از علت تا درمان کزاز

کزاز چیست؟

بیماری کزاز یک عفونت باکتریایی خطرناک است که سیستم عصبی را درگیر کرده و موجب انقباضات دردناک ماهیچه ای خصوصا در ماهیچه های فک و گردن می گردد. این بیماری در تنفس شما مشکل ایجاد کرده و زندگی شما را تهدید می کند. بیماری کزاز عموما به عنوان قفل فک شناخته می شود.

با کشف واکسن کزاز، شیوع بیماری در آمریکا و سایر کشورها بسیار کاهش یافته است. با این حال، کزاز همچنان به عنوان تهدیدی برای افرادی که واکسیناسیون خود را تجدید نکرده و در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند، محسوب می شود.

درمانی برای بیماری کزاز وجود ندارد. درمان کزاز بر روی کنترل عواقب ناشی از این بیماری تا زمانی که سم کزاز از بدن خارج شود، متمرکز است.1
 

علائم کزاز

نشانه ها و علائم کزاز ممکن است از چند روز تا چند هفته بعد از این که باکتری از راه یک زخم وارد بدن شده است، ظاهر شوند. دوره کمون باکتری کزاز بین هفت تا ده روز است.

نشانه ها و علائم کزاز شامل:

اسپاسم و سفتی در ماهیچه های فک

سفتی در ماهیچه های گردن

مشکل در بلع

سفتی در ماهیچه های شکمی

اسپاسم های دردناک بدنی برای چند دقیقه که به دنبال اتفاقات جزئی مانند صدای بلند، لمس فیزیکی یا نور ایجاد می شوند.

سایر نشانه های و علائم احتمالی کزاز شامل:

تب

تعریق

بالا رفتن فشار خون

ضربان قلب بالا.1

علت کزاز

باکتری هایی به نام کلستریدیوم تتانی Clostridium tetani باعث بروز بیماری کزاز می شوند. هسته های این باکتری ها را می توان در گرد و غبار، خاک و مدفوع حیوانات یافت.

این هسته ها اندام های بارور کوچکی هستند که توسط موجودات زنده خاصی تولید می شوند. میکروب ها اغلب در برابر شرایط سخت محیطی مانند گرمای زیاد مقاوم هستند.

هنگامی که این میکروب ها از طریق یک بریدگی یا زخم عمیق وارد جریان خون شوند، فرد آلوده می شود. باکتری سپس به سیستم عصبی مرکزی سرایت کرده و سمی به نام تتانو اسپاسمین تولید می کنند. این سم، سمی است که امواج های عصبی شما  را از نخاع به عضلات شما مسدود می کند و این میکروب می تواند منجر به سفتی شدید عضلات شود.
 

زخم‌های باز

وجود بافت مرده (شامل بافتی است که به صورت کامل مرده است) مثل زخم های متلاشی شده یا کناره های زخم، سوختگی‌ها، زخم‌های سوراخ ناشی از خالکوبی، تزریق دارو یا جراحت مثل فرو رفتن میخ در پا و زخم‌های آلوده شده با خاک، مدفوع یا بزاق.
 

شرایطی که کزاز در آن ها  کمتر دیده شده عبارتند از

گزش حیوانات

عفونت‌های دندانی

نیش حشرات

زخم‌ها و عفونت‌های مزمن.2
 

بیماری کزاز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما یک معاینه فیزیکی را برای بررسی علائم کزاز مانند سفتی عضله و اسپاسم های دردناک انجام خواهد داد.بر خلاف بسیاری از بیماری‌های دیگر، کزاز به طور کلی از طریق آزمایشات آزمایشگاهی تشخیص داده نمی‌شود. با این وجود، پزشک شما باز هم می‌تواند آزمایشاتی را انجام دهد تا بیماری‌هایی که علائم مشابهی دارند، رد شوند.

این بیماری‌ها شامل مننژیت، نوعی عفونت باکتریایی که مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد، یا هاری، نوعی عفونت ویروسی که موجب تورم مغزی می‌شود، می‌باشند.

پزشک براساس سابقه ایمن سازی شما، کزاز را تشخیص خواهد داد. اگر ایمن سازی نشده باشید و یا واکسن تقویت کننده را تزریق نکرده باشید، در معرض خطر بالای کزاز هستید.3
 

درمان کزاز

درمان به میزان شدت علائم شما بستگی دارد کزاز معمولا با انواع روش های درمانی و دارویی زیر درمان می شود:

آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن باکتری ها در بدن شما.

ایمونوگلوبولین کزاز برای خنثی کردن سمومی که باکتری ها در بدن شما ایجاد کرده اند. (TIG)

شل کننده‌های عضلانی برای کنترل اسپاسم عضلات.

تزریق واکسن کزاز همراه با درمان.

تمیز کردن زخم برای از بین بردن منبع باکتری.

در بعضی موارد، یک روش جراحی به نام دبرید( بریدن بافت های مرده)  زخم برای از بین بردن بافت مرده یا آلوده استفاده می‌شود.

اگر بلع و تنفس شما دشوار شده باشد، ممکن است نیاز به یک لوله ی تنفس یا دستگاه تهویه (دستگاهی که هوا را از داخل و خارج کردن ریه‌ها جابه جا می ‌کند) داشته باشید.2

درمان های خانگی کزاز

زخم های حفره دار یا سایر زخم های عمیق، گاز حیوانات یا به طور خاص زخم های آلوده شما در معرض خطر بالای ابتلا عفونت کزاز قرار می دهند. در صورتی که زخم شما عمیق و آلوده است و اگر شما از زمان واکسیناسیون خود اطمینان ندارید، به پزشک مراجعه کنید. زخم های تمیز نشده را باز بگذارید تا از به دام افتادن باکتری ها در پانسمان زخم جلوگیری شود.

پزشک زخم را تمیز می کند، یک آنتی بیوتیک تجویز کرده و یک دوز تقویت کننده واکسن کزاز به شما توصیه می کند. اگر شما قبل در برابر باکتری کزاز ایمن شده باشید، بدن شما به سرعت آنتی بادی های مورد نیاز برای محافظت در برابر بیماری کزاز را تولید می کند.

اگر زخم شما سطحی است، اقدامات زیر می توانند در پیشگیری از کزاز کمک کننده باشند:

خونریزی را کنترل کنید. محل زخم را برای کنترل خونریزی مستقیما فشار دهید.

زخم را تمیز نگاه دارید. بعد از این که خونریزی متوقف شد، زخم را به خوبی با آب تمیز بشویید. نواحی اطراف زخم را با لیف و صابون شستشو دهید. اگر چیزی در زخم دیده می شود، به پزشک مراجعه کنید.

آنتی بیوتیک مصرف کنید. بعد از تمیز کردن زخم، لایه نازکی از یک کرم یا پماد آنتی بیوتیک مانند آنتی بیوتیک ترکیبی نئوسپورین و پلیسپورین روی زخم بمالید. این آنتی بیوتیک ها بهبودی زخم ها را تسریع نمی کنند بلکه می توانند با ردش باکتریایی و عفونت مقابله کنند.

مواد موثره موجود در برخی پماد ها ممکن است موجب راش پوستی خفیف در برخی افراد شود. در صورت بروز راش، استفاده از پماد را متوقف کنید.

زخم را بپوشانید. قرار گرفتن زخم در معرض هوا بهبودی را سرعت می بخشد اما پانسمان کردن زخم آن ها تمیز نگه داشته و از باکتری های خطرناک موجود در محیط دور می کند. تاول هایی که تخلیه می شوند آسیب پذیر تر هستند؛ آن ها با یک بانداژ مناسب بپوشانید.

پانسمان خود را عوض کنید. برای پیشگیری از عفونت، حداقل روزی یکبار و یا زمانی که پانسمان مرطوب یا کثیف می شود آن را عوض کنید. اگر شما به چسب مورد استفاده در برخی پانسمان ها حساسیت دارید، از پانسمان بدن چسب یا گاز استریل و نوار چسب کاغذی استفاده کنید.1
 

پیامدهای بیماری کزاز

اسپاسم های عضلانی شدید در نتیجه کزاز می‌توانند عواقب جدی برای سلامتی در پی داشته باشند، از جمله:

مشکلات تنفسی ناشی از اسپاسم تارهای صوتی (لارنگواسپاسم) و اسپاسم های عضلاتی که تنفس را کنترل می‌کنند.

پنومونی (عفونت ریه‌ها)

آسیب مغزی به دلیل کمبود اکسیژن

ریتم قلب غیر طبیعی

شکستگی‌های استخوانی و شکستگی ستون فقرات به علت اسپاسم عضلانی و تشنج

عفونت‌های ثانویه به علت ماندن طولانی مدت در بیمارستان.3
 

پیشگیری از بیماری کزاز

واکسیناسیون و مراقبت خوب از زخم برای کمک به جلوگیری از ابتلای به بیماری کزاز مهم است. پزشکان همچنین می‌توانند از یک دارو برای پیشگیری از این بیماری در مواردی که فرد به‌طورجدی آسیب‌دیده و از واکسن‌های کزاز استفاده نکرده است، استفاده کنند.


 

واکسیناسیون

به‌روز کردن دوره تزریق واکسن کزاز به شما (بعد از تکمیل سیکل واکسیناسیون در بزرگ‌سالان، تزریق به‌صورت هر ۱۰ سال یک‌بار است) بهترین راه برای جلوگیری از ابتلای به این بیماری است. حفاظت واکسن‌ها در مقابل بیماری در سراسر عمر نیست و نیاز به تزریق دوز یادآور در هر ده سال یک‌بار است.

این بدان معنی است که اگر شما قبلاً واکسینه و یا دچار بیماری کزاز شده‌اید، هنوز هم باید به‌طور مرتب واکسینه شوید تا سطح بالایی از ایمنی در مقابل این بیماری را حفظ کنید. واکسن‌های کزاز برای افراد مختلف در تمام طول عمر توصیه می‌شود. همچنین ضروری یاد بگیرید که چه کسی باید واکسینه شود و در چه زمانی.
 

مراقبت مؤثر از زخم‌های ایجادشده

مراقبت فوری و خوب از زخم نیز می‌تواند در جلوگیری از عفونت به عامل بیماری و متعاقباً ابتلای به این بیماری کشنده کمک کند.

کمک‌های اولیه را حتی در زخم‌های جزئی و غیر عفونی مثل بریدگی، خراش‌ها و یا هرگونه تاول در پوست فراموش نکنید.

دست‌ها را اغلب با صابون و آب بشویید و یا اگر از شستشوی دست استفاده نکنید، از دستمال و پد الکلی استفاده کنید. اگر نگرانی دارید و نیاز به مشاوره بیشتر دارید، با پزشک خود مشورت کنید.4

پینوشتها
1.www.dorvana.com
2.www.pezeshket.com
3.www.yjc.ir
4.www.drmehranrogha.ir