دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان
اللهمّ وَفّقْنی فیهِ لِموافَقَةِ الأبْرارِ، و جَنّبْنی فیهِ مُرافَقَةِ الأشْرارِ، و أوِنی فیهِ بِرَحْمَتِکَ الی دارِ القَرارِ، بالهِیّتَکِ یا إلَهَ العالَمین.
خدایا توفیقم ده در آن به سازش کردن نیکان، و دورم دار در آن از رفاقت بدان، و جایم ده در آن با مهرت به سوی خانه آرامش، به خدایی خودت ای معبـود جهانیان.شرح فرازهای دعا
اللهمّ وَفّقْنی فیهِ لِموافَقَةِ الأبْرارِ
خداوند (عزوجل) در قرآن کریم در مورد ابرار و نیکوکاران پانزده صفت به کار برده است که به آن اشاره می‌نماییم:1- ایمان به خداوند یگانه 2- ایمان به روز قیامت 3- ایمان به فرشتگان 4- ایمان به قرآن 5- ایمان به پیامبران 6- نیت خالص برای رضای خداوند 7- بخشیدن بخشی از اموال به خویشان 8- کمک به یتیمان 9- کمک به فقیران 10- کمک به رهگذران 11- آزاد نمودن بنده 12- اقامه و برپاداری نماز 13- زکات به مستحقان دادن 14- وفای به عهد 15- صبر در برابر شدائد و سختی‌ها که اگر بخواهیم هر یک از این صفات را شرح دهیم آنگاه است که رابطه متقابل هر یک از این صفات را نسبت به یکدیگر در می‌یابیم که به نوعی هر یک از این صفات مکمل یکدیگرند، به طور مثال، کسی که به خداوند عزوجل ایمان آورده است نمی‌تواند بگوید که من به قرآن ایمان ندارم چرا که قرآن است که انسان‌ها را به سوی ایمان به خدا و تعبد و بندگی ذات اقدس هدایت می‌نماید و کسی که به قرآن ایمان آورده است نمی‌تواند منکر نماز و زکات گردد چرا که اگر چنین کند دستورات صریح قرآن را در این باره زیر پا گذاشته است و... که برای واضح شدن این مطلب آیه مورد نظر را بیان می‌داریم: ”
لَّیْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لَـکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ وَ الْمَلآئِکَةِ وَ الْکِتَابِ وَ النَّبِیِّینَ وَ آتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَ الْیَتَامَى وَ الْمَسَاکِینَ وَ ابْنَ السَّبِیلِ وَ السَّآئِلِینَ وَ فِی الرِّقَابِ وَ أَقَامَ الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّکَاةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَ الصَّابِرِینَ فِی الْبَأْسَاء و الضَّرَّاء وَ حِینَ الْبَأْسِ أُولَـئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَ أُولَـئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ ”(1)
یعنی ”نیکوکاری بدان نیست که روی به جانب مشرق یا مغرب کنید (زیرا این اثری نخواهد داشت) لیکن نیکوکار کسی است که به خدای عالم و روز قیامت و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیغمبران ایمان آورده و دارایی خود را در راه دوستی خدا به خویشان و یتیمان و فقیران و رهگذران و گدایان بدهد و هم در آزاد کردن بندگان صرف کند و نماز به پا دارد و زکات مال به مستحقان برساند و با هر که عهد بسته به موقع خود وفا کند و در کارزار و سختی‌ها صبور و شکیبا باشد و به وقت رنج و تعب صبر پیشه کند، کسانی که بدین اوصاف آراسته‌اند، آنان به حقیقت راست‌گویان عالم و آن‌ها پرهیزگارانند” که ما نیز از خداوند در این روز می‌خواهیم که ما را جزء کسانی که پیروی از راه ابرار و نیکان واقعی می‌کنند و صفات آنان در قرآن آمده است قرار دهد.
و جنبنی فیه مرافقه الاشرار
هر انسانی اگر در انجام عملی از شیطان پیروی نماید به یقین شر آن عمل گریبان گیر او خواهد شد، چرا که شیطان انسان‌ها را امر به کارهای زشت و ناپسند می‌نماید ”إِنَّمَا یَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاء وَأَن تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ ”(2) یعنی ”این شیطان است که به شما دستور بدکاری و زشتی می‌دهد و طوری عمل می‌نماید که سخنانی از روی جهل و نادانی (مانند شرک و ظلم و افترا) به خداوند نسبت دهید” که شیطان دشمنی آشکارا برای انسان است ”إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ ”(3) یعنی ”محققا شیطان از برای شما دشمنی واضح و آشکار است” و می‌خواهد انسان را به ضلالت و گمراهی بکشاند و به همین دلیل است که خداوند بلندمرتبه می‌فرماید: ”وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ ”(4) یعنی ”وسوسه‌های شیطان را پیروی نکنید” که شیطان عامل هر شری است، پس کسانی که از شیطان و وسوسه‌های او که همه نافرمانی از دستورات ذات اقدس پروردگار می‌باشد پیروی کنند جزو اشرار می‌گردند زیرا آنان هر عملی را که انجام می‌دهند به دستور شیطان است و شیطان جز شر و فساد انسان را به چه چیز دیگری دعوت نمی‌نماید که ما نیز در این روز از خداوند می‌خواهیم که ما را از دوستی و رفاقت با شیطان و پیروان و یارانش که عامل هر شر و فتنه‌ای می‌باشند دور سازد .و اونی برحمتک الی دارالقرار بالهیتک یا اله العالمین
برای آنکه انسان بتواند به دارالقرار (محل آرامش) یعنی بهشت برین دست یابد لازمه آن این است که صفاتی را که برای ابرار ذکر گردید را دارا باشد و خود را از صفات و حرکات و رذیله اشرار که همه آن‌ها نشأت گرفته از شیطان رجیم و رانده شده از درگاه حق می‌باشد دور سازد و به قول خداوند تعالی ”وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ”(5) یعنی ”و یکدیگر را در نیکوکاری و تقوا یاری نمایید نه بر گناه و دشمنی و ستمکاری” که آن هنگام است که خداوند به نیکوکاران و تقواپیشگان اینگونه بشارت می‌دهد ”قُلْ أَؤُنَبِّئُکُم بِخَیْرٍ مِّن ذَلِکُمْ لِلَّذِینَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَ أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَ رِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ وَ اللّهُ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ ”(6)
یعنی ”(ای پیامبر) به امت بگو: می‌خواهید شما را آگاه گردانم به بهتر از این‌ها، که بر آنان تقوا پیشه کنند نزد خداوند باغ‌های بهشتی است که از زیر درختان آن نهرها جاری است و در آن جاوید هستند و زنان پاکیزه و آراسته‌ای و (بهتر از همه آن‌ها خشنودی خداوند است) و خداوند به حال بندگان بینا است” که ما نیز در این روز از خداوند به حق خداوندیش درخواست می‌نماییم که ما را در دارالقرار یعنی بهشت برینش جای دهد و ما را از عذاب و آتش دوزخ در امان بدارد.نماز شب هفدهم ماه رمضان (بلدالامین)
از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده است:فَمَنْ صَلَّى فِی اللَّیْلَةِ السَّابِعَةَ عَشْرَةَ رَکْعَتَیْنِ فِی الْأُولَى بِالْحَمْدِ[الفاتحه] وَ مَا بَعْدَهَا وَ فِی الثَّانِیَةِ بِالْحَمْدِ وَ التَّوْحِیدِ[الاخلاص] مِائَةً وَ یُهَلِّلُ بَعْدَ التَّسْلِیمِ مِائَةً أُعْطِیَ ثَوَابَ أَلْفِ أَلْفِ حِجَّةٍ وَ أَلْفِ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَ أَلْفِ أَلْفِ غَزْوَةٍ .
هر کس در شب هفدهم ماه رمضان، این نماز را بخواند، دو رکعت در رکعت اول سوره حمد و آنچه می‌خواهد بعد از آن بخواند و در رکعت دوم سوره حمد و صد مرتبه سوره توحید را قرائت کند، پس از سلام نماز، ذکر تهلیل «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» را صد مرتبه بگوید، خداوند به او پاداش هزار هزار حج، هزار هزار عمره و هزار هزار جنگ را عطا می‌کند.توصیه معنوی
در ماه رمضان امام خمینی (رحمه الله) مرتب قرآن می‌خواند حالا اکثر وقت‌ها مثلاً ما می‌رفتیم روزنامه ببریم برای ایشان می‌دیدیم امام نشسته‌اند روی آن نیمکت خودشان و آن شمد هم انداخته‌اند روی پایشان و چهار زانو نشسته‌اند و دارند قرآن می‌خوانند، از قول مرحوم حاج‌احمد آقا، امام بعضی روزها 5 جزء یا 4 جزء قرآن می‌خواند، نه یک جزء، ما می‌گوییم یک جزء بخوانیم، اما حاج احمد آقا می‌گفت امام روزی 4 تا 5 جزء قرآن می‌خواند، این قدر امام مقید بودند به قرآن خواندن یا مثلاً اعمال دیگر.(سید رحیم میریان)حضرت امام رحمه الله به نقل از نزدیکانشان برای ماه‌های ویژه‌ای چون ماه مبارک برنامه‌ای خاص داشتند. به طوری که در این ماه عزیز شعر نمی‌خواندند، نمی‌سرودند و به آن گوش هم نمی‌کردند. اساساً دگرگونی خاصی را متناسب با این ماه مبارک در زندگی خود ایجاد می‌کردند، به گونه‌ای که این ماه را سراسر به تلاوت قرآن مجید و انجام مستحبات مربوط به ماه مبارک رمضان سپری می‌کردند.(7)
وقتی حضرت امام در ماه مبارک رمضان در فصل گرمای نجف اشرف برای نماز جماعت ظهر و عصر با زبان روزه به مدرسه مرحوم آیت‌الله بروجردی تشریف می‌آوردند، هر روز، اول هشت رکعت نوافل ظهر را می‌خواندند و بعد نماز ظهر را با اذان و اقامه نسبتاً طولانی می‌خواندند و بعد از تعقیبات نماز ظهر، هشت رکعت نوافل عصر را می‌خواندند و بعد نماز عصر را با اذان و اقامه، مانند نماز ظهر می‌خواندند و بعد از تعقیبات تشریف می‌بردند. این کار در آن سن و هوای گرم و آن حال روزه، کار آسانی نبود که حتی جوان‌ها موفق به آن بشوند، اما امام، با اقبال تمام اینگونه جدیت در عبادات داشتند.(8)
پی‌نوشت‌ها:
1. بقره ،177
2. بقره ،169
3 و 4. بقره ،168
5. مائده ،2
6. آل عمران ، 15
7. حجت‌الاسلام علی اکبر آشتیانی، پاسدار اسلام، شماره 93
8. آیت‌الله قدیری، جمهوری اسلامی، خرداد 70
منابع:
1. جامعة المصطفی / شرح دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان
2. سایت اهل البیت علیهم السلام / نماز شب هفدهم ماه رمضان
3. خبرگزاری تسنیم/ ماه رمضان در بیانات و سبک زندگی امام خمینی (رحمة الله علیه)
