راسخون: دیدار دربی، شناسنامه فوتبال باشگاهی هر کشور است و ما، اینجا در ایران، ریشه‌‌های هویت فوتبالمان را در قلمرو ساق‌‌های طلایی مردانی جست‌وجو می‌کنیم که سرنوشت شهرآورد تهران را رقم می‌زنند. شماره دربیهای پایتخت به 68 رسیده و در این تاریخ پرهیجان، همواره مردانی ماندگار شده‌اند که اثری جاوید بر این رویداد عظیم گذاشته‌اند. با هم سرنوشت برخی از این ستاره‌‌ها را مرور می‌کنیم.
احمد منشی‌زاده؛ چراغ اول روشن شد
اولین گل تاریخ دربیهای پایتخت را در 31 مرداد احمد منشی‌زاده برای استقلال به ثمر رساند تا نامش را به گنجینه فوتبال ایران بسپارد. در آن روز پرسپولیس و استقلال در چارچوب مسابقات جام باشگاه‌‌های تهران به مصاف یکدیگر رفته بودند که در نهایت آبی‌پوشان سه بر یک برنده از زمین خارج شدند.
علی پروین ؛ سلطان داربی‌ها
رکورد بیشترین حضور در دربیهای تهران متعلق به سلطان فوتبال ایران است. علی پروین تا قبل از دربی 67، در 66درصد دوئل‌‌های سرخابی‌‌ها حاضر بوده است! او با 43 حضور در دربی، در شرایطی رکورددار است که از این تعداد 23 عنوان مربوط به دوران مربیگری و 20 عنوان متعلق به سال‌‌های بازیگری وی می‌شود. در عرصه بازیگری بعد از پروین، نیکبخت، پیروانی و فکری با 19 دربی رکورددار هستند.
صفر ایرانپاک؛ مسافر افتخار
مرحوم صفر ایرانپاک با به ثمر رساندن هفت گل در دربیهای گوناگون برای پرسپولیس، سلطان گل شهرآورد تهران بوده است. خدایش بیامرزد!
احمدرضا عابدزاده؛ مردی که هرگز نباخت
از میان ستاره‌‌های پایدار پرسپولیس و استقلال، این تنها احمدرضا عابدزاده است که با حضوری طولانی مدت در 13 دربی برای هر دو تیم، هیچگاه طعم شکست را نچشیده است. البته عابدزاده با پرسپولیس در حالی دربی پنج اسفند 79 را واگذار کرد که روی نیمکت تیمش شاهد گشوده شدن دروازه فنایی بود!
همایون بهزادی؛ از جنس گل و آتش
همایون خان بهزادی در دربیهای تهران صاحب دو رکورد متفاوت است. او تنها ستار‌ه‌ای به‌حساب می‌آید که در شهرآورد پایتخت هت‌تریک کرده و البته یگانه بازیکنی به شمار می‌رود که در این رویدادها، دو مرتبه طعم اخراج شدن را چشیده است!
محمود خوردبین؛ جنجال‌‌های آقای جنتلمن
علاقه محمود خوردبین به زدن گل‌‌های زیرطاقی، در دو نوبت برای داوران دربی دردسرساز شد! ابتدا ضربه سرپرست کنونی پرسپولیس در دربی سال 48 مورد قبول قرار نگرفت و سپس شوت مشابه او در شهرآورد سال 53 پذیرفته شد. در هر دو نوبت و به واسطه اعتراض پرسپولیسی‌‌ها در نوبت اول و استقلالی‌‌ها در نوبت دوم، بازی به آشوب کشیده شد!
رضا وطنخواه؛ اولین اخراجی تاریخ
نخستین بازیکنی که کارت قرمز داور را در تاریخ دربی‌ها مقابل خود دید، رضا وطنخواه بود که در 31 مرداد 48، به موزه دربیهای پایتخت پیوست!
مژدهی‌ها؛ تخصص خانوادگی
جفت برادر در تاریخ دربیهای تهران شرکت کرده‌اند که از بین تمام آنها تنها یک زوج، یعنی مسعود و عباس مژدهی موفق شدند هر دو با هم در این بازی مهم گلزنی کنند!
مهدی مهدوی‌کیا؛ کوچولوی دربی‌باز
رکورد جوان‌ترین بازیکن دربی تهران در طول تاریخ متعلق به مهدی مهدوی‌کیاست که با 19 سال و 356 روز در شهرآورد 20 تیر 76 پایتخت به میدان رفت.
عزیز اصلی؛ داورکش بزرگ
دروازه‌بان سال‌‌های دور پرسپولیس، تنها بازیکنی است که در تاریخ دربی‌ها دو مرتبه با سیلی، گونه داور مسابقه را نوازش کرده است! در سال 48 ابوالقاسم حاج‌ابوالحسن و در سال 49 مرحوم ارشد برازنده طعم سیلی‌‌های عزیز را چشیدند!
محمد صالحی؛ رکورد سوت
رکورد بیشترین دفعات داوری دربی تهران، متعلق به محمد صالحی است که موفق شده پنج مرتبه این دیدار حیاتی را قضاوت کند.
محسن ترکی؛ آخرین داور ایرانی
آخرین قاضی ایرانی دربی تهران را پس از سال‌ها محسن ترکی بر عهره گرفت که دو تیم به تساوی یک بر یک رسیدند اما قبل از آن مهدی اخوان آخرین کسی بود که بازی برگشت پرسپولیس و استقلال در لیگ آزادگان سال 73 را در هفتم بهمن همین سال داوری کرد. آن رقابت در بندرعباس برگزار شد.
بهادر خان؛ اولین سوت فرنگی
استخدام داور خارجی برای دربی مختص همین سال‌‌های اخیر نیست و ریشه در دهه 40 دارد. اولین بار بهادرخان پاکستانی به‌عنوان داور وارداتی دربی 20 دی ماه سال 47 تهران را سوت زد.
تیلور، بهرامف و پول؛ مردان فینال دنیا در دربی
تا به حال سه داور خارجی که سابقه حضور در فینال جام جهانی را داشته‌اند، برای قضاوت دربی تهران به ایران آمدند. توفیق بهرامف، جک تیلور و ساندرو پول داورانی بوده‌اند که در مسابقه نهایی جام‌‌های جهانی 66، 74 و 94 قضاوت کردند و البته برای داوری دربیهای سال‌‌های 50، 55 و 74 خورشیدی به کشورمان سفر کرده و در نقش داور یا کمک‌داور انجام وظیفه کردند. به این لیست می‌توان محمد فنایی را هم افزود.
علی سامره؛ آقای 30 ثانیه
سریع‌ترین گل تاریخ دربی را علی سامره در ثانیه 47 بازی رفت پرسپولیس و استقلال در لیگ دوم حرف‌ه‌ای در تبریز به ثمر رساند.
داریوش مصطفوی؛ اولین سرخابی
داریوش مصطفوی اولین بازیکنی بود که با جابه‌جایی‌اش در سال 49 از استقلال به پرسپولیس بین دو باشگاه نقل مکان کرد.
ناصر حجازی؛ در دربی استخوان ترکاند
بیشترین سال‌‌های حضور در دربی، رکوردی است که به ناصر حجازی تعلق می‌گیرد. او به‌عنوان بازیکن، اولین بار در سوم مهر ماه 49 و آخرین مرتبه در 25 خرداد 65 گام به شهرآورد تهران گذاشت. حجازی با 16 سال حضور در دربی، رکوردی استثنایی به ثبت رسانده است.
ایرانپاک و جباری؛ گل 30 متری
صفر ایرانپاک و علی جباری تنها مردانی بوده‌اند که در تاریخ دربی از فاصله بیش از 30 متر دروازه حریف را باز کردند.
احمد منشی‌زاده؛ چراغ اول روشن شد
اولین گل تاریخ دربیهای پایتخت را در 31 مرداد احمد منشی‌زاده برای استقلال به ثمر رساند تا نامش را به گنجینه فوتبال ایران بسپارد. در آن روز پرسپولیس و استقلال در چارچوب مسابقات جام باشگاه‌‌های تهران به مصاف یکدیگر رفته بودند که در نهایت آبی‌پوشان سه بر یک برنده از زمین خارج شدند.
علی پروین ؛ سلطان داربی‌ها
رکورد بیشترین حضور در دربیهای تهران متعلق به سلطان فوتبال ایران است. علی پروین تا قبل از دربی 67، در 66درصد دوئل‌‌های سرخابی‌‌ها حاضر بوده است! او با 43 حضور در دربی، در شرایطی رکورددار است که از این تعداد 23 عنوان مربوط به دوران مربیگری و 20 عنوان متعلق به سال‌‌های بازیگری وی می‌شود. در عرصه بازیگری بعد از پروین، نیکبخت، پیروانی و فکری با 19 دربی رکورددار هستند.
صفر ایرانپاک؛ مسافر افتخار
مرحوم صفر ایرانپاک با به ثمر رساندن هفت گل در دربیهای گوناگون برای پرسپولیس، سلطان گل شهرآورد تهران بوده است. خدایش بیامرزد!
احمدرضا عابدزاده؛ مردی که هرگز نباخت
از میان ستاره‌‌های پایدار پرسپولیس و استقلال، این تنها احمدرضا عابدزاده است که با حضوری طولانی مدت در 13 دربی برای هر دو تیم، هیچگاه طعم شکست را نچشیده است. البته عابدزاده با پرسپولیس در حالی دربی پنج اسفند 79 را واگذار کرد که روی نیمکت تیمش شاهد گشوده شدن دروازه فنایی بود!
همایون بهزادی؛ از جنس گل و آتش
همایون خان بهزادی در دربیهای تهران صاحب دو رکورد متفاوت است. او تنها ستار‌ه‌ای به‌حساب می‌آید که در شهرآورد پایتخت هت‌تریک کرده و البته یگانه بازیکنی به شمار می‌رود که در این رویدادها، دو مرتبه طعم اخراج شدن را چشیده است!
محمود خوردبین؛ جنجال‌‌های آقای جنتلمن
علاقه محمود خوردبین به زدن گل‌‌های زیرطاقی، در دو نوبت برای داوران دربی دردسرساز شد! ابتدا ضربه سرپرست کنونی پرسپولیس در دربی سال 48 مورد قبول قرار نگرفت و سپس شوت مشابه او در شهرآورد سال 53 پذیرفته شد. در هر دو نوبت و به واسطه اعتراض پرسپولیسی‌‌ها در نوبت اول و استقلالی‌‌ها در نوبت دوم، بازی به آشوب کشیده شد!
رضا وطنخواه؛ اولین اخراجی تاریخ
نخستین بازیکنی که کارت قرمز داور را در تاریخ دربی‌ها مقابل خود دید، رضا وطنخواه بود که در 31 مرداد 48، به موزه دربیهای پایتخت پیوست!
مژدهی‌ها؛ تخصص خانوادگی
جفت برادر در تاریخ دربیهای تهران شرکت کرده‌اند که از بین تمام آنها تنها یک زوج، یعنی مسعود و عباس مژدهی موفق شدند هر دو با هم در این بازی مهم گلزنی کنند!
مهدی مهدوی‌کیا؛ کوچولوی دربی‌باز
رکورد جوان‌ترین بازیکن دربی تهران در طول تاریخ متعلق به مهدی مهدوی‌کیاست که با 19 سال و 356 روز در شهرآورد 20 تیر 76 پایتخت به میدان رفت.
عزیز اصلی؛ داورکش بزرگ
دروازه‌بان سال‌‌های دور پرسپولیس، تنها بازیکنی است که در تاریخ دربی‌ها دو مرتبه با سیلی، گونه داور مسابقه را نوازش کرده است! در سال 48 ابوالقاسم حاج‌ابوالحسن و در سال 49 مرحوم ارشد برازنده طعم سیلی‌‌های عزیز را چشیدند!
محمد صالحی؛ رکورد سوت
رکورد بیشترین دفعات داوری دربی تهران، متعلق به محمد صالحی است که موفق شده پنج مرتبه این دیدار حیاتی را قضاوت کند.
محسن ترکی؛ آخرین داور ایرانی
آخرین قاضی ایرانی دربی تهران را پس از سال‌ها محسن ترکی بر عهره گرفت که دو تیم به تساوی یک بر یک رسیدند اما قبل از آن مهدی اخوان آخرین کسی بود که بازی برگشت پرسپولیس و استقلال در لیگ آزادگان سال 73 را در هفتم بهمن همین سال داوری کرد. آن رقابت در بندرعباس برگزار شد.
بهادر خان؛ اولین سوت فرنگی
استخدام داور خارجی برای دربی مختص همین سال‌‌های اخیر نیست و ریشه در دهه 40 دارد. اولین بار بهادرخان پاکستانی به‌عنوان داور وارداتی دربی 20 دی ماه سال 47 تهران را سوت زد.
تیلور، بهرامف و پول؛ مردان فینال دنیا در دربی
تا به حال سه داور خارجی که سابقه حضور در فینال جام جهانی را داشته‌اند، برای قضاوت دربی تهران به ایران آمدند. توفیق بهرامف، جک تیلور و ساندرو پول داورانی بوده‌اند که در مسابقه نهایی جام‌‌های جهانی 66، 74 و 94 قضاوت کردند و البته برای داوری دربیهای سال‌‌های 50، 55 و 74 خورشیدی به کشورمان سفر کرده و در نقش داور یا کمک‌داور انجام وظیفه کردند. به این لیست می‌توان محمد فنایی را هم افزود.
علی سامره؛ آقای 30 ثانیه
سریع‌ترین گل تاریخ دربی را علی سامره در ثانیه 47 بازی رفت پرسپولیس و استقلال در لیگ دوم حرف‌ه‌ای در تبریز به ثمر رساند.
داریوش مصطفوی؛ اولین سرخابی
داریوش مصطفوی اولین بازیکنی بود که با جابه‌جایی‌اش در سال 49 از استقلال به پرسپولیس بین دو باشگاه نقل مکان کرد.
ناصر حجازی؛ در دربی استخوان ترکاند
بیشترین سال‌‌های حضور در دربی، رکوردی است که به ناصر حجازی تعلق می‌گیرد. او به‌عنوان بازیکن، اولین بار در سوم مهر ماه 49 و آخرین مرتبه در 25 خرداد 65 گام به شهرآورد تهران گذاشت. حجازی با 16 سال حضور در دربی، رکوردی استثنایی به ثبت رسانده است.
ایرانپاک و جباری؛ گل 30 متری
صفر ایرانپاک و علی جباری تنها مردانی بوده‌اند که در تاریخ دربی از فاصله بیش از 30 متر دروازه حریف را باز کردند.
مهدی هاشمی‌نسب؛ آقای دربی
او را می‌توان به نوعی آقای دربی پایتخت نامید. هاشمی‌نسب چهار بار با لباس پرسپولیس دروازه استقلال را باز کرد و بنا به دلایلی در یک قدمی‌تبدیل شدن به اسطوره سرخپوشان، راهی استقلال شد تا در بازی معروف 9 دی 79، این بار سنگر پرسپولیس را فتح کند.
در کنار این ستاره جنجالی، غلام فتح‌آبادی و شاهرخ بیانی هم موفق به گلزنی به هر دو تیم در تاریخ دربی شدند!
۱۰۲۹/2759/
او را می‌توان به نوعی آقای دربی پایتخت نامید. هاشمی‌نسب چهار بار با لباس پرسپولیس دروازه استقلال را باز کرد و بنا به دلایلی در یک قدمی‌تبدیل شدن به اسطوره سرخپوشان، راهی استقلال شد تا در بازی معروف 9 دی 79، این بار سنگر پرسپولیس را فتح کند.
در کنار این ستاره جنجالی، غلام فتح‌آبادی و شاهرخ بیانی هم موفق به گلزنی به هر دو تیم در تاریخ دربی شدند!
۱۰۲۹/2759/
