امام سه جلوه از يك رهبري را در يك انقلاب توامان داشت: فرماندهي كل قوا، رهبري سياسي و نظريه‌پرداز بود. خطر بزرگي كه انديشه امام را تهديد مي‌كند همانا تك بعدي معرفي كردن امام است و حوزه و دانشگاه رسالتي سنگين و خطير برعهده دارند تا نسل جوان و جوياي آگاهي را به خوبي با عمق انديشه‌هاي امام آشنا كنند.
برخي نظرسنجي‌هاي صورت گرفته در مراكز علمي و آموزش عالي كشور حكايت از كوتاهي نهادهاي مسوول در اين زمينه دارد. در همين راستا و معرفي جلوه‌هايي از ابعاد جامع حضرت امام خميني (ره)، مروري بر محكمات انديشه معمار كبير انقلاب اسلامي داريم.
1- «مردم» محوري‌ترين پايه و بنياد انديشه امام خميني بود، مردمي كردن مبارزه در دوران رژيم ستمشاهي يك راهبرد حياتي براي امام بود. امام اعتقاد داشت «قدرت منهاي ملت، يك قدرت پوسيده است» و «حكومت بدون رضايت مردم هيچ اساسي ندارد» و بر همين اساس بود كه گفت: «ميزان راي ملت است».
2- «جمهوري اسلامي» بهترين مدل براي اداره كشور است. امام اعتقاد داشت كه «حكومت اسلامي حكومتي بر پايه قوانين اسلامي» است و «با استبداد جمع نمي‌شود». از ديدگاه امام «حفظ نظام جمهوري اسلامي اوجب واجبات» است. امام بر اين باور بود كه «دموكراسي اسلام كامل‌تر از دموكراسي غرب است». جامعيت دين اسلام و توانايي آن براي اداره امور يك اصل بود.
3- «ولايت فقيه» بزرگترين پشتوانه براي كشور و مردم است. برپايه انديشه امام (ره) «ولايت فقيه چيزي است كه خدا درست كرده است و همان ولايت رسول‌الله است» به بيان ديگر ولايت‌فقيه در انديشه امام (ره) گوياي آن است كه ولايت فقيه را «ولايت بر امور» مي‌‌داند كه «نگذارد اين امور از مجاري خودش بيرون برود». امام تاكيد داشت كه پشتيباني از ولايت فقيه موجب مصون ماندن كشور از آسيب‌ها است و بر همين اساس فرمود: «اصل ولايت فقيه مترقي‌‌ترين اصل قانون اساسي است».
4- «استكبار ستيزي» در سپهر انديشه‌هاي امام (ره) درخششي ويژه دارد. امام بارها تاكيد داشت كه «آمريكا دشمن شماره اول بشر و ماست» و با راهبرد حمايت از مستضعفان و محرومان درعالم تصريح داشت كه «تا مبارزه در هر جاي جهان عليه مستكبرين هست ما هستيم». واقعيت آن است كه انقلاب اسلامي در سايه رهبري حضرت امام و خلف صالح ايشان رهبر معظم انقلاب، ابهت و هيمنه پوشالي آمريكا در جهان را شكست و امروزه مقابله و مبارزه با استيلا و لشكركشي آمريكا و تلاش آن براي حاكميت تك‌صدايي در جهان در سرتاسر جهان به يك جنبش تبديل شده است.
5- «حمايت از فلسطين» به عنوان يك مقوله استراتژيك و تغييرناپذير در جمهوري اسلامي نشات گرفته از انديشه و سيره عملي حضرت امام خميني (ره) است. امام با اعلام «روز جهاني قدس» در آخرين جمعه ماه مبارك رمضان همه مسلمانان را در حمايت از قدس و فلسطين و مخالفت با صهيونيسم بين‌الملل بسيج كرد. امام روز جهاني قدس را «روز رسول اكرم (ص) و روز مسلمانان» ناميد و با اين اقدام حمايت از فلسطين به گونه‌اي گسترش يافت كه ديگر يك مطالبه عربي يا اسلامي نيست بلكه يك مطالبه جهاني است.
6- «اسلام سياسي» در كانون انديشه‌هاي امام (ره) است. امام در يك آرايش و صف‌بندي، از اسلام آمريكايي در برابر اسلام ناب محمدي(ص) ياد كرد. امام همواره تاكيد داشت كه «اسلام دين سياست است قبل از اين‌كه دين معنويت باشد» و جدايي دين از سياست را «تبليغات استعماري» مي‌دانست كه هدف آنها «بازداشتن مسلمانان از دخالت در سرنوشت خويش» بود. «آزادي، استقلال، قانون‌گرايي و مردم سالاري» از مولفه‌هاي مهم اسلام سياسي در انديشه امام بود. امام بر اين باور بود كه تكيه بر فقه سنتي مبتني بر مقتضيات زمان و مكان اجتهاد پوياي شيعي قادر به پاسخگويي همه نيازها در همه عصرهاست.
7- «حفظ شان و نهاد مرجعيت و روحانيت» از محكمات انديشه امام بود. ايشان اصلي‌ترين دليل مخالفت خود با مشروطه را از آن حيث مي‌دانست كه «روحانيت كنار زده شد» و در انديشه سياسي امام مشروطه مشروعه شيخ‌فضل‌‌الله نوري از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بود.
امام تاكيد داشت كه «كشور بدون روحانيت» همانند «كشور بدون طبيب» است و همواره از خطر اختلاف «حوزه و دانشگاه» به عنوان يك نقشه شيطاني ياد مي‌كرد و بر هماهنگي و وحدت اين دو نهاد علمي، آموزشي، انسان‌ساز و مولد تاكيد داشت.
8- «خدمت بي‌منت به مردم» راهبرد كارگزاران نظام جمهوري اسلامي است. امام بارها تاكيد داشت اگر به او «خدمتگزار» بگويند بهتر است تا «رهبر» بگويند. اين تصريح معروف امام را فراموش نكرده‌ايم كه «دولت‌ها خدمتگزار مردم هستند نه فرمانفرما» و همواره بر رعايت حق، عدالت، قانون و حقوق مردم تاكيد داشت. براين اساس است كه بدست‌گيري قدرت توسط كارگزاران براي اقامه حق و عدل و خدمت به مردم داراي ارزش است.
9- «ما مي‌توانيم» و براستي امام چه زيبا فعل توانستن را در ميان ملت صرف كرد و در يك هم‌افزايي امت و امام، جامعه عقب مانده دوران ستمشاهي را به رشد و توسعه بالايي رساندند. امام استاد «ممكن كردن ناممكن‌ها» بود و جوانان ما چه زيبا از امام خود آموختند كه چگونه در عرصه‌هاي مختلف به رسالت خود عمل كنند و چه بسيار دستاوردهاي علمي، فناوري و توسعه‌اي كه امروز بدان دست يافته‌ايم مرهون همين رويكرد و نگاه امام است.
در نوزدهمين سالگرد ارتحال معمار كبير و بنيانگذار جمهوري اسلامي به نظر بهترين اقدام در راستاي اشاعه و گسترش امام‌شناسي همانا توجه به جامعيت ابعاد شخصيت امام و نيز معرفي امام بر پايه عنصر عقلانيت و بتدريج فاصله گرفتن از بكارگيري صرف احساسات و عواطف در معرفت شناسي امام خميني (ره) است. براستي براي معرفي بهتر امام (ره) چه برنامه‌اي داريم؟ هر كس و نهاد بايد به تناسب پاسخگو باشد.
