شب یلدا

شب یلدا جشنی است که در آن سپری شدن بلندترین شب سال و به همین ترتیب بلندتر شدن روز ها را جشن می گیرند. البته چنین پدیده ای جدای از این که بین ایرانی ها به نام شب چله یا یلدا شناخته می شود نام دیگری دارد که به آن انقلاب زمستانی می گویند.

انقلاب زمستانی لحظه ای است که از نظر شخصی که در کره زمین قرار دارد، خورشید در بیشترین فاصله از نظر زاویه با صفحه استوا در آن سوی نیم کره شمالی – جنوبی قرار گرفته است.
 

شب چله یا شب یلدا به چه معناست؟

این جشن را معمولا با شب یلدا یا شب چله می شناسند ولی از نظر معنا هر واژه به چه معناست؟

به طور کلی خود عبارت شب چله یادآور جشنی است که مردم برای سپری کردن طولانی ترین شب سال آن در آن شرکت می کنند.

اما چله در لغت برای مثال در گویش های مختلفی چون لری معانی مختلفی دارد. چله در فرهنگ پارسی معین بیانگر یک بازه زمانی نه مشخصا چهل شبانه روز است.

اما با توجه به این که این واژه بیانگر گذشت یک دوره زمانی است می توانیم از آن این برداشت را کنیم که بعد از گذشت بازه زمانی بالاخره روز اول زمستان فرا می رسد.
 

شب یلدا در کدام کشور ها جشن گرفته می شود؟

با توجه به این که ایران قدیم بسیار پهناور بوده است طبیعی است اگر مردم کشور های همسایه نیز امروزه به جشن شب چله اعتقاد داشته باشند و آن را بر پا دارند.

در کشور هایی مانند افغانستان، بخش هایی از پاکستان، هند، کشمیر، تاجیکستان شب چله را جشن می گیرند که البته ممکن است مقداری با آداب و روسم شب چله ایرانی ها متفاوت باشد.

در این کشور ها به این جشن شب چله کلان گفته می شود و در این میان بیشترین شباهت بین آداب و رسوم شب چله را تاجیکی ها با شب یلدا ایرانیان دارند.
 

منوی شب یلدا را با چه خوراکی هایی پر کنیم؟!

جشن های ایرانی به خودی خود زیبا هستند و هیچ گاه کهنه نمی شوند با این حال چه ایرادی دارد اگر در گذر زمان سلیقه های خود را در این جشن ها وارد کنیم! سلیقه هایی که بتواند افراد بیشتری را جذب این جشن ها و شادی ها کند و شب یلدا را هر چه بیشتر به یاد ماندنی کند. خوراکی های شب یلدا مشخص هستند اما منوی شب یلدا را می توانید متنوع تر ببینید و در همین رابطه ایده ای هایی در ادامه گفته ایم.
 
انار
انار سمبل شب یلدا است و به این شب رنگ و طعم خاصی می دهد! پیش از این رسم و آداب رایج در جشن شب یلدا این بوده است که انار ها را در کاسه ها دان می کردند و این میوه را با افزودنی هایی مانند نمک می خوردند. اما در ادامه قصد داریم تا انار را در منو شب یلدا خود را بیشتر  سهیم کنیم.
 
دمنوش انار
در این روز های پاییزی نوشیدنی های گرم می چسبد مخصوصا این که این نوشیدنی را در شب یلدا آن هم با ترکیبی از انار سرو کنید. برای تهیه دمنوش یا چای انار ابتدا موارد زیر را آماده کنید.

دو سوم لیوان انار برای هر نفر

دو پیمانه آب جوش

به میزان دلخواه نبات
 
طرز تهیه دمنوش انار
آب جوش، انار های دان شده و به میزان دلخواه نبات را در یک قوری بریزید و تا برای مدت نیم ساعت بگذارید تا دم بکشد.

بعد از این مدت این دمنوش را از صافی رد کنید و با کمی فشار عصاره انار را بگیرید. اگر می خواهد دمنوش انار شما طعم و عطر بیشتری بگیرد می توانید کی گلپر هم در زمان دم کردن به آن اضافه کنید. پیشنهاد می کنیم از انار های ترش و آبدار استفاده کنید.
 
کاناپه لبو
کاناپه لبو یک دسر شیرین و البته کم خرج است و البته می توانید به سادگی آن را در خانه درست کنید. برای تهیه آن به مواد زیر نیاز دارید:

2 عدد لبو

2 قاشق غذاخوری کره

یک چهارم قاشق چایخوری پودر زیره سبز

نصف پیمانه پنیر خامه ای

نصف یک لیمو ترش کامل

کمی نمک و فلفل

یک قاشق غذاخوری زعفران آبکرده
 
طرز تهیه کاناپه لبو
برای تهیه کاناپه لبو پیش از هر چیز لبو ها را بشویید و پوست آن را بگیرید و تا نرم شدن آن داخل آب بپزید. لبو های پخته شده را به همراه موادی که بالاتر گفته شده داخل مخلوط کن بریزید و تا زمانی که در هم آمیخته شود هم بزنید.

اگر می خواهید دسر شما شیرین تر شود می توانید در زمان پختن به ان کمی شکر اضافه کنید یا اگر از بیسکوییت استفاده می کنید می توانید روی شیرین بسیکوییت حساب کنید! حالا پوره بدست آمده را روی نان تست، باگشت یا بیسکوییت بریزید.
 
پودینگ هندوانه
برای تهیه پودینگ هندوانه به مواد اولیه زیر نیاز خواهید داشت.

نیم لیتر آب هندوانه طبیعی یا آماده

50 گرم شکر ترجیحا شکر قهوه ای

40 گرم نشاسته ذرت

یک چهارم قاشق چای خوری پودر دارچین
 
طرز تهیه پودینگ هندوانه
ابتدا نشاسته ذرت، شکر و دارچین را با هم مخلوط کنید و برای روان شدن این ترکیب کمی آب هندوانه به آن اضافه کنید (برای آب گیری هندوانهمی توانید از صافی استفاده کنید تا محلول شفاف تری بدست آید).

سپس این محلول را به بقیه آب هندوانه اضافه کنید و روی حرارت قرار دهید تا محلول حباب بزند. قالب های خود را آماده کنید و آن ها را چرب کنید و محلول را در قالب ها پر کنید و تا 4 الی 5 ساعت در یخچال بگذارید تا سفت شود.
 
انار پلو قزوینی
انار پلو یا نار پلو همانطور یک غذای سنتی قزوینی است و می توانید روی آن به عنوان غذای اصلی (شام شب یلدا) خود در شب یلدا حساب کنید برای تهیه انار پلو قزوینی به مواد اولیه زیر نیاز دارید.

4 پیمانه برنج

1 کیلو و نیم انار

نصف لیوان خلال پسته

یک لیوان گشنیز تازه خورد شده

یک قاشق چای خوری پودر تخم گشنیز

نصف لیوان کشمش پلویی

5 قاشق غذاخوری زعفران آبکرده

مرغ
 
طرز تهیه انار پلو قزوین
تا مرحله آبکشی برنج را آماده کنید. انار ها را دان کنید و به همراه مواد اولیه دیگر در کمی کره سرخ کنید. ته ظرف برنج، دوباره کمی کره و آب بریزید و با مقداری مرغ نیم پز بپوشانید یا به جای آن سیب زمینی قرار دهید.

یک لایه از برنج و یک لایه نیز از مواد آماده شده را در قابلمه بریزید و همچنان ادامه دهید و اجازه دهید تا برنج دم بکشد. می توانید مرغ را جداگانه بپید و با انار پلو سرو کنید. می توانید برای بهتر دم کشیدن برنج به آن آب انار اضافه کنید. می توانید این غذا را به صورت کته و به همراه خلال های دیگر نیز آماده کنید.
 

گلچین شعر های شب یلدا

 
غزل حافظ درباره شب یلدا
 
بر سر آنم که گر ز دست برآید
دست به کاری زنم که غصه سر آید

خلوت دل نیست جای صحبت اضداد
دیو چو بیرون رود فرشته درآید

صحبت حکام ظلمت شب یلداست
نور ز خورشید جوی بو که برآید

بر در ارباب بی‌مروت دنیا
چند نشینی که خواجه کی به درآید

ترک گدایی مکن که گنج بیابی
از نظر ره روی که در گذر آید

صالح و طالح متاع خویش نمودند
تا که قبول افتد و که در نظر آید

بلبل عاشق تو عمر خواه که آخر
باغ شود سبز و شاخ گل به بر آید

غفلت حافظ در این سراچه عجب نیست
هر که به میخانه رفت بی‌خبر آید
****
گذشت پائیـز آمد فصل سرما
سر آغازش شب زیـبای یلدا

چه شب های درازی دارد این فصل
یقین زلف سیاه گیسوی یلدا

در این فصل زمستان یک دلی به
محبت دوستی سیمای یلدا

شب یلدا عجب نیکو فتاده
به ماه دی که آید بوی یلدا

در ایام گذشته کرسی عشق
به پا از شب والای یلدا

به روی کرسی و سینی فراوان
عیادت بود از صفا صد خوی یلدا

لحاف و منقل و آتش به خانه
نشسته دور هم همسوی یلدا

ز برف و داستان راه مانده
سخنها رفته از سرمای یلدا

ز سنجد آش کشک و قصه گفتن
بسی دریای قصه پای یلدا

ز نو رسمی بپا از بهر فردا
صفا و خرمی فردای یلدا

مبارک باد فصل برف و باران
به یمن نعمت دیمای یلدا

مقدم شکر ایزد کن به عالم
ز حاصل پر ثمر داری یلدا

سلام ای فصل سرد و برف و باران
خوش آمد گویمت فصل زمستان

اگرچه زحمتی را نیز داری
ولیکن رحمت آری باغ و بستان
****
دستی گرفته کل شبم را و بی دلیل
با برف به بلندی موی تو دوخته

این سال های جمع شده روی زندگیم
خشک و ترش به سردی عشق توسوخته
****
آتش گرفته دفتر شعرم به اسم تو
فالی نمانده تا به تو یلدایی اش کنم

بی خود به فال نیک نگیر این ترانه را
عشقی نمانده تا به تو لیلایی‌اش کنم

شب ریسه می رود ته موهای مشکی ات
آجیل می بریم به دیوانه خانه ها

من چشم های سرخ توام در بدون خواب
که کارد می خورم بغل هندوانه ها

از برگ برگ دفتر من پرت می شوند
معشوق های خسته ی پایان گرفته ام

یلدای چشم های تو را گریه میکنند
موهای رنگ و بوی زمستان گرفته ام!
 

منبع: سایت نظارت بر خانواده