ویتامین ب۱۲ به‌عنوان یک ویتامین ضروری محلول در آب، به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی متداول مانند ماهی، تخم‌مرغ، گوشت و محصولات لبنی وجود دارد. از آنجا که هر روز افراد بیشتری بدون انجام تحقیقات لازم به سبک زندگی گیاهخواری یا وگان روی می‌آورند، کمبود ویتامین B12 در سال‌های اخیر افزایش یافته است.

ب ۱۲ یک ویتامین بسیار مهم است؛ چون گروه‌های متیل ضروری را که در سنتز پروتئین DNA نقش دارند، فراهم می‌کند. بدن شما می‌تواند ویتامین ب ۱۲ را به مقدار کافی در کبد ذخیره کند و تا چندین سال مورد استفاده قرار دهد، بنابرین کمبود این ویتامین باید نادر باشد. با این حال برخی بدن‌ها قادر نیستند به‌درستی از ب۱۲ استفاده کنند که به کمبود ب ۱۲ منجر می‌شود.


علائم کمبود ویتامین B12

علی‌رغم نادر بودن این وضعیت، اثرات آن می‌توانند جدی باشند و باعث آسیب دائمی به مغز و سیستم عصبی شوند. به‌منظور اجتناب از این اثرات جدی، مراقب ترکیبی از علائم زیر باشید:

کم‌خونی

کبودی مکرر

تپش قلب

بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در دست‌ها یا پاها

ضعف و کمبود انرژی

ازدست دادن اشتها

از دست دادن حافظه یا پریشانی ذهنی

افسردگی

تنگی نفس 1


ویتامین B12 برای شما ضروری است

ویتامین B12 عملکردهای مهم و مختلفی در بدن انسان دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ترشح عامل هورمونی آدرنال

گردش خون

شکل گیری گلبول های قرمز خون

سیستم اضطراب سالم

گوارش درست

جذب آهن

سوخت و ساز چربی و کربوهیدارت ها

رشد و توسعه عصبی

سیستم تولید مثل سالم در بانوان


گروه های آسیب پذیر نسبت به کمبود ویتامین B12

برخی مواد غذایی منبع خوبی برای ویتامین B12 هستند، اما در برخی موارد نمی توانند سطح مطلوب و مورد نیاز بدن را تامین کنند. در ادامه گروه هایی که در معرض بیشترین خطر از کمبود این ویتامین قرار دارند و می توانند مصرف مکمل ها را مد نظر قرار دهند را معرفی می کنیم.

افراد 60 ساله یا مسن‌تر که از اسید معده کافی برخوردار نیستند.

بیمارانی که در آنها بیماری های خود ایمنی مانند سلیاک یا بیماری کرون تشخیص داده شده است.

وگان ها و گیاهخوارانی که محصولاتی با منشا حیوانی مصرف نمی کنند.

بیمارانی دیابتی که داروی متفورمین مصرف می کنند. این دارو روی جذب ویتامین B12 تاثیرگذار است.


دلایل کمبود ویتامین B12

اگرچه ویتامین B12 از اهمیت بسیاری برای بدن برخوردار است، اما یکی از ویتامین هایی است که به شدت نادیده گرفته می شود. کمبود این ویتامین می تواند به واسطه عوامل مختلفی شکل بگیرد که در ادامه به برخی از معمول‌ترین آنها اشاره می کنیم:

ضد اسیدها جذب ویتامین B12 را تحت تاثیر قرار می دهند. بدن نیازمند اسید معده کافی برای جذب ویتامین B12 است.

اکسید نیتروژن که به نام گاز خنده نیز شناخته می شود به ویتامین B12 موجود در بدن آسیب می زند.

میکروب اچ پیلوری به سلول های معده که تولید پروتئین «فاکتور داخلی» را بر عهده دارند، آسیب می زند. بدن بدون این پروتئین توانایی چندانی در جذب ویتامین B12 ندارد.

عمل بای‌پس معده با هدف کاهش وزن مکانیزم گوارش را تغییر می دهد و این شرایط می تواند بر جذب ویتامین B12 تاثیرگذار باشد.

اگر روزی چهار فنجان قهوه می نوشید، 15 درصد ویتامین B12 کمتری نسبت به افرادی دارید که زیاد قهوه نمی نوشند.


منابع غذایی ویتامین B12

گیاهان برای فرآیندهای سوخت و ساز خود نیازی به ویتامین B12 ندارند و آن را تولید نمی کنند. از این رو، دریافت این ویتامین از طریق مواد غذایی با منشاء حیوانی و مواد غذایی تقویت شده امکان پذیر است.

غذای دریایی - ماهی ساردین، ماهی سالمون، ماهی تن، ماهی کاد، میگو

گوشت - گوشت گاو، گوشت مرغ، گوشت بره، گوشت بز، گوشت بوقلمون

لبنیات - شیر گاو، پنیر نرم و سفت، پنیر خانگی، پنیر خامه ای، ماست

تخم مرغ - زرده تخم مرغ سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی است 2


تشخیص کمبود ویتامین B12 مشکل است

دکتر «میدلبرگ» می‌گوید: «به این دلیل که بدن می‌تواند ویتامین ب۱۲ را به مدت سه تا پنج سال ذخیره کند، علائم ابتدایی معمولا به تدریج دیده می‌شوند و احتمال اینکه متوجه آنها شوید کم است. بعد از علائم ابتدایی مانند خستگی و ضعف، علائم پیشرفته‌تری مانند کرختی، مور مور شدن اندام‌ها، افسردگی، پارانویا (اختلال روانی که فرد همه را دشمن تصور می‌کند) و حتی توهم ظاهر می‌شوند. این علائم متنوع هستند و در همه‌ی افراد به یک شکل دیده نمی‌شوند، بنابراین تشخیص بیماری مشکل است. اینکه کدام علائم بروز می‌کنند به این بستگی دارد که کمبود B12 به چه دلیل به وجود آمده باشد. مثلا، اگر خوب جذب نشدن دلیل این مشکل باشد، علائم به تدریج ظاهر می‌شوند چون به هر حال مقدار کمی از این ویتامین جذب می‌شود، ولی اگر دلیل آن، عدم مصرف محصولات حیوانی باشد علائم خیلی سریع خودشان را نشان می‌دهند.


تنها راه تأیید کمبود B12 آزمایش خون است

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا، میزان کمتر از ۲۰۰ پیکوگرم در هر میلیمتر خون را به عنوان کمبود ویتامین‌ ب۱۲ اعلام کرده است. «مون» می‌گوید: «آزمایش‌های خون معمولا دقیق هستند، اما بعضی از سرطان‌ها، استفاده از قرص‌های ضدبارداری، کمبود اسید فولیک و بارداری ممکن است به اشتباه نتیجه‌ی آزمایش را مثبت نشان دهند. همچنین در افرادی که بیماری‌های مربوط به کبد دارند، کلیه‌های‌شان به خوبی کار نمی‌کنند یا اختلالات خاصی در سلول‌های خونی‌شان دارند، ممکن است نتیجه‌ی این آزمایش به اشتباه منفی نشان داده شود.» پزشک عمومی شما می‌تواند در مورد نتیجه‌ی آزمایش به شما کمک کند.3


راهکارهای درمان کمبود ویتامین B12

راهکارهای درمان کمبود ویتامین B12 با توجه به علت ابتلا به این کمبود، متفاوت است. ازجمله معمول ترین این راهکارها عبارتند از تجویز آمپول، مصرف مکمل (به شکل قرص یا اسپری بینی)، اصلاح رژیم غذایی و درمان بیماری های زمینه ای نظیر بیماری کرون یا سلیاک. هر یک از راهکارهای درمانی باید طبق دستور پزشک اجرا شوند.

برای درمان کمبود ویتامین B12 می توان طبق تشخیص پزشک برای یک دوره 3 تا 6 ماهه از مکمل های خوراکی ویتامین B12، اسپری بینی ویتامین B12 یا ویتامین B12 تزریقی استفاده کرد.


عوارض قرص و آمپول ویتامین B12

 آلرژی به ویتامین B12، افرادیکه به ویتامین B12 آلرژی دارند باید از مصرف مکمل های ویتامین B12 خودداری نمایند. این آلرژی بصورت ورم، سوزش و خارش پوست و شک خود را نشان می دهد.

 عوارض جانبی ویتامین B12، مصرف این ویتامین در مقادیر عادی اغلب بی خطر و عوارض است. مصرف مقادیر بالای این ویتامین می تواند باعث جوش صورت شود.

 تداخلات دارویی ویتامین B12، داروهای درمان رفلاکس معده، دیابت و سایر بیماری ها جذب ویتامین B12 را برای بدن سخت تر می کنند.4


پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.asriran.com
3.www.chetor.com
4.www.namnak.com