بهداشت و درمان در حکومت مهدوي

نويسنده: نجم الدين طبسي

يکي از مشکلات جامعه، پيش از ظهور امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) کاهش بهداشت و درمان است که در نتيجه گسترش بيماري هايي واگير و مرگ هاي ناگهاني را در سراسر جهان در پي دارد. گسترش بيماري هايي مانند جذام، طاعون، فلج، کوري، سکته و صدها بيماري خطرناک ديگر آن چنان زندگاني مردم را مورد تهديد قرار مي دهد که گويي همگان به انتظار مرگ حتمي خود نشسته اند و هرگز اميدي به زندگي ندارند. شب که به بستر مي روند، اميد زنده ماندن تا صبح و برخاستن از خواب در آنان نيست و آن گاه که از خانه بيرون مي روند، اميدي به بازگشت خود ندارند.
اين اوضاع دلخراش و دردناک، در اثر آلودگي محيط زيست و در نتيجه به کارگيري سلاح هاي شيميايي، اتمي و ميکروبي پديد مي آيد يا افزايش اجساد کشتگان و دفن نشدن آنان و متعفن شدنشان، عامل آن بيماري ها مي شود و يا بر اثر ديگر بيماري هاي رواني و روحي است که از ناامني و از دست دادن عزيران پديد مي آيد و شايد نيز معلول همه اينها و چيزهايي است که ما از آن آگاهي نداريم.
حکومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در آن شرايط، نور اميدي در دل انسان هاي بلازده و دردمند آن عصر، براي نابودي آن وضعيت و به ارمغان آوردن تندرستي براي جامعه ي بشري است و اين درست همان چيزي است که حکومت امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در آن زمينه انجام مي دهد.
در اين جا به بازگويي چند روايت درباره ي وضعيت بهداشت و درمان، پيش از ظهور مي پردازيم و آن گاه رواياتي را درباره ي کوشش هاي حضرت حجت (عليه السلام) در تأمين بهداشت و درمان جامعه بيان مي داريم:

الف) گسترش بيماري ها و مرگ هاي ناگهاني

رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد: « از نشانه هاي نزديک شدن قيامت و رستاخيز اين است که يک مرد بدون درد و بيماري مي ميرد ». (1)
در روايتي ديگر مي فرمايد: « در نزديکي قيامت ( ظهور مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) ) صاعقه ها ( رعد و برق ها که باعث آتش گرفتن و سوختن مي شود ) فراوان و پياپي خواهد بود؛ به گونه اي که وقتي شخصي نزد خويشاوندان خود يا گروهي مي رود و مي پرسد، ديروز چه کسي از شما دچار صاعقه شد و سوخت؟ چواب مي شنود: فلاني و فلاني... » (2)
صاعقه به معناي بي هوش شدن و از بين رفتن خود در اثر شنيدن صداي ترسناک و نيز به معني آتش گرفتن و سوختن آمده است. از اين رو، اشخاصي که دچار صاعقه مي شوند يا عقلشان را از دست مي دهند يا بر اثر آتش صاعقه، سوخته (3) و تبديل به خاکستر مي شوند. البته ممکن است صاعقه در اثر انفجار گلوله سلاحهاي پيشرفته آن عصر باشد که هم صداي وحشتناک و هم آتشي سوزنده دارند؛ به گونه اي که هر کس در نزديکي آن باشد، به خاکستر تبديل مي گردد و آثاري که بر انسان ها به جا مي گذارد، جز بيماري نيست و اين سه بيماري و بلا تنها از آثار سلاح هاي ويرانگر مي باشد.
حضرت رسول (صلي الله عليه و آله و سلم) در روايتي ديگر مي فرمايد: « به هنگام نزديک شدن قيامت و رستاخيز، مرگ هاي شديد و در پي آن سال هاي پرزلزله خواهد بود ». (4)
امير مؤمنان (عليه السلام) در اين باره مي فرمايد: « پيش از ظهور قائم (عجل الله تعالي فرجه الشريف) دو گونه مرگ فراوان مي گردد: مرگ سرخ و مرگ سفيد که مرگ سفيد، همان گسترش طاعون است ». (5)
امام صادق (عليه السلام) مي فرمايد: « از نشانه هاي قيامت ورستاخيز، گسترش بيماري فلج و مرگ هاي ناگهاني است ». (6)
امام کاظم (عليه السلام) از قول پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد: « پيدايش مرگ هاي ناگهاني، جذام و بواسير، از نشانه هاي نزديک شدن قيامت و رستاخيز است ». (7)
در کتاب بيان الائمه آمده است: از نشانه هاي نزديک شدن ظهور مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) گسترش بيماري وبا و طاعون در سراسر جهان، به يوژه در بغداد و شهرهاي پيرامون آن است که در نتيجه گروه بسياري از مردم نابود مي گردند. (8)

ب) بهداشت

شکوفايي شگفت انگيز دانش ها، به ويژه علم بهداشت و درمان در عصر حکومت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) و بهره گيري از آن براي گسترش بهداشت در جامعه و فرو نشستن شعله هاي جنگ و پيدايش آرامش رواني و تأمين بهداشت روحي با اصلاح شدن انسان ها و نيز گسترش کشاورزي و دامداري و تأمين تغذيه در حد مطلوب، از جمله عواملي است که بهداشت را در روزگار امام عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف) به حد بالا و ايده آل خود مي رساند و چنان مي شود که وضعيت جسمي مردم دگرگون مي گردد و عمر آنان طولاني مي شود؛ به گونه اي که گاهي يک شخص هزار فرزند، نوه و... خود را مي بيند و آن گاه چشم از جهان فرو مي بندد.
رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد: « هنگامي که عيسي (عليه السلام) از آسمان فرود آمد و دجال را کشت و شب، هنگامي که در صبح آن، خورشيد از مغرب طلوع کند ( نه از سوي مشرق ) تاچهل سال زندگي پربار و آسوده اي خواهيد داشت و در اين مدت نه کسي مي ميرد و نه بيمار مي شود ». (9)
شايد منظور از اين سخن، آن باشد که مرگ ها و بيماري هايي که يپش از ظهور حضرت، گسترش يافته، در دوران حضرت به اندازه اي اندک و ناچيز است که مي توان آن را در حکم عدم دانست و شايد معناي ظاهري مراد باشد؛ يعني در اين مدت مرگ و بيماري وجود نداشته باشد و آن به دليل مقدم مبارک حضرت بقية الله الاعظم است.
امير مؤمنان (عليه السلام) مي فرمايد: « در حکومت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف)... عمرها طولاني مي شود ». (10)
مفضل بن عمر مي گويد: امام صادق (عليه السلام) فرمود: « هنگامي که قائم ما قيام کند... مردم در سايه ي فرمانروايي او، عمري دراز خواهند داشت؛ به گونه اي که براي هر شخص هزار فرزند متولد مي شود ». (11)
امام سجاد (عليه السلام) در اين باره مي فرمايد: « هنگامي که قائم ما قيام کند، خداوند عزوجل بيمار و بلا را از شيعيان ما درو مي سازد و قلب هاي شان را همانند آهن هاي محکم قرار مي دهد و توان و نيروي هر يک از آنان را برابر نيروي چهل مرد مي گرداند و آنان فرمانروايان روي زمين و بزرگان آن مي شوند ». (12)
امام باقر (عليه السلام) درباره ي بهداشت محيط زيست در حکومت امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي فرمايد: « هنگامي که قائم ما قيام کند... چاه هاي فاضلاب و ناودان هايي که در مسير راه هاست، از بين مي برد ». (13)
حفظ بهداشت شهرها و محيط جامعه، از وظايف حکومت هاست. بنابراين، بايد از هر عاملي که سبب به خطر افتادن بهداشت محيط زيست مي شود، جلوگيري کرد. ريختن فاضلاب خانه ها در کوچه ها و احداث چاه هاي توالت و دستشويي در بيرون از خانه ها- چنان چه در برخي از شهرها و روستاها مرسوم است- سبب نابودي بهداشت محيط زيست مي شود. از اين رو، مي بينيم که يکي از کارهاي حکومت حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) جلوگيري از اين گونه تخلفات بهداشتي مي باشد.

ج) درمان

چون در روزگار حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) بهداشت در حد مطلوب آن وجود دارد، بيماري ها کاهش يافته، تعداد اندکي از افراد به بيماري هاي گوناگون دچار مي شوند؛ ولي دانش پزشکي نيز در آن عصر در اوج پيشرفت خود مي باشد و بيماران گوناگون در کوتاه ترين مدت معالجه مي شوند. افزون بر اين که حضرت با ياري الهي بيماران غير قابل درمان را نيز خود بهبودمي بخشد و مي توان گفت: در حکومت حضرت بيماري يافت نمي شود.
امام حسين (عليه السلام) درباره ي حکومت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي فرمايد: « هيچ نابينا، زمين گير و دردمندي بر روي زمين نمي ماند، مگر آن که خداوند درد او را برطرف مي سازد ». (14)
امير مؤمنان (عليه السلام) مي فرمايد: « ... آن گاه قائم ما که پنهان و مخفي است، ظاهر مي شود در حالي که جبرئيل پيشاپيش او و کتاب خدا در پيش روي اوست. آن حضرت بيماران پيسي و خوره را شفا مي بخشد ». (15)
از اين روايت استفاده مي شود که حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) خود در درمان بيماري هاي غير قابل درمان، نقش اساسي دارد.
امام صادق (عليه السلام) مي فرمايد: « هنگامي که حضرت قائم قيام کند، خداوند بيماري ها را از مؤمنان دور مي سازد و تندرستي را به آنان باز مي گرداند ». (16)
امام باقر (عليه السلام) در اين باره مي فرمايد: « هر کس قائم اهل بيت مرا درک کرد، اگر به بيماري دچار باشد، شفا مي يابد و چنان که دچار ناتواني باشد، توانا و نيرومند مي گردد ». (17)
در کتاب خصال شيخ صدوق آمده است: « روزگار حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) بيماري برطرف مي شود و آنان ( مؤمنان ) مانند پاره هاي آهن مي گردند ». (18)

پي‌نوشت‌ها:

1- عن النبي (صلي الله عليه و آله و سلم) :« من اقتراب الساعة أن يموت الرجل بغير وجع ». فردوس الاخبار، ج4، ص 298.
2- قال النبي (صلي الله عليه و آله و سلم) :« تکثر الصواعق عند اقتراب الساعه حتي يأتي الرجل فيقول: من صعق تلکم الغداه؟ فيقولون: صعق فلان و فلان ». احمد، مسند، ج3، ص 64؛ فردوس الاخبار، ج5، ص 434.
3- فرهنگ عميد، ج2، ص 688.
4- قال رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) :... و بين يدي السعه موتان شديد و بعده سنوات الزلازل ». المعجم الکبير، ج7، ص 59.
5- قال أمير المؤمنين (عليه السلام) :« بين يدي القائم موت أحمر و موت أبيض، أما الموت الأبيض فالطاعون ». مفيد، ارشاد، ص 359؛ تنعماني، غيبه، ص 277؛ طوسي، غيبه، ص 267؛ اعلام الوري، ص 427؛ الجرائح و الخرائج، ج3، ص 1152؛ صراط المستقيم، ص 249؛ بحار الانوار، ج52، ص 211؛ الزام الناصب، ج2، ص 147.
6- عن أبي عبدالله (عليه السلام) :« من أشراط الساعه أن يفشو الفالج و موت الفجاة ». بحار الانوار، ج52، ص 313؛ ابن اثير، نهايه، ج1، ص 187.
7- عن موسي بن جعفر (عليه السلام) قال: قال رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) : ظهور البواسير، و موت الفجأه، و الجذام، من اقتراب الساعه ». بحار الانوار، ج52، ص 269؛ به نقل از: الامامه و التبصره؛ الزام الناصب، ج2، ص 125.
8- عن کتاب بيان الأئمه « وقوع الوباء و الطاعون في العالم خصوصاً في بغداد، و ما يقرب منه من البلاد، فيهلک منه جمع کثير و جم غفير من الناس ». بيان الائمة، ج1، ص 102.
9- عن النبي (صلي الله عليه و آله و سلم) : « إذا نزل عيسي بن مريم و قتل الدجال تمتعوا، تحيلوا ليله طلوع الشمس من مغربها، وحتي تمنعوا بعد خروج الدجاتل أربعين سنه، لا يموت أحد و لا يمرض ». ابن طاووس، ملاحم، ص97.
10- عن علي (عليه السلام) :« فيبعث المهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) إلي أمرائه بسائر الأمصار و. ... تطول الأعمار ». عقد الدرر، ص 159؛ القول المختصر، ص 20.
11- عن المفضل بن عمر، قال: سمعت أبا عبدالله (عليه السلام) يقول :« إن قائمنا إذا قام... و يعمر الرجل في ملکه حتي يولد له ألف ذکر، لا تولد فيهم انثي ». مفيد، ارشاد، ص 363؛ المستجاد، ص 509؛ بحار الانوار، ج52، ص 337؛ وافي، ج2، ص 113.
12- عن علي بن الحسين (عليه السلام) : « إذا قام قائمنا، أذهب الله عزوجل عن شيعيتنا العاهة و جعل قلوبهم کزبر الحديد، و جعل قوه الرجل منهم قوه أربعين رجلاً و يکونون حکام الأرض و سنامها ». نعماني، غيبه، ص 317؛ صدوق، خصال، ج2، ص 541؛ روضة الوعظين، ج2، ص 295؛ صراط المستقيم، ج2، ص 261؛ بحار الانوار، ج52، ص 317.
13- عن أبي جعفر (عليه السلام) « إذا قام القائم... و أبطل الکنف و الميازيب إلي الطرقات:. من لا يحضره الفقيه، ج1، ص 234؛ مفيد، ارشاد، ص 365؛ طوسي، غيبه، ص 283؛ روضه الواعظيم، ج2، ص 264؛ اعلام الوري، ص 432؛ الفصول المهمه، ص 302؛ اثبات الهداه، ج3، ص 452؛ بحار الانوار، ج52، ص 333.
14- عن الحسين بن علي (عليه السلام) :« ... لا يبقي علي وجه الأرض أعمي، ولا مقعد، و لا مبتلي إلا کشف الله عنه بلاءه بنا أهل البيت »:. الجرائح و الخرائج، ج2، ص 489؛ بحار الانوار، ج53، ص 62.
15- عن أمير المؤمنين (عليه السلام) :« فيظهر قائمنا المتغيب، فيقدمه الروح الأمين... و يبري الأکمه و الأبرص ». دوجه الأنوار، ص 133؛ الشيعة و الرجعه، ج1، ص 171.
16- عن أبي عبدالله (عليه السلام) أنه قال: « إذا قام القائم أذهب الله عن کل مرمن العاهه، ورد إليه قوته ». نعماني، غيبه، ص 317؛ بحار الأنوار، ج52، ص 364؛ اثبات الهداة، ج3، ص 493.
17- عن أبي جعفر (عليه السلام) « من أدرک قائم أهل بيتي من ذي عاهه بري و من ذي ضعف قوي ». نعماني، غيبة، ص 317؛ صدوق، خصال، ج2، ص 541؛ روضه الواعظين، ج2، ص 295؛ صراط المستقيم، ج2، ص 261؛ بحار الانوار، ج52، ص 335؛ به نقل از: خرائج.
18- و في الخصال: « ذهب العاهة و هم کزبر الحديد ». صدوق، خصال، ص 507.