امام سجاد عليه السلام می فرمایند؛ «بِكَ عَرَفْتُكَ وَ انْتَ دَلَلْتَنى عَلَيْكَ»
تو را به وسيله خودت شناختم و تو، مرا به سوى خودت راهنمايى كردى1.
عرفا و علمای بزرگ دین، با دست يافتن به اعتقادات استوار و صحیح، باب مكاشفه استدلال‌های عقلى را، جهت سیر و سلوک خود برای بیان مفاهيم ذهنى، مورد استفاده قرار می‌دهند2. در نظر عارفان، هر چند شناخت خدا دست يافتنى است، اما تنها راه مطمئن، راه تصفيه باطن و سير و سلوك قلبى است. عارفان، عقل و برهان عقلى را ناكارآمد نمىدانند؛ بلكه راه دل را از آن كارآمدتر مىدانند و بر آن ترجيح مىدهند3. از دیدگاه علما و عرفا، زمانی که انسان آيينه دل را صيقل داده، با سير و سلوك و عبادات شرعى، دل را جلوهگاه صفات جمال و جلال خدا گردانده است4. در حقیقت سیر و سلوک عرفانی، عامل ارتباط ميان بنده و خدا و بريدن از خود و همه قدرتهاى پوشالى و پيوستن به قدرت لايزال الهى است. توجه و انديشه به مضامين بلند دعاها و مناجات‌های رسيده از ائمه معصومین عليهم‌السلام بسيارى از مسائل مبهم را در زمينه اعتقادات، اخلاقيات و سير و سلوك براى ما روشن مىكند، و تعليمات فراوانى را به افراد بشر در هر نقطه و از هر مذهب، به ويژه امّت اسلامى مىدهد. فضيلت واقعى برای عرفای عالم در آن است كه با انجام عبادات شرعى و سير و سلوك در راه حق، موانع و حجابهاى كشيده شده بر فطرت را در حال اختيار، بردارند و به اين چراغ برافروخته الهى در درون جانشان توان نورافشانى بدهند، تفاوت معصومان با غير آنها نيز در همين است كه آنان نگذاشتهاند غفلتها و گناهان حجابى بر فطرتشان بيفكند و به همين دليل، هميشه به معبود و معشوق حقيقى خود توجه داشته و او را مشاهده مىكردهاند5. یکی از راه‌ها برای دست یافتن به مسیر سیر و سلوک به درگاه خداوندی دعا و مناجات پیوسته به درگاه الهی است.
سید احمد سجادی
پی‌نوشت‌ها:
1) مفاتیح الجنان، دعای ابوحمزه ثمالی
2) آموزش عقاید، جلد 10، ص 57
3) مجموعه آثار استاد مطهری، جلد 6، ص879
4) آینده جهان از دیدگاه ادیان، آیت مظفری، جلد 1، ص 23
5) آینده جهان از دیدگاه ادیان، آیت مظفری، جلد 1، ص 37
