائران ابا عبدالله می‌کنند و با خونگرمی از زائران امام حسین (ع) و خصوصا ایرانی‌ها استقبال می‌کنند. شعار "حب الحسین یجمعنا" در ابتدا یک حرکت خودجوش مردمی در سطح شبکه‌های اجتماعی و در پی انتشار شایعاتی مبنی بر احتمال کاهش حضور زائران ایرانی در اربعین منتشر شد، این شعار به تدریج در شبکه‌های اجتماعی به یک کمپین تبدیل شد و بسیاری از شهروندان عراقی با انتشار تصاویر و ویدیوهایی خطاب به زائران ایرانی اعلام کردند که هیچ چیز نمی تواند دو ملت ایران و عراق را از هم جدا کند. این کمپین ها به سرعت در داخل ایران نیز مورد توجه کاربران ایرانی قرار گرفت و آنها نیز به این اعلام همبستگی مردم عراق پاسخ مثبت دادند.
مهمان‌نوازی موکب‌داران عراقی در ایام اربعین
در پایان باید گفت دشمن از هر فرصتی استفاده می کند تا میان دو ملت ایران و عراق اختلاف ایجاد کند. اسرائیل، آمریکا و برخی کشورهای مرتجع عربی چشم دیدن اتحاد و همبستگی ایران و عراق را ندارند بنابراین از هر دری وارد می شوند تا پیوند میان دو کشور را برهم زنند، مسائلی چون تنش‌های تابستان سال ۹۷ در بصره که به آتش زدن کنسولگری کشورمان انجامید، شایعات درباره انگیزه سفر عراقی‌ها به ایران که باعث برخوردهای قهر آمیز برخی ایرانیان با مسافران عراقی شد، ادعای ضرب و شتم زن عراقی توسط پلیس ایران، شعارهای ضد ایرانی که گاه و بی‌گاه در تظاهرات‌های مردم عراق شنیده می‌شود و همچنین ادعای اخیر مبنی بر ضرب و شتم و دستگیری دو دیپلمات عراقی در مشهد و شایعه تعطیل شدن کنسولگری این کشور در مشهد که بعدها همه تکذیب شد، همه و همه گوشه‌ای از تلاش‌های ابتر معاندین برای ایجاد اختلاف میان ایران و عراق است که برگزاری شکوهمند راهپیمایی اربعین، امسال نیز همچون گذشته تمام این تلاش‌ها را ناکام می‌گذارد.
