در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند و ما کشوری جوان تلقی می‌شویم، اما کارشناسان معتقدند وضعیت چنین نمی‌ماند و هر سال جمعیت در حال پیر شدن است، به طوری که در ۲۰ سال آینده، از پیرترین کشورهای دنیا خواهیم بود و در ۳۰ سال آینده نیز پیرترین کشور جهان هستیم به طوری که از هر ۳ نفر تقریباً یک نفر بالای ۶۰ سال سن دارد. سالها است که کارشناسان و مسئولان ذیربط نسبت به کاهش جمعیت و رشد منفی آن هشدارهایی را داده‌اند و دائما در تلاش‌اند فرهنگ ازدواج آسان و به موقع را در میان جوانان جا بیاندازند.
پیش از این رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده با بیان اینکه جوانان تمایل به ازدواج دارند اما مشکل در توان و عدم در اختیار قرار دادن امکانات به جوانان است و ۱۶ میلیون جوان در انتظار ازدواج هستند، گفته بود: نیاز به ازدواج بروز پیدا کرده است و اکنون دارد به انحراف کشیده می‌شود بنابراین جوانان را نباید مقصر به نداشتن تمایل برای ازدواج دانست.
وی همچنین درباره هراس فرزندآوری گفته بود که این هراس حاصل فرهنگ سازی ۵۰ ساله در کشور است و سال‌هاست که کلمه بارداری را باخطر بیان می‌کنند و سن متوسط آمار پنجره جمعیتی از ۳۰ و ۳۵ سال گذشته است.
اخیراً برای بررسی این موضوع در مجلس شورای اسلامی طرح جوانی جمعیت و برون رفت از پیر شدن به شکل جدی مطرح شده است.
روز سه‌شنبه طرح "جوانی جمعیت و حمایت از خانواده" پس از هفت سال از نخستین اعلام وصول خود با 161 رأی موافق در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و براساس اصل 85 قانون اساسی برای اجرا در 7 سال آینده به‌تصویب رسید.
گفتنی است "طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده" در تاریخ 1392/3/28 با هدف افزایش نرخ باروری به حداقل 2.5 فرزند به‌ازای هر زن با 50 ماده از سوی نمایندگان تهیه و اعلام وصول شد اما به‌دلایل متعدد در مجلس گذشته به سرانجام نرسید.
علی‌رغم تصویب این طرح در کمیسیون فرهنگی مجلس تا پایان دوره دهم در دستور کار صحن علنی قرار نگرفت و مجلس دهم نیز بدون تصویب طرحی در راستای حمایت از خانواده و تسهیل فرزندآوری به کار خود پایان داد؛ تا اینکه مجلس یازدهم در تاریخ 1399/3/1 این طرح جمعیتی را در شروع کار خود اعلام وصول کرد.
با وجود خطر قریب‌الوقوع سالمندی و کاهش جمعیت کشور، اگرچه دیر اما خوشبختانه طرح جوانی جمعیت بعد از سرگردانی در دو دوره گذشته مجلس در صحن علنی تصویب شد.
طرح جوانی جمعیت چیست؟
امیرحسین بانکی پورفرد، رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت خانواده درباره طرح مجلس برای جوانی جمعیت صحبت کرد.برخی از این مشوق‌ها عبارتند از: اعطای زمین ۲۰۰ متری، تسهیلات ۱۵۰ میلیونی افزایش حق اولاد و عائله‌مندی، سهام آتیه فرزندان، وام قرض الحسنه فرزند، خودروی بدون نوبت، توسعه خوابگاه‌های دانشجویی متاهلی، بیمه درمانی زوج های نابارور، بیمه بارداری و دوران شیردهی، زایمان طبیعی رایگان و ...
طرح «جوانی جمعیت» به یاری رشد منفی جمعیت می‌آید
«جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» نام طرح مجلس شورای اسلامی است که آذر ۹۹ اعلام وصول شد. این طرح در راستای ضرورت حمایت سطوح قانونگذاری و سیاست گذاری برای رفع موانع فرزندآوری نظیر هزینه‌های بالای بارداری، زایمان و درمان ناباروری، هزینه های بالای معیشت و... تدوین و با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در اسفند ۹۹ مقرر شد به مدت هفت سال اجرای آزمایشی شود.این طرح به هنگام اعلام وصول ۵۲ ماده داشت که از جمله آنها پرداخت ودیعه مسکن مشروط به قرارداد رسمی اجاره برای دانشجویان متاهل فاقد مسکن غیر کارمند دولت، مکلف شدن بانک مسکن به پرداخت وام خرید و ساخت و جعاله مسکن برای خانواده های دارای حداقل سه فرزند زیر ۲۰ سال سن با سقف دو برابر مصوب سایرین، برخورداری یک پایه یا گروه تشویقی برای کارمندانی که صاحب فرزند سوم تا پنجم می شوند، افزایش مدت مرخصی زایمان با پرداخت تمام حقوق و فوق العاده های مرتبط، ممنوعیت اجبار شیفت شب برای مادران شاغل باردار و دارای فرزند شیرخوار تا دو سال و پدران صاحب نوزاد تا سه ماه، اعطای دورکاری حداقل چهار ماه در دوران بارداری برای مادران شاغل، موافقت مراکز آموزش عالی با تقاضای کتبی مادران باردار برای مرخصی یک نیمسال تحصیلی پیش از زایمان و تقاضای مادران باردار یا دارای فرزند زیر سه سال برای آموزش مجازی یا غیر حضوری تا ۵۰ درصد از واحدهای دروس نظری، حمایت از شرکت های دانش بنیان به جهت تولید اقلام درمان ناباروری، تحت پوشش بیمه قرار دادن کلیه مادران فاقد پوشش بیمه ای در طول بارداری و شیردهی و کودکان تا سن پنج سال و... بود.
مطابق با این طرح عقیم سازی و هرگونه خرید و فروش و توزیع اقلام مرتبط با پیشگیری از بارداری و کارگذاشتن اقلام پیشگیری در شبکه بهداشت و درمان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ممنوع است و وزارت بهداشت مکلف است دستورالعمل مواردی را که بارداری خطر جانی برای مادر دارد را تهیه و با تصویب ستاد عالی جمعیت اجرایی کند. در همین راستا نیز قوه قضائیه مکلف است برنامه مقابله با سقط غیرقانونی جنین و اصلاح مقررات مرتبط را تهیه و اجرا کند.
همچنین مطابق با تبصره یک ماده ۲۴ این طرح، تسهیلات ازدواج جوانان مقرر در قوانین بودجه سنواتی به افراد بالای ۵۰ سال سن تعلق نمی گیرد و اینگونه می‌توان از ازدواج و طلاق‌های صوری برای گرفتن وام ازدواج جلوگیری و ازدواج جوانان را تسهیل بخشید.
امیرحسین بانکی پور گفته بود که این طرح دارای ابهامات مالی بود که با اصلاحاتی این اشکال رفع شد. ابهام دیگر درباره بحث غربالگری بود که عبارت «حذف برنامه غربالگری» را حذف کردیم چون این اشتباه پیش آمده بود که مجلس به دنبال حذف کل غربالگری در بارداری است.
موارد مذکور در طرح ۵۲ ماده ای اعلام وصول شده در آذر ۹۹ قید شده اما بنا بر گفته سخنگوی کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، پس از بررسی این طرح در ۷۳ جلسه، در نهایت طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده با ۷۴ ماده نهایی شده است.
با توجه به شرایط اقتصادی فعلی مهم‌ترین راه جلوگیری از رشد منفی جمعیت و افزایش فرزندآوری بهبود شرایط و اعطای مشوق‌های دائمی در حوزه اقتصاد، اشتغال، مسکن و ... است تا جوانان بتوانند با آسودگی خیال تشکیل خانواده دهند. اکنون باید دید آیا اجرای آزمایشی هفت ساله این طرح می‌تواند به افزایش نرخ باروری کل به بیش از سطح جانشینی بیانجامد یا خیر؟.
منبع:
1. ایسنا/جمعیت کشور نزدیک سیاه‌چاله پیر شدن
2. تسنیم/ مجلس یازدهم طرح "جوانی جمعیت" را به اتمام رساند!
3. برترین ها/ جزئیات طرح مجلس برای جوانی جمعیت
4. ایسنا/ طرح «جوانی جمعیت» به یاری رشد منفی جمعیت می‌آید
