از علت تا درمان بیماری هاری

بیماری هاری

بیماری هاری، یک بیماری ویروسی کشنده اما قابل پیشگیری است که از بزاق حیوانات آلوده به انسان انتشار پیدا می کند. ویروس هاری معمولاً از طریق گزیدگی منتقل می شود. این بیماری در صورت آسیب دیدگی حیوان وحشی، می تواند در افراد و حیوانات خانگی انتشار یابد.

حیواناتی که به احتمال زیاد هاری را در ایالات متحده منتقل می کنند شامل خفاش ها، روباه ها، راکون ها و راسو ها هستند. در کشورهای در حال توسعه آفریقا و آسیای جنوب شرقی، سگ های ولگرد به احتمال زیاد شیوع هاری را افزایش می دهند.

در صورت بروز علائم هاری، این بیماری تقریباً همیشه کشنده است. بر همین اساس افرادی که در معرض خطر حمله حیوانات قرار دارند باید خودشان را در برابر خطرات احتمالی واکسینه کنند و حتما واکسن هاری را بزنند.

ویروس هاری سیستم عصبی مرکزی را آلوده می کند. اگر فردی بعد از قرار گرفتن در معرض بیماری هاری، مراقبت های پزشکی مناسبی را دریافت نکند، ویروس می تواند باعث ایجاد بیماری در مغز و درنهایت منجر به مرگ شود. با واکسیناسیون حیوانات خانگی، دور ماندن از حیات وحش و جستجوی مراقبت های پزشکی بعد از قرار گرفتن در معرض احتمالی تماس با حیوانات قبل از بروز علائم می توان از هاری جلوگیری کرد.1
 

راه‌های سرایت بیماری هاری

 

گازگرفتن

اصلی‌ترین راه؛ (درگربه‌سانان از طریق کشیدن پنجول نیز ممکن است)
 

پوست

امکان‌پذیر است؛ بیماری هاری از راه پوست سالم قابل سرایت نیست ولی اگر کوچک‌ترین خراش یا زخمی در جلد وجود داشته باشد قابل انتقال خواهد بود.
 

مخاطات

امکان‌پذیر است؛ بنابراین سگ‌ها و گربه‌های به ظاهر سالم در اواخر دوره کمون بیماری، می‌توانند از طریق لیسیدن لب و چشم و بینی کودکانی که با آنها بازی می‌کنند صاحبان خود را به بیماری هاری مبتلا نمایند.
 

تنفس

امکان‌پذیر است؛ (خصوصا در غارهایی که خفاش آلوده زندگی می‌کند.)
 

پیوند اعضاء

دو مورد انتقال در اثر پیوند قرنیه فردی‌که مبتلا به هاری بوده و از قرنیه وی جهت 2 نفر استفاده گردیده است، در سال 1373 در ایران گزارش شده است.
 

دستگاه گوارش

بعید است؛ ولی حیوانات گوشتخوار ممکن است به ندرت از خوردن لاشه حیوانات تلف شده از بیماری هاری به این بیماری مبتلا شوند. ضمنا بایستی از خوردن گوشت و سایر فرآورده‌های دام‌های مبتلا به هاری خودداری شود.
 

جفت

بعید نیست.
 

وسایل آلوده

بعید است. (چون ویروس هاری بی‌هوازی است.)
 

انسان به انسان

جز در یک مورد بررسی که در سال 1985 در پاکستان به‌عمل آمد مورد دیگری گزارش نشده است. (تعدادی نوزاد که توسط یک نفر ختنه شده بودند به بیماری هاری مبتلا شدند، که معلوم شد شخص ختنه‌کننده مراحل آخر دوره کمون هاری را طی می‌نموده و برطبق عادت سنتی مقداری از بزاق‌اش را در محل ختنه ‌می‌ریخته است.)

- هنگام نگهداری و پرستاری از شخص مبتلا به هاری باید رعایت کلیه جوانب احتیاطی به عمل آمده و ضمن استفاده از وسایل حفاظتی کامل، لوازم و وسایل بیمار با دقت هر چه تمام‌تر ضدعفونی گردد.

- پزشکان موظف‌اند در مورد هر انسفالیت و فلجی با پرسش در مورد حیوان‌گزیدگی بیمار به بیماری هاری نیز توجه نماید.2

علائم بیماری هاری

بعد از گزیدگی و یا قرار گرفتن در معرض حیوانات، ویروس هاری قبل از ایجاد علائم باید از طریق بدن به مغز منتقل شود. بازه زمانی بین قرار گرفتن در معرض حیوانات و ظهور علائم دوره نقاهت نامیده می شود و ممکن است هفته ها تا ماه ها ادامه داشته باشد. دوره انکوباسیون ممکن است بسته به محل آسیب دیدگی و فاصله آن تا مغز و نوع ویروس هاری و هرگونه سابقه مصونیت قبلی متفاوت باشد.

علائم و نتیجه بیماری هاری در حیوانات می تواند متفاوت باشد و علائم اولیه غیر اختصاصی، نشانه های عصبی حاد و در نهایت مرگ می باشد. علائم اولیه بیماری هاری ممکن است بسیار شبیه به علائم آنفولانزا باشد و تا چند روز ادامه داشته باشند.

برخی از شایع ترین علائم بیماری هاری، عبارتند از:

تب

توهم

گیجی

سردرد

اضطراب

استفراغ

بی خوابی

فلج جزئی

حالت تهوع

بیش فعالی

اختلال در بلع

بزاق بیش از حد

ترس ناشی از تلاش برای نوشیدن مایعات به دلیل مشکل در بلع آب

همچنین ممکن است ناراحتی یا احساس خارش در محل نیش وجود داشته باشد که طی چند روز به سمت علائم حاد اختلال عملکرد مغزی، اضطراب، گیجی و آشفتگی پیش می رود. با پیشرفت بیماری، فرد ممکن است هذیان، رفتار غیرطبیعی، توهم، هیدروفوبیا (ترس از آب) و بی خوابی را تجربه کند.

 دوره حاد بیماری به طور معمول بعد از 2 تا 10 روز به پایان می رسد. هنگامی که علائم بالینی هاری ظاهر می شود، این بیماری تقریباً کشنده است و به طور معمول درمان بیشتر برای تسکین علائم صورت می گیرد.1
 

چه کسانی در معرض ابتلا به هاری هستند؟

برای اکثر افراد خطر ابتلا به هاری بسیار کم است. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد. این شرایط عبارتند از:

زندگی در منطقه پر از خفاش

سفر به کشورهای در حال توسعه

زندگی در یک منطقه روستایی که بیشتر در معرض تماس با حیوانات وحشی قرار داشته باشید.

زندگی در مناطقی که دسترسی به واکسن و درمان پیشگیرانه با ایمونوگلوبولین کم است یا وجود ندارد.

کمپ زدن مکرر و قرار گرفتن در معرض حیوانات وحشی

سن زیر ۱۵ سال (هاری بیشتر در این گروه سنی دیده می شود)

اگرچه سگ مسئول بیشتر موارد هاری در سراسر جهان است، اما علت بیشتر مرگ های ناشی از هاری در قاره آمریکا، خفاش ها هستند.3

آیا بیماری هاری قابل درمان است؟

بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس هاری، برای جلوگیری از ایجاد عفونت یک سری تزریق توصیه می شود. ایمونوگلوبولین هاری، حاوی دوز فوری آنتی بادی هاری برای مقابله با عفونت، به جلوگیری از تثبیت ویروس کمک می کند. واکسن هاری نیز کلید پیشگیری از بیماری است. برای واکسن هاری در یک دوره ۵ تزریق در طول ۱۴ روز تجویز می شود.

سازمان کنترل حیوانات سعی در یافتن حیوانی دارد که شما را گاز گرفته است تا  از نظر هاری آزمایش شود. اگر حیوان هار نیست، نیازی به واکسن با دوز بالا نیست. با این حال، اگر حیوان پیدا نشود، مطمئن ترین اقدام دریافت واکسن های پیشگیرانه است.

انجام واکسیناسیون هاری در اسرع وقت پس از گزش حیوان بهترین راه پیشگیری از عفونت است. پزشکان زخم را با شستشو به مدت حداقل ۱۵ دقیقه با آب و صابون، مواد شوینده یا ید معالجه می کنند. سپس، ایمونوگلوبین هاری را به شما می دهند و دوره تزریق واکسن هاری را شروع خواهید کرد. این پروتکل به عنوان پروفیلاکسی پس از مواجهه شناخته می شود.3

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.arzeshinstitute.ir
3.www.darmankade.com