فصلنامه وقف میراث جاویدان 83
امروز یکی از شاخصهای مهم پیشرفت جوامع بشری، میزان توسعه یافتگی فرهنگی آنهاست. به هر میزان کشوری در رشد و توسعه فرهنگی موفق باشد به همان میزان عرصههای توسعه و پیشرفت را درنوردیده است. از نگاه اسلام، توسعه فرهنگی که مبتنی بر ارزشهای دینی و اسلامی است نقش زیربنایی و اساسیتری نسبت به سایر زمینههای توسعه ایفا میکند. در مسیر توسعه فرهنگی عواملی همچون دین و مذهب، علم و صنعت و فناوری نقش بسزایی دارند. یکی از عواملی که میتواند در کنار عوامل دیگر جایگاه مناسبی را در جهت توسعه فرهنگی کشور به خود اختصاص دهد، «وقف» است که در اسلام خود به عنوان یک فرهنگ پیشرفته مورد توجه و اهتمام قرار گرفته است. این مقاله بر این فرض استوار است که گسترش کمی و کیفی وقف با راهبردهای پیشرفت فرهنگی میتواند گامی اساسی در جهت توسعه یافتگی هر چه بیشتر کشور به ویژه در مقوله فرهنگ، به حساب آید.
فصلنامه وقف میراث جاویدان 83
در این شماره از فصلنامه وقف میراث جاویدان مقالات ذیل اراپه گردیده است .
جایگاه و نقش وقف درتوسعه فرهنگی
امروز یکی از شاخصهای مهم پیشرفت جوامع بشری، میزان توسعه یافتگی فرهنگی آنهاست. به هر میزان کشوری در رشد و توسعه فرهنگی موفق باشد به همان میزان عرصههای توسعه و پیشرفت را درنوردیده است. از نگاه اسلام، توسعه فرهنگی که مبتنی بر ارزشهای دینی و اسلامی است نقش زیربنایی و اساسیتری نسبت به سایر زمینههای توسعه ایفا میکند. در مسیر توسعه فرهنگی عواملی همچون دین و مذهب، علم و صنعت و فناوری نقش بسزایی دارند. یکی از عواملی که میتواند در کنار عوامل دیگر جایگاه مناسبی را در جهت توسعه فرهنگی کشور به خود اختصاص دهد، «وقف» است که در اسلام خود به عنوان یک فرهنگ پیشرفته مورد توجه و اهتمام قرار گرفته است. این مقاله بر این فرض استوار است که گسترش کمی و کیفی وقف با راهبردهای پیشرفت فرهنگی میتواند گامی اساسی در جهت توسعه یافتگی هر چه بیشتر کشور به ویژه در مقوله فرهنگ، به حساب آید. ادامه مطلب ...
معرفی موقوفات حوا بیگم
وقف را میتوان عمومیترین پدیده تعاون، همکاری و مشارکت بشری دانست که از قدیمیترین دورههای تاریخی در جوامع مختلف و میان اقشار گوناگون مردم وجود داشته و پس از اسلام با تأثیر پذیری از جهان بینی اسلامی به صورت استوار و جهت دار در میان مسلمانان مطرح شده و مورد استقبال زنان و مردان مسلمان قرار گرفته است. جالب توجه این که، زنان مسلمان در اجرای این سنت حسنه، پا به پای مردان مسلمان جهت وقف اموال و داراییهای خود برای رضای خداوند و بهرهمندی اقشار مختلف مردم به ویژه قشر محروم جامعه، تلاش نموده و آثار موقوفه قابل توجهی از خود به یادگار گذاشتهاند. که یکی از این زنان واقف «حوا بیگم» میباشد. ما در این مقاله سعی داریم با معرفی این بانوی واقف - که یکی از بانوان خیر و واقف اصفهانی عصر صفویه بوده است-، به بیان موقوفات ایشان- که جزء آثار تاریخی اصفهان بوده و متأسفانه اکنون اثری از آنها به جای نمانده- پرداخته و سپس کاربرد هر یک از آثار تاریخی موقوفه ایشان را توضیح دهیم. ادامه مطلب ...
کاروانسرا و پل شاه عباسی فرسفج
در طول تاریخ، احداث راه و جاده یکی از نشانه های شکوفایی هر تمدنی محسوب شده است . پلها و کاروانسراها به عنوان نوعی از سازه های کاربردی بشر برای ایجاد ارتباط بیشتر با ممالک دیگر به وجود آمده و نقش زیادی در تبادلات اقتصادی و سیاسی ملل داشته اند. احداث کاروانسرا و پل در ایران دوره صفویه، برای برقراری ارتباط بیشتر بین شهرها و مراکز تجاری رونق فراوان گرفته است. از این میان، استان همدان به دلیل اهمیت فراوانی که از گذشته در بین شهرها و روستاهای همجوار داشته همواره در ساخت و احداث کاروانسرا و پل پیشتاز بوده است. در دوران صفویه به علت گسترش تجارت، احداث پل و کاروانسرا در همدان نیز رونق گرفته که این به واسطه نزدیکی به مرزهای عراق و ضرورت ارتباط تجاری و سیاسی با آن نقاط بوده است. پیش فرض بنیادین این پژوهش، تبیین معماری کاروانسرا و پل شاه عباسی فرسفج در شهرستان تویسرکان در دوره صفویه است. بناهایی که در اثر گسترش ارتباطات تجاری و سیاسی احداث گشته اند و بررسی آنان پژوهشگران را در احیا مسیرهای تجاری یاری می رساند. ادامه مطلب ...
وقفنامه پنچ دکان در زنجان به نیت اصحاب کساء (دوره مظفرالدین شاه قاجار)
بدون شک نسخ خطی و آثار مکتوب گذشتگان و پیشینیان را باید گنجینهای بس گرانبها دانست. اسناد تاریخی به عنوان مستندات و مکتوبات وقایع گذشته را بی هیچ کم و کاستی در اختیار پژوهشگران قرار میدهد. در این میان وقفنامهها به جهت ارزش تاریخی، هنری، اجتماعی و جامعه شناسی جایگاه ویژهای دارند. انگیزه وقف را در واقفان میتوان به دو بخش تقسیم کرد: افرادی که مالی را وقف کردهاند یا توجه به بهبود وضع اجتماعی و رفع احتیاجات عمومی داشتهاند یا طلب مغفرت و دعای خیر برای خود و داشتن آخرتی بهتر بودند. از نظر متون ادبی نیز وقفنامهها دارای اهمیت ویژهای هستند و حاوی نثر و نظمهای عربی با مضامین و پندهای اخلاقی که در نوع خود بی نظیر و قابل تأمل است. وقفنامه مورد مطالعه به ابعاد 36 × 70 سانتی متر با خط زیبای نسخ و شکسته نستعلیق در 21 سطر به رنگ مشکی و قرمز نگاشته شده و در سال 1317ه ق برابر با حکومت مظفرالدین شاه قاجار تنظیم شده است. در این سند 36 نفر مهر بر سندیت وقفنامه زدهاند که در بین آنها تعدادی از افراد سرشناس و معروف زنجان همچون ملک التجار، امین الرعایا، اعتضاد دفتر، امین دفتر، محمد هاشم الشریف، عاصم السلطان و ... دیده میشود ادامه مطلب ...
نقش غلامان بانی در توسعه معماری و شهرسازی عصر صفویه (مطالعه موردی: مجموعه علیقلیآقا)
موضوع حامیان و بانیان آثار معماری و کیفیت تأثیرگذاری آنان بر مسیر شکلگیری آثار معماری و توسعه شهرسازی همواره از موضوعات بحث برانگیز تاریخ معماری و شهرسازی در ایران بوده است. بانیان آثار معماری در دوره صفویان که عموما از صاحب منصبان حکومتی و درباری بودند نقش مهمی در ساخت و ساز آثار معماری و شهرسازی داشتهاند. تا پیش از صفویان صاحب منصبان حکومتی ساخت بناهای معماری را صرفا در جهت ارتقای منزلت و جایگاه اجتماعی و سیاسی خود انجام میدادند. اما در دوره صفویان صاحب منصبان -که خود را غلامان و خادمان شاه میشمردند- به منظور ابراز وفاداری به شاه، تثبیت حکومت و همسویی با مقاصد توسعهگرایانه شاهان به ساخت بناهای معماری اعتنا میکردند. این موضوع تأثیر مستقیمی بر فرایند تحول معماری و شهرسازی عصر صفوی به ویژه در شهرهای اصفهان و کرمان داشته است. در این مقاله مجموعه علیقلیآقا به عنوان یکی از آثار معماری عصر صفویان در قرن دوازدهم ه.ق که محصول رواج این نگرش و اعتنا به اندیشه گسترش محیط مصنوع در میان خادمان شاهان صفوی است، بررسی و مطالعه شده است. پرسش اصلی پژوهش این است که صرف نظر از نقش شاهان صفوی، صاحب منصبان حکومتی چه تأثیری بر فرآیند توسعه و تحول معماری و شهرسازی این عصر داشتهاند؟ چارچوب نظری این تحقیق بر این اصل استوار است که مشارکت غلامان شاه یکی از مؤلفههای اصلی توسعه معماری و شهرسازی عصر صفویان بوده است. در این مقاله از روش تاریخی- تحلیلی استفاده شده و گردآوری دادهها به صورت اسنادی و میدانی بوده است. ادامه مطلب ...
نگرشی بر زندگینامه امامزاده اسماعیل در اصفهان و بررسی کارکردهای اجتماعی، فرهنگی، هنری و معنوی آن
در قرن دوم هجری به دلیل فشارهای امویان و عباسیان و عوامل آنان تعداد قابل توجهی سادات و علویان به ایران مهاجرت کردند. و در هنگام ورود امام رضا (علیه السلام) به ایران نیز عدهای از آنها به این سرزمین آمدند که بعدها تحت تعقیب بنی عباس قرار گرفتند و عده زیادی از آنها در شهرهای مختلف به شهادت رسیدند. و مردم که علاقه مند به سادات بودند برای آنها مزار و بقعهای مهیا میکردند. از همین رو، اینک مزار بسیاری از آنان در شهرهای مختلف پراکنده است که در نزد مردم به «امامزاده» معروفاند. از جمله امامزادگان صحیح النسب و معتبر اصفهان، «امامزاده اسماعیل» از نوادگان امام حسن مجتبی (علیه السلام) است. اهداف این مقاله علاوه بر پرداختن اجمالی به شخصیت امامزاده اسماعیل، شفاف سازی پیرامون کارکردهای اجتماعی، فرهنگی، هنری و معنوی آن است . که با بررسی این موضوع ، نقش تعلیم و تربیتی و درس آموز آن برای نسل حاضر و آینده، بیش از گذشته روشن خواهد شد. با بررسی کارکردهای اجتماعی، فرهنگی و معنوی امامزاده اسماعیل به نتایج ارزنده و مطلوبی از جمله گسترش فرهنگ زیارت و نقش گسترده آن در وحدت اجتماعی و توسعه هنر اسلامی و برگزاری هیئتهای مذهبی و سوگواری و نهاد آموزشی و غیره که در طول مقاله به آن اشاره شده آشنا میشویم. که مهمتر از همه آنها این است که مزار ایشان به کانونی برای ترویج فرهنگ تشیع تبدیل گردید و موجبات گسترش شعائر و معارف شیعه را فراهم کرد. ادامه مطلب ...
معرفی بقعه متبرکه امامزاده شاهرضا علیه السلام در شهرستان شهرضا
امامزاده شاهرضا علیه السلام از جمله بقاع متبرکه مشهور و معتبر در کشور میباشد که در شهرستان شهرضا (قمشه) قرار دارد. این مکان مقدس تا به امروز به سبب ارادت مردم ضمن اهمیت مذهبی به جهت ساخت و ساز در دورههای مختلف و همچنین برخی قبور علما و شخصیتهای مؤثر در تاریخ ایران اهمیت تاریخی نیز دارد. در این مقاله سعی بر آن بوده تا ابتدا بحثی در نسب امامزاده شاهرضا علیه السلام شود و پس از آن به ساخت و ساز بنا در دورههای مختلف و متولیان و واقفین پرداخته شود. ادامه مطلب ...
مزارات اهل بیت پیامبر در اردن و فلسطین اشغالی
اردن و فلسطین شامل بخشهای جنوبی سرزمین شام است که تعداد قابل توجهی از اماکن مقدس و زیارتگاههای ادیان بزرگ آسمانی و فرق و مذاهب مختلف اسلامی را در خود جای داده است. در این میان زیارتگاههایی نیز منسوب به اهل بیت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) وجود دارد که با حضور گسترده تشیع در این سرزمینها در قرون اولیه اسلامی بیارتباط نیست. در این نوشتار به معرفی مهمترین مزارات اهل بیت (علیهم السلام) در دو کشور اردن و فلسطین اشغالی پرداخته شده است. ادامه مطلب ...
معرفی جلد سوم مجموعه مقالات وقف و تمدن اسلامی
همایش علمی بین المللی وقف و تمدن اسلامی، در امتداد سایر تلاشهای علمی مرتبط با نهاد وقف در سطوح بین المللی و به منظور شناسایی و بررسی ابعاد مختلف نهاد وقف و نقش این نهاد تأثیرگذار در شکوفایی تمدن اسلامی، به همت سازمان اوقاف و امور خیریه جمهوری اسلامی ایران و بانک توسعه اسلامی عربستان و با همکاری نهادهایی علمی و اجرایی و با یاری اندیشمندان و اساتید بزرگ حوزوی و دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران و اساتید مسلمان دانشگاه از سایر کشورهای جهان، در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه، بیست و دوم و بیست و سوم آبانماه سال 1387هجری شمسی در شهر اصفهان برگزار گردید. ادامه مطلب ...
نرم افزار وقف میراث جاویدان جاویدان شامل متن کامل مجله به صورت TXT ، تصاویر کامل مطالب، گویش کامل مقالات (قابل اجرا در دستگاه های رایانه و MP3) ، ارائه موضوعات مقالات به صورت ساختار درختی و یکجا، قابل انتقال به دفترچه یادداشت و چاپگر، جستجوی ویژه در عناوین، پاورقی و متن و امکانات دیگر می باشد.
لینک های دانلود