درايو ديسک سخت لپ تاپ خود را ارتقاء دهيد

اين روزها تعداد زيادي از لپ تاپهاي موجود در بازار با درايو هاي ديسک سختي ارائه مي شوند که از ظرفيتهاي نسبتاً بالائي برخوردارند. در واقع به هيچوجه دشوار نيست که درايو هاي 320 گيگابايتي ويا 500 گيگابايتي را حتي در بعضي از مدلهاي ارزانتر پيدا کنيد.با اينحال، وضعيت فوق الذکر هميشه صادق نيست. اگر يک يا دو سال از عمر لپ تاپ شما گذشته باشد، احتمالاً تا کنون با مشکل کمبود فضاي ذخيره سازي مواجه شده ايد (و يا در آينده بسيار نزديک مواجه خواهيد شد. از سوي ديگر ممکن است احساس کنيد که دسترسي به درايو شما بسيار کند انجام مي شود. ممکن است که درايو شما از ظرفيت کافي برخوردار باشد اما از يک مدل 4500 يا 5400 دور در دقيقه اي (RPM) قديمي تر است که ترجيح مي دهيد آن را با يک مدل جديدتر 7200 دور دقيقه اي جديدتر 7200 دور در دقيقه اي جديد که احتمالاً کاشه بيشتري نيز به همراه دارد جايگزين نمائيد.
خبر خوب اين است که برخلاف بسياري از قطعات تعبيه شده بر روي نت بوکهاي مدرن، درايو هاي ديسک سخت معمولاً از اجزائي به حساب مي آيند که شما مي توانيد خودتان نسبت به ارتقاء آنها اقدام کنيد. خبر بد اين است که انجام فرآيند مذکور به اندکي تلاش و مقداري وقت نياز دارد. ما دراين مقاله به شما نشان خواهيم داد که چگونه محتويات درايو ديسک سخت فعلي خود را به يک درايو جديد کپي نموده و سپس آن را نصب کنيد. ما در اين مقاله ازيک نت بوک Dell XPS M1330 به همراه يک درايو کاملاً جديد Seagate Mommentus7200.4 با ظرفيت 500 گيگابايت استفاده خواهيم نمود.با اينحال، توضيحات ما تا حد امکان عمومي خواهند بود و شما به آساني مي توانيد آنها را بر روي سيستم خودتان اعمال نمائيد.

وسايل مورد نياز

پيش ازآغاز کار، اجازه بدهيد در مورد اقلامي که به آنها نياز پيدا خواهيد داشت صحبت کنيم. بديهي است که لپ تاپ شما و درايو ديسک سخت جديدتان (معمولاً يک درايوديسک سخت 2/5 اينچي SATA ، مگر آنکه لپ تاپ شما واقعاً باشد) دراين فرآيند حضور خواهند داشت.
براي ورود به لپ تاپ، شما به چند پيچ گوشتي کوچک نياز خواهيد داشت. نوع اين ابزارها بر حسب لپ تاپ شما متغير خواهد بود، اما هميشه بهتر است که حداقل يک پيچ گوشتي تخت و يک پيچ گوشتي چهارسو (Phillips)
کوچک را دردسترس داشته باشيد. ممکن است شما به يک پيچ گوشتي Torx (با سري که به يک ستاره شش پر کوچک شباهت دارد) نياز داشته باشيد. اين ابزارها بسيار ارزان هستند و مي توانيد آنها را تقريباً ازهرفروشگاه ابزار معمولا خريداري نمائيد. شديداً توصيه مي کنيم از بکارگيري ابزارهائي که دقيقاً براي پيچهاي مورد استفاده بر روي لپ تاپ شما ساخته نشده اند، خودداري نمائيد زيرا اينکار به آساني مي تواند به پيچها آسيب برساند و به احتمال بسيار قوي شما نمي توانيد پيچهاي اضافي باندازه و طول مناسب را براي جايگزين نمودن آنها پيدا کنيد. درمورد اکثر لپ تاپها، پيچ گوشتيهاي استاندارد کوچک تنها ابزارهائي هستند که به آنها احتياج خواهيد داشت. اگر تصميم داريد که يک نصب تازه از سيستم عامل را بر روي درايو جديد انجام دهيد و نيازي به انتقال محتويات درايو قديمي نيز نداريد، سخت افزارهاي مذکور تمام چيزي هستند که به آنها نياز خواهيد داشت. با اينحال، ما مي خواهيم محتويات درايو فعلي خود را به درايو جديد منتقل نمائيم و به همين دليل به يک قطعه سخت افزاري ديگر و چند نرم افزار براي اين منظور احتياج داريم، ما بعداً درباره پخش نرم افزاري فرآيند توضيح خواهيم داد اما سخت افزار مورد بحث ما يک آداپتور SATA-to-USB است. ما ازيک کيت آداپتور Sabrent USB-DSC5 (نزديک به 20 دلار) استفاده خواهيم که مي توانيد درايوهاي IDE يا SATA را ازطريق آن به يک درگاه USB بر روي سيستم خود متصل نمائيد.

کپي محتويات

درصورتيکه به محتويات موجود بر روي درايو ديسک سخت خود نيازي نداريد و مي خواهيد يک نصب تازه و کامل از سيستم عامل را بر روي درايو ديسک سخت جديد خود انجام دهيد، که مي توانيد اين مرحله را ناديده بگيريد. ما دراينجا مي خواهيم به شما نشان دهيم که چگونه مي توانيد داده هاي خود را حفظ کنيد. پيش از هر چيز، مطمئن شويد که لپ تاپ Dell استفاده مي کنيم شما به يک پريز برق متصل است و از تغذيه باتري خود استفاده نمي کند. کپي درايو مي تواند مدت زيادي طول بکشد و شما نمي خواهيد که لپ تاپ در اواسط اين فرآيند بخاطر اتمام ذخيره باتري آن خاموش شود. توجه داشته باشيد که ما از يک لپ تاپ Dell استفاده مي کنيم و امروزه تقريبآً هر کامپيوتر Dell (همانند اکثر لپ تاپهاي ديگري که در بازار وجود دارند) با يک پارتيشن بازيابي (Recovery) و يک پارتيشن مخفي از ابزارهاي تشخيصي وعيب يابي ارائه مي گردد. اگرلپ تاپ شما فاقد اين نوع پارتيشنهاي مخفي است، کارتان تا حدودي آسان ترخواهد شد. با در نظر گرفتن محبوبيت کامپيوتر هاي Dell (و ساير مدلهائي که با پارتيشنهاي مخفي بازيابي تشخيص ارائه مي شوند)، تصميم گرفتيم که عمداً مراحل کار را اندکي دشوارتر نمائيم. در ابتدا، شما بايد درايو ديسک سخت جديد خود را با آداپتور SATA-to-USB به درگاه USBلپ تاپ خود متصل کنيد. انجام اين کار کاملاً آسان و ساده بوده و نيازي به توضيحات بيشتر ندارد. حالا مي توانيد کامپيوتر خود را به ويندوز بوت نمائيد. حالا وقت آن رسيده است که نرم افزارهمسان سازي (Cloning) درايو را نصب کنيم. اگر مثل ما از يک درايو Seagate استفاده مي کنيد، مي توانيد از نرم افزار کاربردي رايگان Disc Wizard شرکت Seagate براي کپي کردن محتويات درايو خود بهره گيري نمائيد. MaxBlast5 نيز يک نرم افزارکاربردي مشابه براي درايوهاي maxtor است. اين محصول اساساً يک نسخه رايگان و "مخصوص فروشنده" از ابزارهاي کپي ديسک شرکت Acronis به حساب مي آيد.

 ما تلاش مي کنيم تا فرآيند تشريحي خود را تا حدود امکان مستقل از يک فروشنده خاص نگهداريم. به اين ترتيب تمام مراحل براي آن دسته از کاربراني که از درايوهاي Seagate يا maxtor استفاده نمي کنند نيز يکسان باقي خواهند ماند. ما بطور کلي به محصولات شرکت Acronis علاقه ويژه اي داريم و به همين دليل از ابزار migrate easy 7.0 آنها براي انجام کار خود استفاده خواهيم کرد. اين محصول يک نرم افزار کاربردي 40 دلاري است اما يک نسخه رايگان آزمايشي (15 روزه ) از آن وجود دارد که عملکرد کامل نسخه اصلي را دراختيار شما قرار مي دهد. اگر صرفاً قصد داريد که فرآيند همسان سازي يک درايو را تنها براي يکبار انجام دهيد، اين نسخه آزمايشي تمام چيزي است که به آن نياز خواهيد داشت. نرم افزار رايگان HDClone شرکت Miray نيز از محبوبيت نسبتاً خوبي برخوردار است. پس از نصب migrate easy، بايد سيستم خود را مجدداً راه اندازي کرده و سپس اين نرم افزار کاربردي را اجرا نمائيد. پيش از بوت مجدد سيستم، مطمئن شويد که درايو جديد شما ازطريق آداپتور -SATA-to-USBمتصل شده است. پس از ورود به نرم افزار، بر روي گزينه Disk Clone کليک نمائيد تا ويزارد همسان سازي اجرا شود. پس از اسکن درايوها، شما مي توانيد فرآيند مورد نظر خود را بين دو گزينه "Automatic" و "manual" انتخاب کنيد.
براي اکثر درايوها، فرآيند خودکار کاملاً مناسب خواهد بود. از آنجائيکه ما تصميم داريم پارتيشنهاي مخفي را نيز کپي کنيم، گزينه manual را انتخاب خواهيم کرد. حالا نرم افزار از شما مي خواهد تا ديسک منبع را مشخص نمائيد. با کليک بر روي درايو ديسک سخت داخلي، مي توانيد ببينيد که درايو 150 گيگابايتي لپ تاپ ما چگونه به پارتيشنهاي متعددي تقسيم شده است. سپس نرم افزار از شما مي خواهد تا درايو مقصد را مشخص نمائيد که بطور بديهي همان درايو 500 گيگابايتي "USB" ما خواهد بود.
درمرحله بعد، گزينه در اختيار شما قرار خواهد گرفت: ايجاد يک چمدان پارتيشن جديد، نگهداري داده ها و يا از بين بردن داده ها. ما مي خواهيم داده هاي خود را حفظ کنيم تا درصوت مواجه شدن با هر گونه مشکلي بتوانيم درايو قديمي را مجدداً جايگزين نمائيم. همين دليل، گزينه پيش فرض يعني Keep data را انتخاب مي کنيم. حالا نوبت به يک مرحله تعيين کننده در فرآيند همسان سازي درايو لپ تاپ Dell ما مي رسد. سه گزينه براي انجام اينکار در اختيار شما قرار مي گيرند ک ه عبارتند از: As Is(يک کپي دقيق از ساختار فعلي)، Proprtional (يک کپي نسبي) و manual گزينه Proprtional معمولاً انتخاب مناسبي است و تلاش خواهد کرد تا هر پارتيشن را در درايو جديد با همان نسبتي که بر روي درايو قديمي در اختيار داشته، گسترش دهد. با اينحال، عملکرد مذکور در مورد درايوهائي که داراي پارتيشنهاي بازيابي يا تشخيصي هستند، مشکل ساز خواهد بود. اندازه گذاري نسبي در اينگونه موارد مي تواند باعث اتلاف فضا (بخاطر گسترش بي دليل پارتيشن بازيابي که ما واقعاً مي خواهيم اندازه آن حفظ شود) گرديده و يا حتي پارتيشن بازيابي را غيرقابل استفاده نمايد. به همين دليل، ما گزينه As Is را انتخاب مي کنيم.

در نتيجه، تمام پارتيشنهاي موجود بر روي درايو قديمي ما دقيقاً با همان اندازه فعلي خود بر روي درايو جديد ايجاد خواهند شد. شايد به نظر برسد که اين يک اتلاف عظيم درفضاي ذخيره سازي است زيرا ما يک درايو 500 گيگابايتي را خريداري کرده ايم که به اين ترتيب حتي کوچکتر از يک درايو 150 گيگابايتي به نظر خواهد رسيد (درست مثل درايو فعلي لپ تاپ ما). نگران نباشيد، نقشه ما اين است که تمام پارتيشنها را دقيقاً با همان اندازه فعلي آنها به درايو جديد کپي کرده، و در نتيجه عملکرد بخشهاي بازيابي و تشخيصي را حفظ نمائيم.سپس، اندازه پارتيشن اصلي سيستم عامل را پس از اتمام فرآيند همسان سازي درايوها بطور دستي تنظيم خواهيم کرد.حالا ساختار نهائي درايو نمايش داده مي شود وشما مي توانيد تمام فضاي اختصاص نيافته اي که (فعلاً) به هدررفته است را مشاهده نمائيد.يکبار ديگر ياد آوري مي کنيم که اگر درايو لپ تاپ شما فاقد پارتيشنهاي مخفي است، مي توانيدتمام اين مراحل را ناديده بگيريد. در اين صورت مي توانيد يک کپي خودکار از درايو قديمي خود را انتخاب کرده و سپس درايو جديد خود را جايگزين نمائيد. پس از کليک بر روي گزينه Next، کامپيوترشمامجدداًبوت شده و سپس فرآيند کپي به بايت به بايت درايوها را آغاز مي کند.

پس از کپي

پس از آنکه کامپيوتر مجدداً بوت شده، پارتيشنها را قفل نموده و درايوها را همسان سازي کرد. هنوز مقداري از کار ما باقي مانده است. عمليات کپي درايوها مي تواند مدت بسيار زيادي طول بکشد، خصوصاً اگر مثل ما در حال انجام يک کپي بايت به بايت باشيد (کار ما چند ساعت طول کشيد)، بنابراين در صورتيکه فرآيند مذکور بر روي سيستم شما چندان سريع به نظر مي رسد،نگران نباشيد. پس از اتمام فرآيند کپي، بايد يک عمل جراحي کوچک را بر روي لپ تاپ خود انجام دهيد. اگر از ابتدا دهيد. اگر ازابتدا تصميم داشته ايد که يک نصب تازه و کامل از سيستم عامل را بر روي درايو ديسک سخت جديد خود انجام دهيد، اينجا همان نقطه اي است که مجدداً به مراحل کار ما ملحق مي شويد.
ابتدا، لپ تاپ خود را از پريز برق جدا نمائيد. (معمولاً يک ضامن نگهدارنده باتري دربخش زيرين اپ تاپها وجود دارد). يک دقيقه صبر کنيد تا مطمئن شويد که تمام شارژ الکتريکي موجود از سيستم پراکنده شده است. شما به هيچوجه نمي خواهيد که وقتي هنوز مقداري جريان درمدارهاي لپ تاپ شما وجود دارد، يک پيچ گوشتي را به آن نزديک کنيد.نحوه جداسازي و تعويض درايو ديسک سخت لپ تاپ شما برحسب شرکت توليد کننده و مدل دقيق آن متغير خواهد بود. در بعضي ازمدلها، شما از طريق محفظه خالي باتري به محل استقرار درايو ديسک سخت دسترسي پيدا خواهيد کرد. درگروه ديگري از مدلها نيز شما بايد تمام پوشش زيرين دستگاه را باز کرده و يا صفحه کليد را از قسمت بالائي بدنه جدا نمائيد. تعدادي از مدلها نظير لپ تاپ Dell XPS M1330 ما نيز داراي مجموعه اي از پيچها در قسمت زيرين خود هستند که شما با باز کردن آنها مي توانيد بطور اختصاصي به درايو ديسک سخت ابزار دسترسي پيدا کنيد. درايو ديسک سخت ابزار پس از باز شدن اين پيچها به خارج مي لغزد (در مورد لپ تاپ ما، به سمت پهلو) و يا بلند کردن يک درايو ديسک سخت لپ تاپ خود را نداريد، مي توانيد يک جستجوي اينترنتي را به عبارت کليدي "notebook modell disassembled Your" انجام دهيد. تعداد زيادي از ويديوها و يا تصاوير راهنما براي باز کردن قسمتهاي مختلف اکثر مدلهاي مشهور لپ تاپ بر روي اينترنت وجود دارند.

پس از آنکه درايو ديسک سخت خود را خارج نموده وآن را با درايو جديد جايگزين کرديد، همه پيچها را مجدداً در محل خود محکم نمائيد. تا لپ تاپ شما آماده کار گردد.
اگرهيچ پارتيشن مخفي بر روي درايو قديمي خود نداشته ايد، توانسته ايد يک کپي خودکار يا فايل به فايل از درايو خود تهيه نمائيد و يا تصميم داريد سيستم عامل خود را بطور کامل بر روي درايو جديد نصب نمائيد، اساساً کارتان دراين مرحله به پايان رسيده است.

اصلاح اندازه پارتيشنها

ما يک کپي سکتور به سکتور از درايو ديسک سخت خود را بر روي درايو جديد ايجاد کرديم تا عملکرد پارتيشنهاي مخفي آن را حفظ کرده باشيم، بنابراين هنوز مقداري کار باقي مانده است که بايد انجام دهيم، ما بايد اندازه پارتيشن اصلي درايو خود (درايوC:) را تغيير دهيم تا تمام فضاي استفاده نشده بر دزي درايو جديد (که بزرگتر از درايو قبلي مي باشد) را دربرگيرد. در ويندوز ويستا، شما مي توانيد اينکار را به آساني و با بهره گيري ازابزار مديريت ديسک توکار ويندوز انجام دهيد. براي اين منظور، درفيلد جستجوي منوي start عبارت Manage را تايپ کنيد تا نتايج جستجو را فيلتر گذاري نموده و اپلت "computer management" را پيدا کنيد. بر روي اين اپلت کليک نمائيد تا اجرا شود. در داخل پنجره Manager computer شما مي توانيد گزينه disk management را در پانل سمت چپ و زير عنوان "storage" ببينيد.اگر بر روي اين گزينه کليک نمائيد، فهرستي از تمام درايو ها و volumeهاي خود را در بخش مرکزي پنچره مشاهده خواهيد کرد. دراينجا، ما به سادگي بر روي پارتيشن اصلي C کليک راست نموده و سپس گزينه Extend را انتخاب مي کنيم جعبه محاوره اي جديدي که ظاهر مي شود، از شما مي خواهد تا اندازه پارتيشن را تعيين کنيد، اما از قبل حداکثر فضاي موجود را به صورت پيش فرض انتخاب نموده است.

تمام کاري که بايد در اين مرحله انجام دهيم، کليک بر روي گزينه Next خواهد بود.
خوب حالا شما در پايان کار خود رسيده ايد. البته برحسب نوع پارتيشنها ي مخفي (يوتيليتي) بازيابي که احتمالاً بر روي درايو ديسک سخت لپ تاپ خود داريد (و البته موقعيت آنها بر روي درايو)، ممکن است نتوانيد ازيوتيليتي disk management براي گسترش پارتيشن استفاده نمائيد. از سوي ديگر، ابزار disk management در ويندوز XP نمي تواند عملکرد فوق الذکر را در اختيار شما بگذارد. بنابراين، شما در ويندوزXP مي توانيد از يک يوتيليتي خط فرمان ارائه شده توسط مايکروسافت با نام Diskpart استفاده کنيد.استفاده ازdiskpart مي تواند گيج کننده و مبهم باشد، اما مايکروسافت دستورالعملهائي را ارائه کرده است که مي توانند به بهره گيري ازاين ابزار کمک کنند. درنهايت، اگر هيچ يک از اين دستورالعملها براي شما مفيد نبودند، مي توانيد به يک نرم افزار کاربردي طرف ثالث نظير partition magic يا partition master تکيه کنيد، گرچه اين ابزارها هميشه رايگان نخواهد بود.

نکات نهائي

تعويض درايو سخت لپ تاپ، عملاً يک فرآيند بسيار آسان براي اکثر کاربران است. دسترسي به درايو ديسک سخت اکثر لپ تاپ ها کاملاً آسان است، حتي اگر بلافاصله متوجه روش دسترسي به آن نشويد. اکثر لپ تاپها فاقد پارتيشنهاي مخفي هستند و اين يک خبر خوب براي کاربران آنها است. زيرا بسياري از پارتيشنهاي مخفي درصورت تغيير اندازه، عملکرد صحيح خود را از دست مي دهند. در نتيجه مي توانيم به اکثر کاربران لپ تاپها بگوئيم که شما مي توانيد يک کپي آسان از نوع فايل به فايل (خودکار) را انجام دهيد که بسيار سريع خواهد بود و نيازي نيست که نگران تغيير اندازه پارتيشن يا مواردي از اين قبيل باشيد. حتي اگر شما يک يا چند پارتيشن از اين نوع را بر روي درايو خود داريد، با انجام يک همسان سازي سريع (فقط ) از پارتيشن اصلي مي توانيد زندگي را براي خود آسانتر نموده و به کلي از انتقال تمام پارتيشنهاي بازيابي / تشخيصي/يوتيليتي/.... صرف نظر کنيد. پس از آنکه درايو ديسک سخت خود را ارتقاء دهيد ديگر استفاده چنداني ازاينگونه پارتيشنها نخواهيد داشت، بنابراين اگر در اين موارد مشکلي نداريد، صرف نظرکردن از آنها مي تواند بخش عمده اي از کارهاي شما را کاهش دهد. البته عده اي معتقدند که يک نصب تازه از سيستم عامل بر روي درايو جديد مي تواند گزينه بهتري باشد. اين کارمستلزم تهيه کپي پشتيبان از تمام داده هايتان، نصب مجدد تمام نرم افزارهاي کاربردي و سپس بازيابي تمام داده ها بر روي درايو جديد خواهد بود. تمام اين مراحل مي توانند دردسر سازباشند اما نتيجه آنها يک نصب تميز و آراسته است که فاقد نرم افزارهاي مزاحمي که ديگر از آنها استفاده نمي کرديد خواهد بود. ازسوي ديگر، به هرحال شما بايد بطور منظم از داده ها خود کپي پشتيبان تهيه کنيد. اگر با اين روش مشکلي نداريد، کافي است درايو قديمي خود را از لپ تاپ جدا کرده، درايو جديد را در دستگاه نصب نموده، ديسک نصب سيستم عامل را در درايو اپيتکال لپ تاپ قرار داده و کار را از نقطه صفرآغاز نمائيد. اين يک روش ساده و مؤثر است، اگرچه مقداري وقتگيرخواهد بود. تنها زماني شرايط اندکي دشوار خواهد شد که شما يک لپ تاپ با پارتيشنهاي ويژه اي داشته باشيد که بايد به همان اندازه باقي بمانند و درعين حال مي خواهيد مطمئن شويد که وقتي به درايو ديسک سخت جديد خود مهاجرت مي کنيد، اين پارتيشنها همچنان عملکرد خود را حفظ خواهند نمود. اين کار در مرحله اول مستلزم انجام يک کپي بايت به بايت نسبتاً کند است که حجم قابل توجهي ازفضاي فرمت نشده را بر روي درايو باقي خواهد گذاشت. سپس بايد اندازه پارتيشن اصلي خود را تغيير دهيد تا شانس استفاده ازاين فضاي باقي مانده را پيدا کند.
منبع:ماهنامه کامپيوتري بزرگراه رايانه شماره 119