هنگام مقایسه، سطح دینداری در کشورهای اروپایی پروتستان مذهب، میزان نسبتا ثابت و کمتری را از میانگین نشان دادند؛ این تفاوت، نشانگر روندهای شرکت در مراسم‌های مذهبی عمومی است که داده‌های آن در مجموعه پیمایش‌های نوسان سنج اروپا از اوایل دهه ۱۹۷۰ ثبت شده است، بر اساس این پیمایش‌ها به نظر می رسد اعمال مذهبی در جوامع اروپایی پروتستان مذهب نسبت به کاتولیک مذهب بیشتر و زودتر کاهش یافته است. شواهد سری زمانی برای کره جنوبی محدود است، اما داده‌های موجود نشان می دهد که دو ملت آسیایی کره جنوبی و ژاپن نیز نسبتا سکولار هستند؛ برای مثال، فقط یک چهارم مردم ژاپن برای خود هویت مذهبی قائل هستند. با این حال، موارد متناقضی نیز وجود دارد، به ویژه سطح بالای دینداری در آمریکا، که در میان جوامع مرفه و ملتهای جهان وطن یک مورد خاص است؛ در این کشور تمام شاخص‌ها نسبتا بالا هستند، در استثناء بودن آمریکا عوامل بسیاری نقش دارد.
 
افزایش سطوح امنیت وجودی به کاهش اهمیت دین منجر می گردد؛ اما ایالات متحده با وجود سطح بالا ثروت، همچنان فاقد دولت رفاه «از گهواره تا گوره و نظام خدمات درمانی فراگیری است که در سایر جوامع پساصنعتی مشاهده می شود. میزان دینداری در سه جامعه دارای درآمد متوسط (مکزیک، آرژانتین و آفریقای جنوبی) بالاتر از میانگین قرار دارد. آرژانتین و آفریقای جنوبی افزایش نسبتا اندکی را در دینداری در طی زمان نشان داده اند، در حالیکه مکزیک نوسانات نامنظمی را در این زمینه نشان می دهد. از بررسی روندهای توصیفی می توان نتیجه گرفت که در زمینه ارزش‌های دینی، در طول ربع قرن گذشته میان اغلب جوامع جهان وطن (به استثناء آمریکا) و اغلب جوامع محلی تضادهای روشن و پایداری وجود دارد و هیچ مدرک آشکاری دال بر همگرایی در این زمینه وجود ندارد. در آغاز این دوره، دینداری در جوامع محلی همواره بالاتر از میانگین بود و این وضعیت همچنان استمرار دارد . در واقع، این کشورها در صول زمان، تنها اندکی مذهبی تر شدند. در مقابل، اغلب جوامع جهان وطن (به استثناء آمریکا) دارای ارزش‌های سکولارتری هستند(دینداری در اسپانیای کاتولیک تضعیف شده است. امکان انجام مقایسه های جامع محدود است، اما یافته حاضر تایید کننده یافته های پیشین است که جوامع متعددی را شامل می شود. از سال ۱۹۸۱ به بعد، هر چند فرایند جهانی شدن شدیدا قوت گرفته است، اما هیچ نشانه روشنی دال بر همگرایی ارزش‌های مذهبی این جوامع در طول زمان مشاهده نمی شود.
 
روندهای اخلاق جنسی از ۱۹۸۱ تا ۲۰۰۵ نشان میدهد که فرهنگ مسلط - هنجارهای اجتماعی، عقاید و ارزش‌های موجود در هر جامعه‌ای که به نوبه خود متکی بر سطوح نوسازی اجتماعی و سنت‌های مذهبی است، چگونه ادراکات مربوط به اخلاق جنسی - یعنی موضوعاتی مانند مدارا با همجنس گرایی، حمایت از حقوق همجنس گرایان مرد، نگرش نسبت به ازدواج و طلاق، تصورات مربوط به تقسیم مناسب نقش‌های جنسی در خانه و خانواده، اشتغال و حوزه سیاسی - را شکل می دهد. ارزشهای اجتماعی نسبتا لیبرال - به ویژه سطوح بالای مدارا با همجنس گرایی و برابری نقش ها برای زنان - در اغلب جوامع پساصنعتی مرفه دیده می شود، در حالیکه ارزش‌های محافظه کارانه تر مشخصه اغلب جوامع در حال توسعه است. در این فصل، ارزش‌های اجتماعی با مقیاس اخلاق جنسی لیبرال سنجیده می شوند؛ این مقیاس به مقایسه نگرش نسبت به طلاق، سقط جنین و همجنس گرایی می پردازد.
 
اگر موقعیت کشورها را در آغاز و پایان سری های زمانی مقایسه کنیم، مشخص می شود که در ربع قرن گذشته ارزش‌های اغلب جوامع جهان وطن، مداراجویانه تر و لیبرال تر شده است. شدیدترین میزان این تغییر در سوئد، ژاپن، اسپانیا و آمریکا (با وجود سنت‌های مذهبی متفاوت) رخ داده است. در مقابل، آفریقای جنوبی همچنان محافظه کارترین جامعه در زمینه ارزش‌های اخلاقی در عصر مدرن محسوب می گردد. آرژانتین و مکزیک نیز نسبتا محافظه کار هستند، اما روند لیبرال تری را نشان می دهند. کره جنوبی مورد جالبی است؛ هر چند این کشور بر اساس مقیاس ترکیبی دارای ارزش‌های اخلاقی نسبتا محافظه کاری است، اما نگرش کره ای ها نسبت به همجنس گرایی و طلاق لیبرال تر شده است، در حالی که نسبت به حقوق سقط جنین رواداری کمتری دارند. همچنین نوسانات افکار عمومی در موج های خاصی از این پیمایش در المان (۱۹۹۵)، فنلاند (۱۹۹۰) و بریتانیا (۱۹۹۵) قابل ملاحظه است، چنین نوساناتی ممکن است متاثر از منازعات سیاسی و حقوقی بر سر این موضوعات، دیدگاهها و اظهارات نخبگان و قدرت جنبش‌های اجتماعی لیبرال و محافظه کار در هر کدام از این کشورها باشد.
 
 به طور کلی، روندهای توصیفی نشان می دهد که جوامع مختلف از نظر نگرش نسبت به موضوعات اخلاق جنسی شدیدا باهم تفاوت دارند. این تفاوت را می توان مثلا بین سوئد و آفریقای جنوبی معاصر با میان اسپانیا و مکزیک معاصر مشاهده نمود. آفریقای جنوبی نمونه روشنی از یک جامعه محلی با ارزش‌های اجتماعی محافظه کارانه است که در طی ربع قرن گذشته، در مقابل تحولات چشمگیری که در این مدت در اسپانیا روی داده است، تغییری نکرده است. این الگو پیچیده است، اما این ادعا را که ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی این جوامع در حال همگرایی هستند را تایید نمی کند. در واقع، آنچه مشاهده می شود، روندهای واگرایانه است. اغلب این جوامع لیبرال تر شده اند، اما بدون اینکه همگرایی در ارزش‌های آنها حاصل شود.
 
منبع: جهانی شدن و تنوع فرهنگی، پیپا نوریس و رونالد اینگلهارت، ترجمه: عبدالله فاضلی و ساجده علامه،صص302-300، چاپ و نشر سپیدان، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۵