در این شماره از فصلنامه وقف میراث جاویدان مقالات ذیل اراپه گردیده است .

 

نگاهی به وقف‏شناسی فقیهان(2)

نه محوری که معمولاً در وقف‌نامه هست مشتمل بر سیر اقتصادی وقف، بیلان مالی موقوفات، سیر بهره‌وری، پیشگیری از انحطاط و تخریب و عوامل افزایش‌دهنده نیست، با اینکه اینها از ارکان وقف‌اند.

 

موقوفات بر پایة مخطوطات(2)

گردآورنده: عبدالمؤمن بن ابوالقاسم حسینی نسخه‌شناسی: مشهد: آستان قدس رضوی، ش 8557، نستعلیق، 1268ق [فهرست الفبائی کتب خطی کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی: 571].

 

گزارشی از اسناد وقف (مرکز اسناد فرایبورگ)1

عده ای بزرگ ترین دستاورد بشر در هزارة سوم را دستیابی به دستاوردهای اینترنت و صفحات الکترونیکی دانسته اند؛ چنان که هزارة نخست میلادی، اختراع کاغذ و در هزارة دوم، اختراع چاپ را شاهد بود (1). البته این نکته تمام واقعیت نیست و در هزارة سوم شاهد تحول در منابع پژوهشی و توجه پژوهشگران به منابع جدید نیز هستیم؛ از جمله توجه بشر به اسناد به عنوان منبع تحقیق، زمینه ساز تحولات ژرف شده و الکترونیکی شدن اسناد، ابعاد این تحول را چند برابر ساخته است. پیدایش مراکز دیجیتالیِ اسناد امکان دسترسی به اسناد و سرعت دسترسی و نیز حفظ و نگهداری آنها را چند برابر ساخته و سبب توسعه تحقیقات شده است. مرکزی در شهر فرایبورگ آلمان وابسته به دانشگاه فرایبورگ هست که به فناوری مدرن دیجیتالیِ اسناد مجهز است و اسناد زیادی را گرد آورده و ذخیره کرده تا آمادة سرویس دهی باشد. بخشی از این اسناد دربارة وقف و موضوعات وقفی است. اینک نخست به معرفی مرکز و سپس اسناد وقفی آن می پردازیم.

 

بررسی و نقد کتاب جایگاه اماکن زیارتی در توسعة گردشگری ایران

فصل اول: مفاهیم و ابعاد گردشگری (9ـ49)؛ فصل دوم: روند توسعة گردشگری در ایران وجهان (52ـ93)؛ فصل سوم: مدیریت اماکن زیارتی در ایران (99ـ135)؛ فصل چهارم: گردشگری زیارتی در ایران (137ـ166)؛ فصل پنجم: اماکن زیارتی (168ـ203)؛ فصل ششم: راهبردهای توسعة ...

 

موقوفات بر پایة مخطوطات(1)

مقالة حاضر معرفی وقف نامه های خطی است که در فهرست نسخ خطی مختلف همچون فهرست نسخ خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانة ملی ملک، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس، کتابخانة آیت الله العظمی گلپایگانی، کتابخانة آیت الله العظمی مرعشی نجفی و کتابخانة ملی ایران از آنها یاد شده است. مؤلف با بررسی این فهرست نسخ، سیاهه ای از 96 مورد وقف نامه را با بیان واقف و موقوفٌ علیه و مشخصات نسخه، به ترتیب تاریخی ارائه کرده است.

تجاوزات رژیم صهیونیستی به مساجد فلسطین اشغالی از سال 1948م

 

 

پژوهش حاضر (1) .روند هتک حرمت و تخریب مساجد فلسطین به دست رژیم صهیونیستی را از سال 1948 م به بعد بیان می‏کند. سپس از دست‏اندازی مقامات اسرائیلی بر بسیاری از مساجد و ساختمان‏های وقفی دیگر سخن می‏گوید. این دست‏اندازی با هدف تغییر کاربری و یا تخریب آنها، از سوی نهادهای صهیونیستی و شهرک‏های یهودی‏نشین صورت گرفته و می‏گیرد. بخش بعدی پژوهش نمونه‏هایی مستند از موارد تجاوزات رژیم صهیونیستی به مساجد موجود در شهرها و مناطق فلسطینی را ارائه می‏کند. این مساجد و اماکن مذهبی به ترتیب جغرافیایی از شمال و ساحل دریای مدیترانه تا وسط فلسطین اشغالی و نهایتاً منطقة نقب در جنوب این کشور فهرست شده است. این مقاله دربارة برخی مساجد به تفصیل سخن می‏گوید؛ چرا که نماد روشنی از چالش تلخ کنونی میان عرب‏های داخل فلسطین اشغالی و رژیم صهیونیستی است. چالشی در راستای دفاع از هویت عربی ـ اسلامی فلسطین که آزادسازی املاک اوقاف اسلامی پیروزی مهمی در این عرصه به شمار می‏رود.

وقف و تأثیر آن در عمران شهرهای عراق دوره عثمانی

در دوره حاکمیت عثمانی، عراق یکی از ولایت های امپراطوری عثمانی بود و خلافت سنی عثمانی که خود را ادامه خلفای بغداد می دانست بر شهرهای مذهبی عراق سیطره داشت. یک نظریه اینست که یک دلیل اختلاف عثمانی با صفویه شهرهای مذهبی و عتبات عراق بود، صفویه می گفتند...