آبگرفتگی خانه‌ها در محله‌های مختلف شهر اهواز و کارون در پی یک بارش نه‌چندان طولانی، یک‌بار دیگر مشکلات اساسی موجود در زیرساخت‌های قدیمی این شهرها ازجمله سیستم فاضلاب را به رخ کشید. در این میان، باز هم نیروهای مردمی و جهادی با حضور به‌موقع در کنار مردم و خدمت‌رسانی به همشهریان آسیب‌دیده، توانستند کمی بر درد غیبت و ضعف نهادهای رسمی مرهم بگذارند. در گفت‌وگو با «حامد شهریاری»، مسئول قرارگاه جهادی امام رضا(ع) در استان خوزستان، به مرور هفته پرماجرایی که گذشت و نیازها و نگرانی‌هایی که هنوز وجود دارد، پرداخته‌ایم.
بیچاره باران...!
همه‌چیز بعد از بارش شدید دوشنبه گذشته شروع شد اما مسئول قرارگاه جهادی امام رضا(ع) در استان خوزستان معتقد است منشأ آبگرفتگی دردسرساز و دنباله‌دار اهواز، باران نبود: «بعد از بارش اخیر متاسفانه بخش عمده‌ای از شهر اهواز دچار آبگرفتگی شد؛ در بعضی مناطق مثل «کوت عبدالله»، خانه‌ها نیم متر تا یک متر زیر آب رفت. در نقاطی هم که خانه‌ها دچار آبگرفتگی نشد، به‌دلیل زیر آب رفتن راه‌های ارتباطی، به شکلی دیگر زندگی مردم مختل شد. در بعضی خیابان ها مثل «نادری» و «ادهم» هم به دلیل وجود حجم زیادی آب در مدت یک هفته، آسفالت خیابان نشست کرده است. با همه این اوصاف، مشکل اهواز، بارندگی نبود بلکه سیستم معیوب فاضلاب شهر، منشأ ایجاد این وضعیت نابسامان بود.«حامد شهریاری»، مسئول قرارگاه جهادی امام رضا(ع) در استان خوزستان
مشکل اصلی این است که زیرساخت‌های شهر اهواز هیچ تناسبی با شرایط امروز ندارد. با اینکه ما در کشوری پیشرفته زندگی می‌کنیم و اهواز هم باید حالا یکی از مدرن‌ترین شهرها باشد، اما فاضلاب این شهر هنوز دارد با همان سیستم 50 سال قبل و حتی بسیار قدیمی‌تر کار می‌کند. در این شرایط، وقتی آن حجم فراوان آب باران وارد فاضلاب شهر شد، این سیستم نتوانست آب‌ها را به بیرون از شهر هدایت کند و در نتیجه، متاسفانه فاضلاب به داخل خانه‌ها برگشت و منازل مردم و معابر را آب گرفت.»هرچه تازه‌ساخت‌تر، بی‌دفاع‌تر!
«مشکلی که در برگشت آب فاضلاب به خانه‌ها به وجود آمد، در مناطقی به ضعف عملکرد پیمانکاران در اجرای سیستم فاضلاب برمی‌گشت. جالب است بدانید در مواردی ما در محله‌های قدیمی با آبگرفتگی مواجه نشدیم اما در محله‌های تازه‌ساخت که نهایتاً 10 سال عمر دارند، خانه‌ها تا نیم متر و یک متر زیر آب رفت! مشکل این بود که در این مناطق، پمپی وجود نداشت که بتواند آب‌های ورودی به فاضلاب را پمپاژ کند و به خارج از محله انتقال دهد. البته اشکال دیگری هم وجود داشت؛ اینکه حتی با وجود پمپ، باز هم خانه‌ها دچار آبگرفتگی شد به این دلیل که یا پمپ‌ها خراب بود یا با سهل‌انگاری، روشن نشده‌بود. در مواردی هم پمپ موجود، کشش مواجهه با آن حجم آب را نداشت و باید چند پمپ در محل استفاده می‌شد.»شهریاری در ادامه می‌گوید: «درست است که این محله‌های تازه‌ساخت مثل «کیان‌شهر»، به‌طور کلی به دلیل پایین بودن سطح محله و خانه‌های آن، در چنین موقعیت‌هایی نسبت به محله‌های قدیمی که در ارتفاع بالاتری قرار دارند، آسیب‌پذیرتر هستند اما این ویژگی باعث نمی‌شود از ضعف مدیریت بحران استان و شهر در مواجهه با بارش اخیر چشم‌پوشی کنیم.»
وقتی پیش‌بینی‌ها بی‌اثر می‌شود
«حتماً باید از مسئولان اداره آب و فاضلاب و مدیریت بحران استان و شهرداری اهواز سئوال شود که با وجود پیش‌بینی‌هایی که درباره بارش سنگین باران برای استان و به‌ویژه شهر اهواز شده‌بود، و با توجه به شناختی که نسبت به سیستم فاضلاب شهر داشتند و می‌دانستند امکانات پمپاژ در این سیستم به‌ویژه در بعضی نقاط جوابگوی یک بارش ساده و معمولی هم نیست و حتماً ظرفیت پذیرش چنین بارش سنگینی را نخواهد داشت و مشکل‌ساز خواهد شد، چرا هیچ تدبیری برای مقابله با این شرایط نیندیشیدند؟ چرا با تأمین پمپ‌های کمکی برای این مناطق، از ایجاد این شرایط بغرنج در شهر و از وارد شدن اینهمه خسارت به مردم جلوگیری نکردند؟غافلگیر شدن با وجود پیش‌بینی هواشناسی از بارشی که در پیش بود، باعث شد شهر در محاصره آب قرار بگیرد. آب‌هایی که از فاضلاب برگشت داده شده‌بود، هیچ راه فراری نداشت و متاسفانه وارد خانه‌ها شد و تمام معابر را بست. حتی در نزدیکی قرارگاه ما که پل‌ها نزدیک رودخانه کارون است و به‌راحتی می‌توانستند آب‌ها را از زیر پل‌ها به کارون انتقال دهند، متاسفانه این کار انجام نشد و شرایط به گونه‌ای پیش رفت که حتی 2 دستگاه تریلی که در محوطه زیر پل بود، به‌طور کامل زیر آب رفت.»
مسئول قرارگاه جهادی امام رضا (ع) در استان خوزستان با انتقاد از عملکرد مسئولان، در ادامه می‌گوید: «متاسفانه در بارش اخیر، با نوعی بی‌تفاوتی از جانب مسئولان مواجه بودیم، حتی وقتی بیمارستان «رازی» را آب گرفت. انتظار این بود که مسئولان استان و شهر با استفاده از فرصتی که پیش‌بینی‌های هواشناسی در اختیارشان گذاشته‌بود، پیش‌بینی‌های لازم را برای جلوگیری از این مشکلات انجام می‌دادند؛ هشدارهای دقیق‌تری به مردم می‌دادند، پمپ‌های نیمه‌فعال را فعال و پمپ‌های کمکی را به سیستم فاضلاب اضافه می‌کردند و خدمات جدی‌تری به مردم می‌دادند. اما متاسفانه آنچه اتفاق افتاد، این بود که بدون این تمهیدات، ظرف 2 ساعت و نیم، تمام اهواز زیر آب رفت.»
چرا شیراز توانست اما اهواز، نه؟
بازنشر پیام و دستور رهبر انقلاب درخصوص رسیدگی به مشکلات خوزستان که در سال 1395 خطاب به مسئولان صادر شده‌بود، داغ دل خیلی‌ها را در این استان تازه کرد. شهریاری هم در این باره می‌گوید: «سیستم فاضلاب اهواز دچار مشکلات اساسی است و به‌طور کلی باید نوسازی و ساماندهی شود و با یک طراحی اصولی، باید کاری کنند که مشکلات مردم کاملاً برطرف شود. اینکه شهر اهواز نه با چند روز بارش مستمر بلکه فقط با 2 ساعت و نیم بارش در محاصره آب قرار بگیرد و خانه‌های تمام شهر به جز چند محله انگشت‌شمار دچار آبگرفتگی شود، به‌خوبی نشان‌دهنده این مشکل است.
و وقتی از کوتاهی و بی‌تدبیری مسئولان صحبت می‌کنیم، شاهدش اینجاست که در محله‌هایی مثل «کیان پارس» و «زیتون» که جزو محله‌های بالانشین اهواز محسوب می‌شوند و سیستم فاضلابشان مدام در حال چک شدن است و اگر هم مشکل داشته‌باشد، سریع رفع می‌شود، هیچ مورد آبگرفتگی نداشتیم و هیچ‌وقت هم نداریم. همین موارد نشان می‌دهد اگر رسیدگی به‌موقع وجود داشته‌باشد، شهر دچار چنین مشکلاتی نمی‌شود.»
اما قصه فاضلاب در شهر اهواز، سر دراز دارد: «مسئله‌ای که وجود دارد، این است که بودجه ساماندهی فاضلاب خوزستان، چند سال قبل همزمان با شهر شیراز به تصویب رسید. مشکل فاضلاب شهر شیراز به‌کلی رفع شد اما هیچ تغییری در وضعیت فاضلاب خوزستان ایجاد نشد. حتی بعد از سیل اخیر در عید نوروز، مقام معظم رهبری هم دستور دادند سیستم فاضلاب اهواز باید درست شود. در بسیاری از نقاط کارهایی در این زمینه انجام شد اما مشکل رفع نشد و در همین بارش اخیر در همین نقاط دوباره سیستم فاضلاب دچار مشکل شد.»
دیروز تخلیه وسایل، امروز شست‌وشو و ضدعفونی‌کردن خانه‌ها
باران و آبگرفتگی خانه‌ها در هفته گذشته، یک‌بار دیگر به صحنه همراهی و همدلی نیروهای جهادی با مردم تبدیل شد و این جوانان بی‌ادعا با حضور و خدمت‌رسانی به‌موقع خود در کنار مردمی که تمام زندگی‌شان را در آب می‌دیدند، باعث دلگرمی آنها شدند. مسئول قرارگاه جهادی امام رضا(ع) در استان خوزستان در این باره می‌گوید: «نیروهای معاونت سازندگی سپاه خوزستان از ابتدای ماجرای آبگرفتگی شهر تا همین حالا پای کار بودند و ما و دیگر گروه‌های جهادی هم در کنار آنها تلاش کردیم در حد توان در خدمت مردم باشیم. مهم‌ترین کار نیروهای جهادی در درجه اول، بیرون بردن وسایل خانه‌ها و جلوگیری از خراب شدن آنها بود. و در مرحله دوم، تلاش همگی بر تخلیه آب از خانه‌ها متمرکز شد.با توجه به مشکل پمپاژ آب و هدایت آن به بیرون از خانه‌ها و معابر، گروه‌های جهادی بخش مهمی از همتشان را هم صرف تأمین پمپ‌های لجن‌کش کردند. برای این کار، هم طی یک فراخوان سراسری، از گروه‌های جهادی سراسر کشور درخواست کمک شد و هم با کمک خیرین، تعداد قابل توجهی پمپ خریداری شد تا به کار تخلیه آب از خانه‌ها سرعت داده شود. البته در این مدت، نیروهای جهادی از توزیع غذای گرم و پتو در میان مردمی که مجبور به ترک خانه‌هایشان شده و در چند کمپ موقت ساکن شده‌بودند هم غافل نشدند.»
حالا که کم‌کم آب دست از سر خانه‌ها برداشته، مرحله دیگری از خدمات‌رسانی جهادی‌ها شروع شده: «گروهی از نیروهای جهادی مشغول شست‌وشو و ضدعفونی کردن خانه‌های تخلیه‌شده هستند و گروهی دیگر هم داوطلب شست‌وشوی وسایل خانه‌ها مثل فرش و موکت شده‌اند تا خانه‌ها دوباره سر و سامان بگیرد. درنظر داریم یک آشپزخانه هم برای تهیه غذای گرم ویژه عزیزانی که در کمپ‌ها ساکن هستند، تدارک ببینیم. درمجموع گرچه با تخلیه آب از خانه‌ها، شرایط در این مناطق بهتر شده اما با توجه به احتمال بارش در روزهای آینده، همچنان به اقلامی مانند پتو، لباس گرم، بخاری نفتی، لوازم بهداشتی، آب معدنی و پمپ‌های لجن‌کش نیاز است.»
خوزستان؛ تنهای تنهای تنها...
«برای مردم خوزستان قابل قبول نیست و درواقع باید بگوییم حقشان این نیست درحالی‌که استان‌شان روی ذخایر عظیم نفت و گاز قرار دارد، تا این اندازه از امکانات رفاهی محروم باشند و هر روز یک معضل زندگی‌شان را مختل کند؛ یک روز گرد و خاک و ریزگردها، روز دیگر سیل و یک روز هم مشکلات فاضلاب. هیچ‌کس نمی‌تواند تخمین بزند در یک هفته اخیر چقدر به مردم خسارت وارد شد. خانه‌ها، خودروها و مغازه‌ها و درواقع تمام دار و ندار مردم زیر آب رفت. تا بخواهد خانه‌هایی که زیر آب رفته‌بود، احیا شود، دوباره سر و کله ریزگردها پیدا می‌شود. از بیماری‌هایی که به دلیل وجود آب‌های آلوده در خانه‌های مردم می‌تواند ایجاد شود، دیگر چیزی نمی‌گویم.»دل خوزستانی‌ها این روزها از همیشه پُرتر است. اینطور است که حتی تخلیه آب از خانه‌هایشان هم لبخند بر لبشان نمی‌آورد: «در اغلب محله‌ها آب از خانه‌ها تخلیه شده اما هنوز معابر پر از آب و مشکل به قوت خود باقی است. اما آنچه بیش از همه باعث نگرانی شده، این است که پیش‌بینی‌های هواشناسی از احتمال بارش در روزهای آینده در خوزستان خبر می‌دهد و با توجه به رفع نشدن مشکل فاضلاب، این یعنی آبگرفتگی مجدد خانه‌ها و تکرار همه این مصائب. حالا همه نگران بارندگی‌های بعدی هستند و گروه‌های جهادی هم دارند خودشان را برای آن شرایط آماده می‌کنند. و برای مردم خوزستان همین موضوع خیلی دردناک است که چرا باید از بارانی که قاعدتاً باید مایه خوشحالی‌شان باشد، واهمه داشته‌باشند؟...»
