بسیاری از مردم دیگر نمی‌توانند هر جایی نشسته یا تجمع کنند. آنها برای ورود به بسیاری از مکان باید از ورودی‌های ضدعفونی کننده بگذرند یا خود را در انواع و اقسام محفظه‌های محافظتی بگنجانند.
جدا کننده‌ها مانند ماسک و تجهیزات محافظتی هر روزه تنوع بیشتری می‌یابند و ساختارهای خود را با فاصلهگذاری اجتماعی هماهنگ می‌کنند. طراحان نیز سعی کرده‌اند برای جداسازی و ایجاد محفظه‌های محافظتی خلاق باشند. در گوشه و کنار دنیا نیز علائم مختلفی برای جداسازی مردم ایجاد شده است.
تصویر احتمالی شهرها در دوران پسا کرونا
در دوران کرونا، استفاده از ماسک مهم ترین تغییر است. بنا به پیش بینی های محققان علوم اجتماعی، در دوران پساکرونا، استفاده از ماسک های بهداشتی نه تنها به عادت بلند مدت برخی تبدیل خواهد شد، بلکه در برخی از شهرهای پیشرو در صنعت مد مانند لس آنجلس و نیویورک ماسک هایی با فرم های خاص به جزیی از آرایش و مد اشخاص تبدیل خواهند شد و قابل پیش بینی است که ماسک به جزیی ثابت از لباس های فرم کارکنان برخی از ادارات پست، حمل و نقل و پلیس، آتش نشانی و ... تبدیل شود.
انگیزه بخشی به شهرها برای هوشمند سازی سریع تر امور شهری و سازمان ها از موارد دیگر است.اکنون اینترنت در تمامی ارکان و امور شهری نقش بی بدیلی بازی می کند و کنترل ترافیک هوشمند، سیستم مدیریت پسماند هوشمند و کنترل هوشمند آلودگی شهرها تنها مثال هایی از نفوذ اینترنت در بدنه کاری شهرها هستند.شهروندان در زمان پساکرونا، مراجعه حضوری کمتری به ادارات، بانک ها و مراکز همگانی خواهند داشت و بیشتر کارها از طریق اینترنت و نرم افزارهای مخصوص با گوشی تلفن انجام خواهد شد که این کار علاوه بر صفه جویی در وقت مردم، پاکی شهرها، روانی ترافیک به عدالت بیشتر خدمات دولتی منجر خواهد شد.
از سالها پیش در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا، پدیده مدرسه در منزل( home-schooling) به رهیافتی پذیرفته شده در بسیاری از خانواده ها تبدیل شده است. سیستمی که در آن، آموزش از راه دور و از طریق اینترنت انجام می پذیرد. فارغ از مزایا و معایب این نوع آموزش، کاملا قابل پیش بینی است که با از بین رفتن کرونا و بازگشایی مدارس، بر تعداد مدارس با سیستم های آموزش مجازی افزوده خواهد شد و دانش آموزان بسیاری از محل اتاق خود به یادگیری و تحصیل خواهند پرداخت. این پدیده به نوعی در بسیار از مشاغل هم مشهود خواهد بود و tele-working یا همان دورکاری و کار از محل خانه شایع خواهد شد.
باید نگرشی جامع و بین رشته‌ای ایجاد شود
نزدیک‌ترین مطالعات انجام‌شده مرتبط با موضوع طراحی، الزامات پدافند غیرعامل در مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان است که در شرایط کنونی می‌توان ملاحظات مربوط به «حملات بیولوژیک» را در آن مورد بازنگری قرار دارد.
مباحث پدافند غیرعامل متمرکز بر ایجاد سازه‌های مقاوم در برابر تهدیدات و مخاطرات طبیعی و انسانی بوده و هدف آن ایجاد سرپناه چندمنظوره برای اسکان، درمان و مدیریت بحران در بازه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت است و می‌تواند برای مدت‌های مختلف شرایط زیست را تضمین کند.
ایجاد فضاهای چندمنظوره در مرکز محله
ایجاد فضاهای چندمنظوره در مرکز محله به‌طوری‌که در مواقع بحرانی بتواند برای مدیریت، اسکان و درمان سازماندهی شود؛ امکان محدودکردن و کنترل دفع فاضلاب محله‌ها برای فیلترکردن فاضلاب و جلوگیری از انتقال عامل بیولوژیکی در کل شهر، ملاحظات مربوط به تفکیک و جداسازی زباله و استفاده از مصالح قابل ضدعفونی در جداره‌های شهری از دیگر مواردی است که در این مقیاس می‌توان مدنظر قرار داد.در مقیاس شهری تاکنون تأکید بر گسترش عمودی شهرها و تمرکز جمعیت در پهنه محدود بوده تا با کاهش هزینه زیرساخت‌ها کمتر به طبیعت آسیب برسد؛ اما بحران‌های آلودگی محیطی و بحران کرونا این راه‌کار را به چالش کشید و ضرورت بازنگری در این سیاست را ضروری کرد.
باید از نوع دیگری از حمل و نقل استفاده شود
حمل‌ونقل عمومی در شهر از مهم‌ترین مخاطرات این دوران بوده و در صورت تداوم این شرایط باید از نوع دیگری از حمل‌ونقل استفاده شود؛ البته طراحی و ساخت البسه مناسب تا حدودی می‌تواند مخاطره را از بین ببرد؛ اما استفاده از اتوبوس‌های بدون بدنه، پیاده راه‌های متحرک، توسعه مسیرهای دوچرخه و ایستگاه‌های ضدعفونی دوچرخه بعد از هر بار استفاده، توسعه پیاده راه‌ها و باغ‌راه‌ها و... می‌تواند مؤثر باشد، این تجربه در شهر پاریس با تعیین مسیرهای دوچرخه جدید و توسعه مسیرهای پیاده نتایج مثبتی داشت.در ملاحظات طراحی مقیاس بنا، نحوه ورود و دسترسی به فضا به‌صورتی که کمترین تداخل کارکردی ایجاد شود، ضروری است. ضدعفونی سازی در ورود و استفاده از بنا می‌تواند منطبق با سلسله‌مراتب دسترسی در چند مرحله صورت گیرد. ورودی در ابنیه معنایی دوچندان خواهد داشت. اگر در سنت بهدلیل «محرمیت» ورودی پدیده‌ای مورد تأکید است و مرز مهم بین دو جهان اندرون و بیرون است -که در دوران مدرن فراموش شد- در پساکرونا مجدداً مورد تأکید و تمایز قرار خواهد گرفت.
دسترسی‌های مشاعات مورد توجه قرار گیرد
در چیدمان داخلی مسکن، ورودی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مسکن در معماری پساکرونا بوده و بهتر است ورودی به‌گونه‌ای باشد که مجزا از قسمت‌های داخل خانه، کارکرد «بیرونی» در خانه ایرانی را به خود گیرد. ورودی، فیلتری بین فضای محافظت‌شده داخلی و فضای آلوده بیرون خواهد بود.
ورودی به رختکن، سرویس و رختشوی‌خانه متصل و از آنجا به «اندرونی» راه می‌یابد. پذیرایی از میهمانان نیز در همین فضا امکان‌پذیر خواهد بود. اینکه پذیرایی از میهمان به صرف خوراکی همراه شود یا خیر به متغیرهای بهداشتی مربوط است و به نظر می‌رسد با نگاهی بدبینانه در پساکرونا نتوان میهمان به صرف خوراکی دعوت کرد.
ارتقای اهمیت مسکن در پساکرونا
مسکن در پساکرونا اهمیت بسیاری پیدا خواهد کرد، هرچه در دوران مدرن از کارکردهای مختلف مسکن با عنوان‌هایی مانند مسکن حداقلی کاسته شد، در این دوران مسکن مجدداً اهمیت کارکردی خود را (مانند مسکن در سنت) بازخواهد یافت. نیاز به نور طبیعی، چشم‌انداز مناسب، ارتباط با گیاهان حتی کشاورزی خانگی نیز اهمیت خواهد یافت.ارتباط هوای داخل با هوای بیرون صرفاً از طریق تأسیسات تهویه مطبوع و فیلتراسیون مناسب امکان‌پذیر خواهد شد و تراس باغ‌ها و بام باغ‌ها اهمیت فراوانی می‌یابند. در نگاهی فراتر با تغییر اتومبیل‌های پایه بنزینی به برقی و کاهش ابعاد آن می‌توان انتظار داشت پارکینگ هر واحد در کنار واحد مربوط قرارگرفته و مستقیماً به فضایِ ورودیِ یادشده مربوط شود به این ترتیب فرد از فضای ورودی خانه مستقیماً به اتومبیل دسترسی داشته و کمترین ارتباط با دیگران را داشته باشد.
در چیدمان داخلی ادارات محدودکردن فضاهای حضور جمعی در ادارات با پارتیشن‌بندی و تفکیک فضای کلان، ایجاد حوزه‌های محافظت‌شده تأسیساتی متعدد با توجه به تفاوت کارکردها، طراحی مبلمان‌های اجتماع گریز، استفاده از دکوراسیون پرکننده بین افراد ازجمله راه‌کارهایی است که تماس را به حداقل می‌رساند.
هرچند که به‌وسیله فناوری ارتباطات می‌توان زمان‌بندی دقیق برای مراجعه حضوری را برای اربابان رجوع ترتیب داد و از حضور در صف، نوبت‌گیری و... جلوگیری کرد، فناوری اطلاعات می‌تواند حضور فیزیکی در ادارات را به حداقل رساند.
چیدمان داخلی در فضاهای تجاری
امروزه انتقال کالای خریداری‌شده می‌تواند از طریق روبات‌های پرنده انجام شود که در ادامه به آن اشاره خواهم کرد؛ اما خرید توأم با تفریح ازجمله مواردی است که به‌صورت گذشته امکان‌پذیر نیست و باید دچار تحول شکلی شود. به نظر می‌رسد فروشگاه‌ها تبدیل به فضاهای باز گسترده‌ای شوند که افراد با اتومبیل‌های کوچک برقی خود وارد آنها شده و با گذر از غرفه‌های فروش محصول، آن را سفارش می‌دهند.
غرفه‌ها به‌صورت شعاعی نسبت به مرکزی که کارکرد تفریحی دارند، قرار می‌گیرند؛ مسیر می‌تواند شکلی مارپیچی به خود بگیرد. در فروشگاه‌های طبقاتی نیز فرد با قرارگیری در جایگاه مشخص‌شده روی صفحه نقاله‌ای که هم به‌صورت افقی و هم عمودی امکان جابه‌جایی و برنامه‌دهی مسیر دارد می‌تواند خرید توأم با تفریح انجام شود. بدیهی است صفحات مقید به فواصل از هم بوده و پس از هر راند ضدعفونی می‌شوند.
چیدمان فضاهای تفریحی
مبلمان با فاصله به‌صورت گرافیکی در جداره‌ها، کف، سقف، دیوار- مشخص‌شده و از قبل برای فرد رزرو می‌شود. فواصل بین مبلمان‌ها می‌تواند با درختچه‌ها و بوته‌ها پر شود و فقط مسیرهای کم‌عرض و انفرادی مانند پارک دِ لا دیستنت در وین ایجاد شود.
تجهیزات در دوران پساکرونا
مصالح پاک که قابلیت ضدویروسی و ضد باکتریایی دارد، آسانسورهای هوشمند با تهویه مناسب و ظرفیت محدود، اتومبیل‌های برقیِ سبک و کوچک، جک‌های بالابر اتومبیل، داکت‌های انتقال مایحتاج خریداری‌شده، کمدهای ضدعفونی‌کننده البسه با U.V، کوپترها و پهپادهای انتقال کالا روبات‌های ارائه‌دهنده خدمات، منسوجات ضدویروس و ضد باکتری می‌توانند تصویری از آینده باشند و فناوری اطلاعات و اینترنت اشیاء ازجمله ملزومات تجهیزات آینده خواهد بود.کرونا چگونه نقص‌های طراحی شهری را به تصویر کشید؟
شیوع بیماری کووید -۱۹صرف‌نظر از تمامی آسیب‌هایی که بر جان و مال انسان‌ها وارد کرد مزایای قابل‌توجهی نیز داشت. برای مثال مردم و برنامه‌ریزان شهری در سراسر دنیا فهمیدند که ناکارآمدی سیستم‌های اقتصادی نامناسب شهرها با ناامنی تغذیه همراه است، اکثر فضاهای عمومی شهری به وسایل حمل‌ونقل موتوری اختصاص دارد و نحوه طراحی خانه‌ها نقش مهمی در انتقال بیماری ایفا می‌کند. همچنین دریافتند که در بهترین حالت ممکن، بی‌توجهی به پیامدهای نامطلوب محیط‌های شهری نامتناسب امروزی فرصت ایجاد جوامع سالم را از انسان سلب می‌کند و در بدترین حالت تأثیر چشمگیری در انتقال و افزایش خطرات ناشی از وقوع بحران‌هایی هم‌چون بیماریهای ویروسی فراگیر دارد. برای مثال نرخ بالای مرگ‌ومیرهای کرونایی در بریتانیا حاکی از تدابیر ضعیف مسئولان این کشور در بخش مسکن‌سازی است که در طراحی و ساخت آنها مسائل مربوط به حفظ سلامتی و محیط زیست مد نظر قرار نگرفته است.در واقع پاندمی کرونا ثابت کرد که هر چه طراحی شهری بهتر باشد، احتمال انتقال ویروس از یک شخص به دیگری و در نهایت میزان سرایت آن به سایر شهروندان کمتر خواهد بود. بنابراین لازم است که برنامه‌ریزان شهری برای پیشگیری از آسیب‌های ناشی از بحران‌هایی مشابه با کووید -۱۹ در آینده، از هم‌اکنون وارد عمل شوند و شهرها را بازطراحی کنند. در این راستا تمرکز مردم کل جهان روی مسأله حفظ سلامت و بهداشت که به دنبال شیوع ویروس کرونا اتفاق افتاد، فرصتی است تا تمام بخش‌های جوامع در کنار هم به اتخاذ رویکردها و استراتژی‌هایی کارآمد روی آورند و از این طریق به یک رفاه جامع دست پیدا کنند که برای تحقق آن ایجاد سیستم‌های پایدار سلامتی در روند توسعه شهری می‌تواند بیش از هر گزینه دیگری مؤثر واقع شود.
اگرچه قادر به پیش‌بینی آینده نیستیم؛ اما با تحلیل منطقی وضعیت کنونی می‌توانیم راه‌حل‌های خلاقانه‌ای برای تعدیل شرایط سخت کنونی و نیز راهبردهایی برای بلندمدت پیشنهاد کنیم. طراحی معماری و شهرسازی به تنهایی نمی‌تواند جهان را نجات دهد؛ اما می‌تواند شرایط ایزوله بهداشتی فضاها را تسهیل کند.
توییتر
.png "تصویری از شهر و معماری آینده بعد همه گیری کرونا / الگوی سکونت در شهرها چه تغییری خواهد کرد؟")
.png "تصویری از شهر و معماری آینده بعد همه گیری کرونا / الگوی سکونت در شهرها چه تغییری خواهد کرد؟")
.png "تصویری از شهر و معماری آینده بعد همه گیری کرونا / الگوی سکونت در شهرها چه تغییری خواهد کرد؟")
.png "تصویری از شهر و معماری آینده بعد همه گیری کرونا / الگوی سکونت در شهرها چه تغییری خواهد کرد؟")
.png "تصویری از شهر و معماری آینده بعد همه گیری کرونا / الگوی سکونت در شهرها چه تغییری خواهد کرد؟")
.png "تصویری از شهر و معماری آینده بعد همه گیری کرونا / الگوی سکونت در شهرها چه تغییری خواهد کرد؟")
.png "تصویری از شهر و معماری آینده بعد همه گیری کرونا / الگوی سکونت در شهرها چه تغییری خواهد کرد؟")
.png "تصویری از شهر و معماری آینده بعد همه گیری کرونا / الگوی سکونت در شهرها چه تغییری خواهد کرد؟")
منبع:
1.شهریار / تصویر احتمالی شهرها در دوران پسا کرونا
2.ایمنا / کرونا چگونه نقص‌های طراحی شهری را به تصویر کشید؟
3.خبرگزاری دانشگاه اسلامی / تصویری از شهر و معماری آینده در نبود امنیت بیولوژیکی
4.عصرایران / کرونا و تغییرات طراحی در شهرهای جهان (+عکس)
5.سینا / کرونا طراحی شهرها را تغییر می دهد
توییتر
** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.
