مناقب و فضائل امام کاظم علیه السلام و معجزات آشکار و نشانه‌‏ها و صفات برجسته و روشن آن گرامى، گواه آن است که وى بر قلّه شرف و اوج ارزشها و مزایا دست یافته و بر فراز آن برآمده است؛ به گونه‏‌اى که مرکب‌ها سیادت، رام او و گزیده‏‌هاى مجد و بزرگوارى از غنایم او گشته است. ریشه‌‏هاى (شخصیت) او سرکشیده و به بالاترین مرتبه شکوه و عظمت رسیده و شاخه­‌هایش دلنشین و پسندیده است، در حدى که کسى به پایه آن نرسیده است. مجد و عظمت از اطرافش فرو مى‏‌ریزد و شرافت و بزرگوارى از سرچشمه وجودش مى‏‌چکد1.

امام موسى کاظم علیه السلام ، پارساترین، داناترین، بخشنده‌‏ترین و بزرگ منش‌‏ترین شخصیت عصر خویش بود2. این پیشواى گران‌قدر، بزرگ مرتبت، کوششگر در عبادت و مشهور به کرامات است. شب را با قیام و سجود و روز را با صدقه به پایان مى‏‌برد، و به خاطر فزونى حلم و گذشتش «کاظم» نامیده شده است.

عبادتش به قدرى فزون بود که «عبدصالح» نامیده شد. مردم عراق او را به عنوان «باب الحوائج الى الله» مى‏‌شناختند. چون هر کس به وى متوسل مى‌‏شد خواسته‌‏اش برآورده مى‏‌گشت. کراماتى که از آن حضرت ظاهر شد عقل‌ها را متحیر ساخته و به چنین قضاوتی وامى دارد که براى او نزد پروردگارش سابقه‌‏اى نیک وجود دارد که زوال‏‌پذیر نیست3.

این امام همام با توجه به شرایط سیاسى دوران منصور عباسی، در آغاز امامت خویش مصلحت ندانست دست به اقدام سیاسى حادّ بزند و آشکارا با حکومت منصور به ستیز برخیزد. لیکن ایشان در علم، معرفت، کمال و فضل، وارث پدرگران‌قدرشان امام صادق علیه السلام بود4. و به همین جهت مهم‌ترین و اساسى‏‌ترین رسالت خویش در این مقطع حساس که فرهنگ ناب اسلام از هر سو مورد تهاجم قرار گرفته بود، پیگیرى و گسترش نهضت فرهنگى پدر بزرگوارش قرار داد.

این اقدام براى امام کاظم علیه السلام از چند جهت امرى لازم و ضرورى بود و نسبت به دیگر اقدام‌ها اولویت و فوریت داشت5. گروه زیادى از حق‌‏جویان، دانشمندان و راویان حدیث که در دانشگاه بزرگ امام صادق علیه السلام تحصیل کرده و از سرچشمه زلال فقه جعفرى دانش اندوخته بودند، پس از شهادت آن بزرگوار به فرزندش امام موسى علیه السلام روى آورده و در طول مدتى که آن گرامى در مدینه حضور داشت، از محضرش استفاده مى‏‌کردند. اما جنایتکاران عباسی که از تاثیرات فرهنگی و مذهبی این امام عالی‌قدر بر مردم آگاه بودند، مکرراً ایشان را به زندان افکنده و مورد آزار و شکنجه قرار می­‌دادند. تا آن که بر طبق دستور هارون، امام درآخرین مرحله از انتقال خود از زندانى به زندانى دیگر، مسموم گردید و پس از چند سال گرفتارى در زندان‌هاى مختلف  و تحمل رنج و آزار فراوان، در 25 رجب، سال 183 هجرى قمرى در زندان سندى بن شاهک به شهادت رسید و پیکر مطهرش در مقابر قریش، در نزدیکى بغداد به خاک سپرده شد6.

سالروز شهادت این امام همام را به پیشگاه حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) تسلیت می­‌گوییم.

سید احمد سجادی

پی‌نوشت‌ها:

1) تاریخ زندگی امام کاظم (علیه السلام)، علی رفیعی، جلد 1، ص 61

2) فصول المهمه، ص 237

3) مطالب السوول، ص 83

4) الصواعق المحروقه، ص 121

5) تاریخ زندگی امام کاظم (علیه السلام)، علی رفیعی، جلد 1، ص 64

6)عیون الاخبار الرضا (علیه السلام)، جلد 1، ص 85