.jpg "مهارت برای خودشناسی، مهارت برای زندگی")
مهارت برای خودشناسی
گاهی احساس می‌کنیم در برخی مسائل اشتباهاتی داریم که آرامش ما را در زندگی گرفته است. گاهی سخنی می گوییم که فکر می کنیم اشتباه بوده و پس از بارها تمرین برای نگفتن برخی سخنان، باز هم نتوانستیم خودمان را کنترل کنیم و... اینجا خودمان را نیارمند مهارت می بینیم. مهارتی که آرامش را برای ما ایجاد کند و توان‌مان را در کنترل هیجانات زیاد کند، پس باید برویم به سمت ایجاد مهارت اما قدم اول خودشناسی است که قسمتی از آن را قبلا گفتیم.
مهارت‌ها در زندگی به مجموعه ای از توانایی ها و دانش هایی اشاره دارد که فرد به طور عملی و تجربی در زندگی روزمره خود بهره برد. این مهارت ها می توانند شامل مهارت های عملی مانند مهارت های اجتماعی، مهارت های تحصیلی، مهارت های حرفه‌ای، مهارت های خلاقیت و حل مسئله، مهارت های مدیریت زمان و مهارت های فرهنگی باشند. به عبارت دیگر، مهارت ها به فرد کمک می کنند تا بهترین نتیجه ها را در مواجهه با چالش ها و فرصت ها به دست آورد.
عملی مانند مهارت های اجتماعی، مهارت های تحصیلی، مهارت های حرفه‌ای، مهارت های خلاقیت و حل مسئله، مهارت های مدیریت زمان و مهارت های فرهنگی باشند. به عبارت دیگر، مهارت ها به فرد کمک می کنند تا بهترین نتیجه ها را در مواجهه با چالش ها و فرصت ها به دست آورد.
مهارت های زندگی شامل مجموعه ای از توانایی های روانی-اجتماعی هستند که قدرت سازگاری و رفتار مثبت و کارآمد شخص را افزایش می دهند. این مهارت ها به فرد کمک می کنند بدون اینکه به خود یا دیگران صدمه ای وارد کند، مسئولیت های مربوط به نقش و جایگاه خودش را در اجتماع بپذیرد و با مشکلات و نابسامانی های روزانه زندگی به شکل مؤثری رو به رو شود.
مهارت های زندگی به ده دسته بندی اصلی تقسیم می شوند:
مهارت های خود آگاهی: شامل شناخت خود، توانایی تحلیل رفتارها و احساسات، و توانایی بهبود خود می شود.
مهارت های همدلی: شامل توانایی درک و همدلی با دیگران، تعامل اجتماعی، و توانایی حل اختلافات است.
مهارت های ارتباطات بین فردی: شامل توانایی ارتباط مؤثر، گوش دادن فعال و تعامل موثر با دیگران می شود.
مهارت های ارتباط موثر: شامل توانایی در ارتباط با دیگران به شکل مؤثر، ارائه ایده‌ها و مذاکره است.
مهارت های مقابله با استرس: شامل توانایی مدیریت استرس، تسلط بر احساسات، و تقویت انعطاف پذیری است.
مهارت های مدیریت هیجان: شامل توانایی در تشخیص و مدیریت هیجان ها، ترس ها و اضطراب ها می شود.
شناخت احساسات یک مهارت مهم است که به ما کمک می‌کند احساسات خود را بهتر بشناسیم و درک کنیم. در ادامه، چند راهکار برای شناخت احساسات خود را ارائه می‌دهم:
1. گوش کنید به افکار و رویاهای‌تان: به طور مداوم به افکار و رویاهای خود گوش کنید. آیا احساسات خاصی در زمان خواب یا در طول روز دارید؟ این می تواند به شناخت عمیق‌تر از خود کمک کند.
2. پیدا کردن زخم های کوچک و بی اهمیت: بررسی کنید که در طول روز چه مواقعی احساس ناراحتی یا ناخوشایندی داشته‌اید. این زما ن‌ها می توانند نشان دهنده احساسات نهفته باشند.
3. یادداشت برداری از تجربیات: دو ماه هر چیزی که احساس شدید به شما می دهد را یادداشت کنید. این می تواند به شناخت احساسات خود کمک کند.
4. خاطراتی که فراموش نمی شوند: به خاطراتی که همیشه در ذهن‌تان می مانند توجه کنید. این خاطرات ممکن است نشان دهنده احساسات عمیق‌تری باشند.
5. گریه کردن برای تجربیات دردناک: گریه کردن می‌تواند به شناخت احساسات کمک کند. اگر تجربه‌های دردناکی داشته‌اید، به خود اجازه دهید احساسات خود را بیان کنید. کلا گریه در مواقعی که واقعا جای آن باشد خیلی مفید است و به عکس تصور اشتباهی که از آن وجود دارد می تواند به کم کردن اضطراب و لطمات روحی و حتی جسمی کمک کند.
6. گوش کردن به زمزمه‌های آرام درونی: در لحظات آرام، به زمزمه های درونی خود گوش کنید. این می تواند به شناخت احساسات عمیق‌تر کمک کند.
با توجه به این راهکارها، می‌توانید به شناخت بهتری از احساسات خود دست پیدا کنید و در مسیر خودشناسی پیش بروید.
روشی دیگر برای خودشناسی
خودشناسی یک سفر طولانی و پرماجراست که با تلاش و آگاهی از خودمان، می‌توانیم به درک عمیق‌تری از خود و دیگران برسیم. به یاد داشته باشید که خودشناسی یک فرآیند پیوسته است و همیشه می‌توانید به شناخت عمیق‌تری از خودتان دست یابید.
برای شروع، این مراحل را دنبال کنید:
1. آگاهی از احساسات و افکار: به طور مداوم به احساسات و افکار خود توجه کنید. آگاهی از احساسات مثبت و منفی، ترس ها، آرزوها و انگیزه های خود می تواند به شناخت بهتر از خود کمک کند.
2. تحلیل رفتارها: مراقب رفتارهای خود باشید. چه رفتارهایی در موقعیت های مختلف انجام می دهید؟ آیا این رفتارها با ارزش‌ها و اهداف شما هم‌خوانی دارند؟
3. پرسش های عمیق: خود را با پرسش‌هایی مانند "چه چیزهایی مهم‌ترین ارزش‌های من هستند؟"، "چه چیزهایی مرا خوشحال می کنند؟" و "چه چیزهایی می خواهم از زندگی به دست آورم؟" مورد بررسی قرار دهید.
4. تجربه های جدید: تجربه های جدید به شما کمک می کنند تا بهتر بفهمید چه چیزهایی به شما انرژی می دهند و چه چیزهایی به شما آسیب می رسانند.
5. مشاوره: مشاوره با یک مشاور متخصص می تواند به شما در خودشناسی کمک کند. از این فرصت استفاده کنید تا در مسیر خودشناسی پیش بروید.
خودشناسی در دین
خودشناسی در قرآن کریم به معنای بازیابی حقیقت خویش به واسطه پرورش و زنده کردن استعدادها و نیروهای فطری و درونی است که در وجود انسان نهاده شده و سپس درک قلبی حقایق هستی و اسما و صفات الهی. پس، ذات و جوهره ذاتی انسان، بازیابی و خودآگاهی اوست که به آن فطرتاً حب و عشق می‌ورزد.
قرآن توجه خاصی به خودشناسی دارد و برای نفس انسان حساب جداگانه‌ای باز کرده است. از جمله در آیه 21 سوره ذاریات می‌فرماید: «وَفِی أَنْفُسِکُمْ أَفَلا تُبْصِرُونَ؛ در خودتان نیز آیاتی است مگر نمی‌بینید.» این آیه به اهمیت شناخت خود و توجه به آیات الهی در درون خویش اشاره دارد. به یاد داشته باشید که خودشناسی مقدمه‌ای برای خداشناسی و خودسازی است و در مسیر رشد و کمال انسان نقش مهمی دارد.
خودشناسی و خودسازی متفاوت هستند
ما در مسیر اصلاح سبک زندگی و مدیریت رفتار و... با دو موضوع مواجه هستیم که نباید آن را با هم اشتباه بگیریم؛
اول: خودشناسی است و دوم: خودسازی؛ این دو با یکدیگر تفاوت دارند. به طور خلاصه، خودشناسی به شناخت عمیق‌تر از خودمان می‌پردازد، در حالی که خودسازی به بهبود و توسعه شخصی می پردازد... خودشناسی به معنای آگاهی از خصوصیات، احساسات، انگیزه‌ها و توانایی های خود است. در آینده در مورد خودسازی هم مطالبی می‌آوریم.
خودشناسی و خودسازی دو مفهوم متفاوت هستند که تفاوت‌های اصلی بین این دو این‌گونه است که:
1. خودشناسی (Self-Awareness)
- تعریف: خودشناسی به معنای شناخت صحیح از افکار، احساسات و رفتار خود در شرایط مختلف است.
- مهارت‌ها: شناخت احساسات، تحلیل رفتارها، پرسش‌های عمیق، تجربه‌های جدید، مشاوره.
- هدف: درک عمیق‌تر از خود و دیگران، بهبود تصمیم‌گیری‌ها، ارتقاء روابط، افزایش کارآیی و موفقیت.
- مثال: تشخیص نقاط قوت و ضعف خود، درک احساسات و تأثیر آنها بر رفتار.
2. خودسازی (Self-Improvement)
- تعریف: خودسازی به معنای بهبود و توسعه‌ی شخصی است. این فرآیند به تلاش برای پیشرفت، ارتقاء مهارت‌ها و بهبود عملکرد اشاره دارد.
- مهارت‌ها: تلاش برای بهبود، تعیین اهداف، انجام تمرین‌ها، تغییر عادات.
- هدف: ارتقاء توانمندی‌ها، بهبود عملکرد، پیشرفت در زندگی شخصی و حرفه‌ای.
- مثال: یادگیری مهارت‌های جدید، تمرین‌های روزانه برای بهبود، تغییر عادات ناپسند.
