امام سجاد عليه السلام می فرمایند؛  «بِكَ عَرَفْتُكَ وَ انْتَ دَلَلْتَنى‏ عَلَيْكَ»

تو را به ‏وسيله خودت شناختم و تو، مرا به سوى خودت راهنمايى كردى1.

عرفا و علمای بزرگ دین، با دست يافتن به اعتقادات استوار و صحیح، باب مكاشفه استدلال­‌های عقلى را، جهت سیر و سلوک خود برای بیان مفاهيم ذهنى، مورد استفاده قرار می‌­دهند2. در نظر عارفان، هر چند شناخت خدا دست ‏يافتنى است، اما تنها راه مطمئن، راه تصفيه باطن و سير و سلوك قلبى است. عارفان، عقل و برهان عقلى را ناكارآمد نمى‌‏دانند؛ بلكه راه دل را از آن كارآمدتر مى‏‌دانند و بر آن ترجيح مى‌‏دهند3. از دیدگاه علما و عرفا، زمانی که انسان آيينه دل را صيقل داده، با سير و سلوك و عبادات شرعى، دل را جلوه‏گاه صفات جمال و جلال خدا گردانده است4. در حقیقت سیر و سلوک عرفانی، عامل ارتباط ميان بنده و خدا و بريدن از خود و همه قدرتهاى پوشالى و پيوستن به قدرت لايزال الهى است. توجه و انديشه به مضامين بلند دعاها و مناجات­‌های رسيده از ائمه معصومین عليهم‌­السلام بسيارى از مسائل مبهم را در زمينه اعتقادات، اخلاقيات و سير و سلوك براى ما روشن مى‏‌كند، و تعليمات فراوانى را به افراد بشر در هر نقطه و از هر مذهب، به ‏ويژه امّت اسلامى مى‏‌دهد. فضيلت واقعى برای عرفای عالم در آن است كه با انجام عبادات شرعى و سير و سلوك در راه حق، موانع و حجاب‏‌هاى كشيده شده بر فطرت را در حال اختيار، بردارند و به اين چراغ برافروخته الهى در درون جانشان توان نورافشانى بدهند، تفاوت معصومان با غير آنها نيز در همين است كه آنان نگذاشته‌‏اند غفلت‏‌ها و گناهان حجابى بر فطرتشان بيفكند و به همين دليل، هميشه به معبود و معشوق حقيقى خود توجه داشته و او را مشاهده مى‌‏كرده‏‌اند5. یکی از راه‌ها برای دست یافتن به مسیر سیر و سلوک به درگاه خداوندی دعا و مناجات پیوسته به درگاه الهی است.

سید احمد سجادی

پی‌نوشت‌ها:

1) مفاتیح الجنان، دعای ابوحمزه ثمالی

2) آموزش عقاید، جلد 10، ص 57

3) مجموعه آثار استاد مطهری، جلد 6، ص879

4) آینده جهان از دیدگاه ادیان، آیت مظفری، جلد 1، ص 23

5) آینده جهان از دیدگاه ادیان، آیت مظفری، جلد 1، ص 37