روز 29 ذیقعده سال 220 ه.ق، روز وداع با امام محمد بن علی بن موسی الجواد است.

امام جواد علیه السلام در سنّ هفت سالگی به امامت شیعیان رسیدند. امام محمدتقی علیه السلام عابدترینِ مردم زمان خویش است و عبادت هر کس به قدر معرفت اوست. ایشان در زمان خود و با وجود اندک بودن سنّ و سال، به پایه‌ای از فضل و علم و حکمت و ادب رسیده بود که هیچ یک از اهل فضل به آن پایه نرسیده بود1.

سخنان و مناظرات امام جواد علیه السلام و حلّ مشکلات بزرگ علمی و فقهی، تحسین و اعجاب دانشمندان و پژوهشگران اسلامی اعم از شیعه و سنّی را برانگیخته و آنان را به تعظیم واداشته است و هر کدام او را به نحوی ستوده‌اند2.

سیاست مأمون، هفتمین خلیفه عباسی در رفتار با امام جواد علیه السلام، ادامه سیاست او با امام رضا علیه السلام بود.

امام جواد علیه السلام نیز مانند پدر بزرگوارش، برای حفظ مصالح اسلام و به ناچار، مجبور به پذیرش سیاست مأمون شد، و از این روش برای تحکیم، گسترش و بازسازی و نوسازی فقه و فرهنگ تشیع و تربیت شاگردان بزرگی بهره برد. از این رو، نفوذ تشیع در آن عصر بسیار چشمگیر بود3.

شیوه و روش امام جواد علیه السلام موجب گشته بود انقلاب فرهنگی و توسعه علمی بی‌مانندی در دنیای اسلام رخ دهد و دانشگاه‌های علمی و کلاس‌های بحث و گفت وگو در سراسر سرزمین اسلامی گسترش یافت4.

امام جواد علیه السلام مهم‌ترین رسالت دینی و فرهنگی خود را انتقال آموزه‌های اهل بیت به شاگردان و آموزش و تربیت آنان براساس سیره آن بزرگواران می‌دانستند. اهمیت این کار وقتی آشکار می‌شود که از سویی به سلطه سیاسی حاکمان غاصب ریاکار و انحراف‌های آنان از اسلام توجه کنیم و از دیگر سو بدانیم که بسیاری از شاگردان و یاران امام جواد علیه السلام، یاران امام رضا علیه السلام نیز بوده‌اند. بنابراین، حفظ و تقویت آنان لازم بوده است و با وجود نبود امکانات ارتباطی و تبلیغی مناسب، هریک از آن شاگردان، در نقطه‌ای از سرزمین‌های اسلامی به عنوان نمایندگان و مبلّغان مرجع شیعیان و مروج آموزه‌های اهل بیت به شمار می‌آمدند5.

امام جواد علیه السلام در سراسر عمر شریفش، کراماتی بسیار و معجزاتی بی‌شمار از خود نشان داده و معارج و فضیلت کمال را طی کرده است، و به‌راستی در جلالت و مقام امام جواد علیه السلام و فضیلت، کمال، عظمت و جلال ایشان هیچ نمی‌توان گفت.

سالروز شهادت امام جواد علیه السلام را به پیشگاه امام عصر عجّل الله تعالی فرجه الشریف تسلیت می‌گوییم.

سید احمد سجادی

پی‌نوشت‌ها:

1) زندگانی تحلیلی پیشوایان ما، اسدالله مبشری، (مترجم)، ص 248.

2) الصواعق المحرقه، ص 205.

3) حضرت امام محمد تقی(ع)، احمد صادقی اردستانی، قم، انتشارات نقش، 1376، 250 صفحه.

4) تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمد تقی(ع)، تهران، اطلاعات، 1384.

5) تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمد تقی(ع)، فضل الله صلواتی، اصفهان، انتشارات خرد، 1364، 610 صفحه.