جغرافیای شهر قم

استان قم با وسعتی معادل 14631 کیلومتر مربع در مرکز کشور ایران واقع شده و مرکز آن شهر قم است. استان قم از شمال به استان تهران و شهرهای ورامین و ری و استان مرکزی، از جنوب به شهرستان‎‎های محلات و دلیجان از استان مرکزی و شهر کاشان از استان اصفهان و از غرب و شرق به استان سمنان و شهرستان آشتیان و تفرش محدود است بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال 1375، این استان دارای یک شهرستان، 4 بخش، یک شهر،9 دهستان و 363 آبادی بوده است.

از نظر جغرافیای طبیعی، این استان در قلمرو کویر مرکزی ایران واقع شده است و از نظر آب و هوا، اقلیم نیمه بیابانی دارد.
 

موقعیت اجتماعی و فرهنگی

بر اساس سرشماری عمومی مرکز آمار ایران در آبان ماه 1375، جمعیت استان قم در آبان برابر 853044 نفر بوده است که از این تعداد 16/91 درصد در نقاط شهری، 82/8 درصد درنقاط روستایی سکونت داشته و بقیه غیر ساکن بوده‎اند. در همین سال از کل جمعیت استان 437190 نفر مرد و 415854 نفر زن بوده‎‎اند.

از جمعیت این استان 4/40 درصد در گروه سنی کمتر از 15 ساله، 56/55 درصد در گروه سنی 15 ـ 64 ساله و 92/3 درصد در گروه سنی 65 ساله و بیش‎تر قرار داشته‎اند. از کل جمعیت استان 76/99 درصد را مسلمانان تشکیل می‎دهند.

از نظر فرهنگی استان و شهر قم از شهرهای مهم دینی و مذهبی و زیاتگاهی ایران و شیعیان جهان است. جریان فرهنگی دینی و مذهبی، شهر قم را به یکی از بزرگ‎ترین مراکز آموزش علوم دینی و آئین‎های مذهبی تبدیل کرده است. که در دهه‎های اخیر نقش بسیار ممتازی در فرآیند تحولات دینی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایران ایفا کرده است. تعلیم و تربیت مروجین، عالمان و اندیشمندان علوم دینی و به تبع آن تأثیر فراوان بر نظام فرهنگی کشور از تأثیرات فرهنگی بسیار مهم این شهر است. در این شهر مراسم اعیاد و سوگواری‎های دینی و مذهبی با شکوه فراوانی برگزار می‎شود. مراسم مربوط به رویدادهای سیاسی نیز جلوه دیگری از تظاهرات فرهنگی و مدنی قم به حساب می‎آید. برگزاری مراسم مربوط به جشن‎ها و اعیاد ملی و خصوصی نیز رنگ و بوی ملی و مذهبی دارد و از مزیت‎های نسبی و ویژگی‎های فرهنگی استان و شهر قم محسوب می‎شود.

شهر قم نمونه‌ ممتازی از نظام دینی و مذهبی مردم شیعه ایران است و یکی از مراکز آموزش آن به شمار می‎آید. همچنین این استان یکی از مراکز مهم آموزشی و پژوهشی حوزوی و دانشگاهی کشور محسوب می‎شود و مدارس علمی و دانشکده‎های مختلف آن به کتابخانه‎های بزرگ و تخصصی به ویژه در حوزه دینی تجهیز شده‎اند. از جمله این کتاب‎خانه‎ها می‎توان به کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، کتابخانه آیت الله خامنه‎ای، و کتابخانه آیت الله گلپایگانی و کتابخانه‎های تخصصی دیگر اشاره نمود.


منبع: مرکز مطالعات شیعه