به گزارش راسخون، یلدا دستان پاییز را به دست زمستان می سپارد و این روزها همه واهمه دارند که در این شب تن سلامتی را به تن رنجور کرونایی بسپارند.

یلدا گرچه بلندترین شب سال است و یادآور آن است که عمر ما آنقدر کوتاه است که باید یک دقیقه با هم بودن را هم جشن بگیریم اما این جشن در شرایط کرونایی به چه قیمتی تمام می شود؟

چله نشینی های شب یلدا خاطرات شیرینی است که در ذهن ما از گذشته برای ما به یادگار گذاشته است اما امسال یلدا می تواند برای هر یک از ما که می خواهیم لحظات شادی را در خاطره پدر، مادر و فرزندان خود به وجود بیاوریم رعب آورترین شب سال شود.

آداب و رسوم خاص شب یلدا از گذشته تا به امروز

یکی از مهم ترین شب های ایران باستان شب یلدا می باشد که از دیرباز تا به امروز مورد توجه و اهمیت ایرانیان واقع شده است جشن ها و شب نشینی هایی که در این شب توسط مردم در اقصی نقاط کشور برگزار می شود یک سنت دیرینه محسوب می شود که تا امروز نیز نه تنها از ارزش آن چیزی کم نشده است بلکه جایگاه بسیار ویژه ای در نزد ایرانیان پیدا کرده است.

آداب و رسوم کشور ما در شب یلدا متفاوت تر از سایر کشور ها می باشد امروز ما قصد داریم هر آنچه که مربوط به این شب عزیز و خاص است در بخش فرهنگ و هنر نمناک برای شما کاربران عزیز بازگو کنیم.

شب یلدا بلندترین شب سال که به زمان مابین غروب آفتاب از تاریخ 30 آذر یعنی آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب 1 دی ماه یعنی نخستین روز زمستان مربوط می شود مصادف با انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی می باشد به همین علت از آن تاریخ به بعد طول شب کوتاه تر و طول روز بیشتر می شود.

علت نامگذاری شب یلدا

یلدا برگرفته از یک واژه سُریانی می باشد که به تولد و زایش معنی شده است. سریانی زبان رایج مسیحی ها بوده است که از تحقیق و بررسی در کتب تاریخی واژه نامه ها کسب شده است دانشمند بزرگ و تقویم شناس ابوریحان بیرونی با نام میلاد اکبر از شب یلدا یاد می کند و آن را میلاد خورشید دانسته است.

واژه یلدا به طور دقیق مشخص نیست که چطور و چه زمانی به زبان فارسی ورود کرده است این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می کنند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند.

مروری بر تاریخچه شب یلدا

همانطور که می دانید تاریخچه و پیشینه یلدا به زمانهای بسیار گذشته برمیگردد ولی مشخص نیست قدمت دقیق آن به چه زمانی تعلق دارد بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند. ظروف سفالی دوران قبل از تاریخ را به استناد گرفته اند چرا که نقوش حیوانی ماه های ایرانی همچون عقرب و قوچ داخل این ظرف ها هک شده اند البته ناگفته نماند نقوش کشفیات باستان شناسی و کتیبه ها نادرند ولی باستان شناسان بر این باورند که تا 7000 سال پیش نیز میتوان آیین مربوط به شب یلدا را رصد کرد.

با تمام این تفاسیر چیزی که به عنوان شب یلدا به رسمیت شناخته شده است به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.

عادات و آیین مرسوم ایرانیان در شب یلدا

دانستیم که آخرین شب پاییز که دراز ترین و تاریک ترین شب سال محسوب می شود با نام شب یلدا جایگاه ویژه ای در میان ایرانیان کسب کرده است و مردم ایران تا سپیده دم با انواع و اقسام برنامه های مفرح در کنار یکدیگر این شب دراز را به خوشی سپری می کنند تا تاریکی و سردی و اندوه غیبت خورشید روحشان را تضعیف نکرده و با آسمانی روشن به رختخواب رفته به راحتی استراحت کنند.

طبق سنت های دیرینه در آیین کهن در اولین روز دی ماه شاهان ایرانی تاج و تخت شاهی را زمین گذاشته و با لباسی سپید به سمت صحرایی می رفته و بر روی فرش سفید می نشستند و نگهبانان و دربانان کاخ شاهی و همه خدمتکاران و برده ها در سطح شهر آزاد شده و مثل دیگران زندگی می کردند و همگی چه رئیس و چه پادشاه و چه مردم عادی به طور یکسان و در یک جایگاه بودند. البته ناگفته نماند صحت و سقم این گفته ثابت نشده که شاید تنها افسانه ای بیش نباشد.

جشن یلدا امروزه توسط ایرانیان با شب نشینی اقوام و خانواده در کنار یکدیگر برگزار می شود بدین گونه که اعضای خانواده در این شب مهم گردهم آمده و افراد مسن خانواده شروع به تعریف کردن قصه های کهن می کند که خوردن هندوانه ، آجیل و انار و شیرینی و میوه های مختلف از جنبه های نمادین این شب عزیز می باشد اغلب این میوه ها دانه های زیادی دارند و به نوعی جادوی سرایتی به شمار می روند که انسان ها با توسل به برکت پردانه بودن آن ها نیروی باروری را در خود نیز افزایش می دهند و هندوانه و انار را به خاطر سرخی رنگ شان نمایندگی از خورشید در شب تصور می کنند.

با آداب و رسوم شب یلدا آشنا شوید

از آیین های رایج و معروف و مرسوم شب یلدا می توان به آتش روشن کردن،قصه گویی ریش سفیدان و بزرگان،خوردن تنقلات و تفآلی بر حافظ اشاره کرد.

آتش روشن کردن در یلدا

از آنجایی که آتش روشن کردن در دیدگاه گذشتگان نماد روشنی و خورشید بود و همچنین بعضی ها آن را برای رفع تاریکی و نحسی اهریمن میشناختند از این رو برای فراری دادن تاریکی ها و قوای اهریمن آتش روشن می کردند تا محفلی گرم در کنار یکدیگر ایجاد کنند.

قصه خوانی و مثل گویی در شب یلدا

در شب یلدا خانواده ها دور هم جمع می شوند و به شعرخوانی ها و داستان خوانی بزرگ تر ها و پیرتر ها گوش فرا می دهند.قصه هایی غیر واقعی و کوچک که قهرمان های آن پریان و دیوها و جانوران هستند و مطمئنا شنیدنش برای هر کودکی خوشایند و جذاب می باشد.

و بسته به فرهنگ هر شهر یا استانی قصه های مربوط به خودشان نقل میشود به عنوان مثال قصه حسین کرد شبستری در میان آذربایجانی ها و داستان های شاهنامه در بین خراسانی ها رایج می باشد.

فال حافظ و شاهنامه خوانی در شب یلدا

شاهنامه خوانی و فال حافظ در شب های یلدا یکی دیگر از سرگرمی های ایرانیان می باشد و از دیرباز مرسوم بوده است چنانچه برای تفآل زدن به حافظ مخاطب مورد نظر نیت می کند و بزرگ مجلس که قرار است قال بگیرد از او می خواهد این جمله را با خود تکرار کند:ای حافظ شیرازی، تو کاشف هر رازی، من طالب یک فالم، بر من نظر اندازی…

و سپس دیوان را باز کرده و غزل بالای سمت راست را خوانده چراکه جواب تفآل می باشد اگر با وسط غزل مواجه شدند فال باید از ابتدای غزل یعنی صفحه پشت خوانده شود.پس از اینکه غزل خوانده شد آن را تفسیر می کنند .چنانچه فال با محتوای مثبت از آب در آمد یعنی فال خوب است اما اگر منفی بود یعنی بد است البته نا گفته نماند تمامی غزلیات حافظ محتوایی روحیه بخش و عاشقانه دارند.

و همچنین شاهنامه خوانی جزء جدایی ناپذیرترین برنامه های شب یلدا می باشد که از دیرباز رایج می بوده است شاهنامه ها اگر با شیوه نقالی خوانده شود جذابیتش صد چندان می شود . شانس بزرگی هست که در خانواده تان چنین شخصی را داشته باشید.

شادی یلدا را به بیمارستان و آرامستان ختم نکنیم

گرچه از یلدا به عنوان شروع راه به سمت بهار یاد می شود اما شرایط این روزهای جامعه به گونه ای است که می تواند هر یک از ما را به سمت بیمارستان، درمانگاه و حتی بدتر از آن امامزاده و آرامستان برای دفن عزیزانمان بکشاند.

در این شب، همه آرزوهای خود را می شمارند ولی باید تلاش کنیم در این شب بلند هزار رنگ پاییزی یکرنگی زمستان و سفیدبختی را برای یکدیگر به ارمغان بیاوریم.

شرایط کرونایی موجب شده تا مسئولان توصیه کنند هوای پدر و مادران خود را داشته باشید تا در یلدا آخرین شب های باهم بودن را جشن نگیرید.

توصیه بهداشتی شب یلدا

دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، با توجه به نزدیکی شب یلدا و به منظور آگاهی هموطنان از خطرات ابتلا به بیماری کرونا به دلیل دورهمی‌ها، پیام های بهداشتی را اعلام کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر، این پیام‌ها که در قالب ۲۲ پیام بهداشتی ارائه شده به شرح زیر است:

۱- به امید عید دیدنی سال ۱۴۰۰ یلدا دور هم جمع نمی‌شویم.

۲- دورهمی شب یلدا دور از همی سال ۱۴۰۰

۳- کرونا سوغات دورهمی های شب یلدا

۴- بلندترین شب سال را به خطرناک‌ترین شب سال تبدیل نکنیم.

۵- در شب یلدا به استقبال روزهای بلندتر سال می‌رویم. خوشی این روزها را با نرفتن به دورهمی خانوادگی دوچندان کنیم.

۶- شادی بلندتر شدن روزهای پس از شب یلدا را با دورهمی های کوچک از بین نبریم.

۷- یلدا در خانه می‌مانیم.

۸- مراقب باشیم دورهمی شب یلدای امسال، آخرین دورهمی عزیزانمان نشود.

۹- شیرینی بلندترین شب سال را با دورهمی‌های کوچک تلخ نکنیم.

۱۰- در شب یلدا کرونا را به هم سوغاتی (هدیه) ندهیم.

۱۱- می‌خواهیم سال ۱۴۰۰ را به پدر و مادرمان تبریک بگوییم، پس شب یلدا دور هم جمع نمی‌شویم.

۱۲- می‌خواهیم پدر و مادرمان را سرسفره هفت سین سال ۱۴۰۰ ببینیم، پس شب یلدا دور هم جمع نمی‌شویم.

۱۳- دورهمی شب یلدا را تعطیل کنیم و قصه قدیمی شب‌های یلدا را به سال‌های بعد موکول کنیم.

۱۴- بزرگ‌ترین سهم در انتقال بیماری را دورهمی های کوچک خانوادگی داشته است پس شب یلدا در خانه می‌مانیم.

۱۵- یلدایی که طولانی‌ترین شب سال است را به بزرگترین اندوه سال تبدیل نکنیم.

۱۶- دورهمی‌های شب یلدا را به صورت مجازی برگزار می‌کنیم.

۱۷- یلدا و زیبایی‌اش با آیین سنتی و باستانی برای همه خاطره‌انگیز است. امسال با خاطره‌ای متفاوت و از راه دور در کنار هم هستیم.

۱۸- تهدید جان بزرگان فامیل با دورهمی‌های کوچک

۱۹- تدارک دورهمی شب یلدا تدارک مراسم فوت عزیزان

۲۰- پدر و مادر عزیز چون شما را دوست داریم شب یلدا دور هم جمع نمی‌شویم.

۲۱- حضور در اماکن سرپوشیده بدون تهویه هوا و به مدت طولانی، یکی از اصلی‌ترین راه‌های انتقال بیماری است. دورهمی شب یلدا را تعطیل کنیم.

۲۲- ناقلان بیماری اگر به مدت طولانی در یک محیط سربسته بدون تهویه باشند، حتی اگر از ماسک هم استفاده کنند بعد از گذشت چند ساعت ویروس را به افراد اطراف خود منتقل می‌کنند. دورهمی شب یلدا را تعطیل کنیم.

دورهمی های شب یلدا عوارض جبران ناپذیر برای سالمندان دارد

عضو کمیته علمی کرونا گفت: برگزاری هرگونه دورهمی‌های خانوادگی در شب یلدا احتمال بروز شدید کرونا در سالمندان را دوچندان می‌کند.

مینو محرز عضو کمیته علمی کرونا با اشاره به بروز علائم کرونا در کودکان و جوانان اظهار کرد: در شرایط کنونی شیوع بیماری کرونا در بین کودکان با علائم خفیف همراه است و فقط در برخی از موارد بیماری بدون علامت در بین کودکان ظاهر می شود.

او با بیان اینکه بسیاری از کودکان و حتی جوانان ناقل بیماری کرونا هستند، افزود: بر اساس آخرین مطالعات انجام گرفته بیماری کرونا در کودکان به شکل خفیف و حتی بدون علامت است اما آنها ناقل خطرناک ویروس کرونا محسوب می شوند و اگر در دورهمی های خانوادگی حضور پیدا کنند باعث انتشار بیماری کرونا به دیگران خواهند شد.

عضو کمیته علمی کرونا بیان کرد: امروزه به دلیل سیستم ایمنی بدن کودکان و حتی جوانان بیماری کرونا با علائم شدید در بین آنها بروز پیدا نمی‌کند اما همین افراد بیماری را به اطرافیان منتقل کرده که در این بین سالمندان و گروه های پر خطر اگر به بیماری کرونا مبتلا شوند دچار نوع شدید این عارضه خواهند شد.

در پایان

همنشینی در کنار هم در شرایط اپیدمی کرونا خطرناک است زیرا این بیماری هنوز درمان قطعی ندارد و اگر بی توجهی کنیم خیلی از پدربزرگ و مادربزرگ ها را از بین می برد، باید به قدیمی ها و بزرگان فامیل احترام بگذاریم. امسال احترام گذاشتن به این عزیزان این است که آنها را از راه دور ببینیم و یلدای امسال را دور از هم ولی با عشق به سلامتی هم برگزار کنیم.

توییتر

منبع:
1.مهر / ۲۲ توصیه بهداشتی شب یلدا/ امسال دور از هم بمانید
2.نمناک / آداب و رسوم شب یلدا در جای جای ایران
3.خبرآنلاین / هشدار محرز؛ دورهمی‌های شب یلدا عوارض جبران‌ناپذیری دارد
4.شبستان / صعود کرونا از بلندای شب یلدا/ دورهمی انتهای آذر یا رفتن به «۵ آذر»

** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.