مناقب و فضائل امام کاظم علیه السلام و معجزات آشکار و نشانهها و صفات برجسته و روشن آن گرامى، گواه آن است که وى بر قلّه شرف و اوج ارزشها و مزایا دست یافته و بر فراز آن برآمده است؛ به گونهاى که مرکب‌ها سیادت، رام او و گزیدههاى مجد و بزرگوارى از غنایم او گشته است. ریشههاى (شخصیت) او سرکشیده و به بالاترین مرتبه شکوه و عظمت رسیده و شاخه‌هایش دلنشین و پسندیده است، در حدى که کسى به پایه آن نرسیده است. مجد و عظمت از اطرافش فرو مىریزد و شرافت و بزرگوارى از سرچشمه وجودش مىچکد1.
امام موسى کاظم علیه السلام ، پارساترین، داناترین، بخشندهترین و بزرگ منشترین شخصیت عصر خویش بود2. این پیشواى گران‌قدر، بزرگ مرتبت، کوششگر در عبادت و مشهور به کرامات است. شب را با قیام و سجود و روز را با صدقه به پایان مىبرد، و به خاطر فزونى حلم و گذشتش «کاظم» نامیده شده است.
عبادتش به قدرى فزون بود که «عبدصالح» نامیده شد. مردم عراق او را به عنوان «باب الحوائج الى الله» مىشناختند. چون هر کس به وى متوسل مىشد خواستهاش برآورده مىگشت. کراماتى که از آن حضرت ظاهر شد عقل‌ها را متحیر ساخته و به چنین قضاوتی وامى دارد که براى او نزد پروردگارش سابقهاى نیک وجود دارد که زوالپذیر نیست3.
این امام همام با توجه به شرایط سیاسى دوران منصور عباسی، در آغاز امامت خویش مصلحت ندانست دست به اقدام سیاسى حادّ بزند و آشکارا با حکومت منصور به ستیز برخیزد. لیکن ایشان در علم، معرفت، کمال و فضل، وارث پدرگران‌قدرشان امام صادق علیه السلام بود4. و به همین جهت مهم‌ترین و اساسىترین رسالت خویش در این مقطع حساس که فرهنگ ناب اسلام از هر سو مورد تهاجم قرار گرفته بود، پیگیرى و گسترش نهضت فرهنگى پدر بزرگوارش قرار داد.
این اقدام براى امام کاظم علیه السلام از چند جهت امرى لازم و ضرورى بود و نسبت به دیگر اقدام‌ها اولویت و فوریت داشت5. گروه زیادى از حقجویان، دانشمندان و راویان حدیث که در دانشگاه بزرگ امام صادق علیه السلام تحصیل کرده و از سرچشمه زلال فقه جعفرى دانش اندوخته بودند، پس از شهادت آن بزرگوار به فرزندش امام موسى علیه السلام روى آورده و در طول مدتى که آن گرامى در مدینه حضور داشت، از محضرش استفاده مىکردند. اما جنایتکاران عباسی که از تاثیرات فرهنگی و مذهبی این امام عالی‌قدر بر مردم آگاه بودند، مکرراً ایشان را به زندان افکنده و مورد آزار و شکنجه قرار می‌دادند. تا آن که بر طبق دستور هارون، امام درآخرین مرحله از انتقال خود از زندانى به زندانى دیگر، مسموم گردید و پس از چند سال گرفتارى در زندان‌هاى مختلف و تحمل رنج و آزار فراوان، در 25 رجب، سال 183 هجرى قمرى در زندان سندى بن شاهک به شهادت رسید و پیکر مطهرش در مقابر قریش، در نزدیکى بغداد به خاک سپرده شد6.
سالروز شهادت این امام همام را به پیشگاه حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) تسلیت می‌گوییم.
سید احمد سجادی
پی‌نوشت‌ها:
1) تاریخ زندگی امام کاظم (علیه السلام)، علی رفیعی، جلد 1، ص 61
2) فصول المهمه، ص 237
3) مطالب السوول، ص 83
4) الصواعق المحروقه، ص 121
5) تاریخ زندگی امام کاظم (علیه السلام)، علی رفیعی، جلد 1، ص 64
6)عیون الاخبار الرضا (علیه السلام)، جلد 1، ص 85
