فريب آگهى هاى چاقى و لاغرى رانخوريد

روزنامه ها را كه ورق مى زنى پراست از آگهى هاى عجيب و محيرالعقول پزشكى كه گاه براى لحظاتى ميخكوبت مى كند. در اين آگهى ها، از درمان اعتياد در يك روز گرفته تا انواع و اقسام جراحى هاى زيبايى و درمان چاقى و لاغرى به چشم مى خورد. در يكى از اين آگهى ها آمده: روزى يك كيلو، يك سايز بدون رژيم و بازگشت لاغر شويد. در اين آگهى همچنين از روش هاى مزوترابى، ليپوساكشن و ليزر هم نام برده شده است. اعتماد به نفس سفارش دهندگان آگهى آنقدر زياد است كه علاوه بر دادن چند شماره تلفن ثابت، تلفن همراه و آدرس هم داده اند. منشى جوان يكى از اين مؤسسه ها يا مكان هاى درمانى يا هرچيز ديگر كه اسمش را بگذاريد با ادا و اطوار فراوان ادعا مى كند توانسته اند با ليزر درمانى، بيماران را تا ۵۰ كيلو لاغر كنند. او همچنان لاف مى زند و عده اى خانم از پير و جوان گرفته تا دخترك ۱۳ ساله اى كه براى لاغر شدن آمده اند، متحير چشم به دهان او دوخته اند. او براى اين مسخ شدگان مدام نسخه مى پيچد و دستورات عجيب و غريب صادر مى كند. وقتى درباره ليزر درمانى پرسش مى كنم، دستگاهى را كه بيشتر شبيه چراغ قوه با نورقرمز است، نشان مى دهد و عنوان مى كند كه با اين دستگاه ليزر، چاق ها را لاغر مى كنند. امروزه تعداد اين مؤسسات آنقدر زيادشده كه به نظرمى رسد مسئولان ديگر قادر به نظارت و رسيدگى به وضعيت همه آنها نيستند. مؤسساتى كه برخى از آنها با ادعاهاى عجيب وغريب پول هنگفتى به جيب مى زنند و عده زيادى را بيمار و گاهى تا آخر عمر عليل مى كنند.

دسته بندى داروهاى لاغرى

دكتر قوام زاده متخصص تغذيه درباره دسته بندى داروهاى لاغرى مى گويد: «براساس طبقه بندى كتب معتبر علمى، داروهاى ضدچاقى به دو دسته كلى تقسيم مى شود. گروه اول داروهاى ضداشتهاست و گروه دوم داروهايى كه موجب جلوگيرى از جذب چربى در دستگاه گوارش مى شود. البته دسته سومى از داروها هم وجوددارد كه جنبه علمى ندارد. از اين گروه مى توان به اين داروها اشاره كرد:
داروهاى ادرار آور (ديورتيك) ـ اين نوع داروها به سرعت با ازدست رفتن آب بدن، شخص را دچار كاهش وزن مى كنند. مصرف اين داروها از نظر علمى نه تنها صحيح نيست بلكه خطرناك هم هست. اكثر مؤسساتى كه در تبليغات خود كاهش وزن سريع را نويد مى دهند از اين روش استفاده مى كنند.
داروهاى هورمونى ـ اين نوع داروها موجب پركارى غده تيروئيد، افزايش مصرف انرژى، كاهش وزن و لاغر شدن مى شوند كه اين روش نيز به دليل اين كه در روند طبيعى بدن اختلال ايجاد مى كند از نظر علمى صحيح نيست و خطرناك است.
داروهاى ملين ـ اين داروها با دفع موادغذايى از بدن و جلوگيرى از جذب مواد موجب كاهش وزن مى شود كه واضح است در درازمدت به بروز سوءتغذيه و كمبود بعضى مواد مورد نياز بدن مى انجامد. ضمن اين كه عوارضى از قبيل شكم درد دارد.
داروهاى ضد اشتها ـ استفاده از اين داروها شرايطى را در بدن به وجود مى آورد كه فرد احساس گرسنگى نكند و ميزان غذاى بسياركمترى درطول روز بخورد. مصرف اين داروها ميزان توليد هورمون هاى نور آدرنالين، دوپامين، سروتونين و كاتكول آمين را افزايش مى دهد و با تأثير بر مركز گرسنگى در بخشى از مغز به نام هيپوتالاموس، موجب سركوبى ميل به غذا و احساس سيرى مى شود. القاى حالت سيرى بدون عوارض جانبى ديگر نيست. مصرف اين داروها موجب افزايش ضربان قلب، افزايش فشار خون، بى خوابى، فراموشى و افسردگى مى شود.
داروهايى كه مانع جذب چربى مى شود ـ اين گروه از لاغركننده ها با اتصال به چربى موادغذايى، مانع جذب آنها مى شود. بايد توجه كرد بسيارى از ويتامين هاى ضرورى براى سلامت بدن مانند ويتامين هاى A، D، Eو K محلول در چربى است و اگر با مصرف اين گروه از داروها، ويتامين ها نيز همراه چربى ها جذب بدن نشود، سلامت فرد به خطر خواهدافتاد. به گفته اين متخصص تغذيه، شايع ترين عوارض مصرف داروهاى لاغرى، افزايش فشار خون، مشكلات قلبى عروقى، به هم خوردن عادت ماهانه در زنان، سردرد، سرگيجه، بروز جوش روى صورت، اضطراب، كم خوابى و تشنگى غيرطبيعى است.

تبليغات كاذب

دكتر فتحى متخصص غدد نيز مى گويد: «متأسفانه به دليل تبليغات وسيع، مردم درحال حاضر به بازارياب هاى اين گونه فرآورده هاى بى فايده و حتى مضر تبديل شده اند و نه تنها از محصولات لاغرى بدون توصيه پزشك استفاده مى كنند بلكه به آشنايان خود نيز استفاده از چنين فرآورده هايى را توصيه مى كنند.»
وى تصريح مى كند: «اكثر مردم از اين واقعيت غافلند كه چاقى در بسيارى از موارد به دليل مشكلات متابوليك بدن ايجاد مى شود و بايد نسبت به رفع اين مشكل، اقدام جدى شود. چرا كه در صورت درمان شدن عارضه، چاقى روزبه روز شكل حادترى به خود مى گيرد و درمان آن نيز دشوارتر مى شود.»
اين متخصص غدد خاطرنشان مى كند: «با وجود محدودبودن اثر اين داروها، عوارض سوءزيادى متعاقب مصرف آنها گريبانگير فرد خواهدشد كه از آن جمله مى توان به افزايش ضربان قلب، بى نظمى ريتم قلبى، بى خوابى، تنگى نفس و تشنج اشاره كرد.»
وى مى افزايد: «نقش مؤثر مصرف قرص هاى لاغرى در افزايش روند اين تجارت ناسالم بسيار زيانبار است. واقعيت اين است كه مبارزه با چاقى از هرطريق ممكن صحيح نيست و بايد توجه كنيم كه بازيچه دست سودجويان نشويم.»

مضرات داروهاى لاغرى

دكتر مسعود كيمياگر متخصص تغذيه و رژيم درمانى درباره داروهاى كاهش وزن مى گويد: در ۳ دسته از قرص ها كه فرد را بى اشتها مى كند، سيبوترابين وجوددارد و بيشتر براى افرادى كه چاقى بيمارگونه دارند (بالاى ۳۰ كيلو اضافه وزن) تجويز مى شود. با توجه به ريسك استفاده از اين قرص، پزشك براى مدتى اين دارو را به فرد مى دهد. اين دارو بعد ازمدتى اثرش را ازدست مى دهد. داروهايى كه بخشى از چربى غذا را بلوكه مى كنند و مانع جذب آن مى شوند به تنهايى جواب نمى دهند. اين داروها چندان كمكى به لاغرى نمى كنند. ضمن اين كه در بعضى از موارد حتى بى اختيارى مدفوع هم ايجاد مى كند. ازطرفى قيمت اين دارو بسيارگران است وفرد بايد براى تهيه آن، هرماه ۸۰ تا ۱۰۰ هزارتومان پول بپردازد. نوع ديگرى از قرص هاى لاغرى تقريباً اثر خفيف دارد و سيرى موقت ايجاد مى كند. اين نوع قرص، حالت ژل مانند دارد و وقتى با يك يا دو ليوان آب خورده مى شود، در معده باز شده، حالت سيرى موقت ايجاد مى كند. اين دارو هم زياد مناسب نيست چون موقت است و بعد از يكى دو ساعت كه فرد گرسنه شد تمايل به خوردن غذا پيدامى كند. وى با اشاره به اين مطلب كه هنوز هيچ داروى چربى سوزى در دنيا ساخته نشده است، مى گويد: «بيشتر مردم به تبليغات گسترده اى كه درماهواره و اينترنت مى شود اعتماد مى كنند و بدون اين كه به خودشان زحمت بدهند و رژيم بگيرند، داروى چربى سوز مصرف مى كنند. بزرگترين عارضه اين داروها اين است كه فرد را سرخورده مى كند، چون دارو مصرف مى كند ولى لاغر نمى شود. پس نااميد و دچار افسردگى مى شود.»
وى وسايل لاغركننده مانند كمربند و گوشواره لاغرى را براى لاغرشدن مناسب نمى داند و مى گويد: همه اينها بى راهه است و تأثير تلقينى دارد كه بعد ازمدتى از بين مى رود. حتى خوردنى لاغركننده هم نداريم. سركه سيب، آبغوره يا خيلى موادى كه بعضى عطارى ها تجويز مى كنند لاغركننده نيست. وى خاطرنشان مى كند: «لاغرشدن كارسختى نيست. فقط احتياج به يك اراده قوى و يك برنامه ريزى اصولى دارد. فرد با يك رژيم مناسب مى تواند به راحتى لاغر شود. وى درباره رژيم مناسب يادآور مى شود: «رژيم مناسب، رژيم متعادلى است كه همه نيازهاى بدن را تأمين مى كند، نبايد رژيم به گونه اى باشد كه از آهن و پروتئين و كلسيم بدن كم كند. رژيم هايى كه فقط درآن ميوه و سبزى وجوددارد، غلط است. رژيم هاى سخت و بى اساسى كه يك عده از افراد مى گيرند، عوارض زيادى به دنبال دارد. اين گونه رژيم ها موجب مى شود بافت هاى مفيد بدن به همراه چربى تجزيه شود و بدن تحليل برود.»
وى با اشاره به اين كه عادت غذايى ما ايرانى ها موجب چاق شدنمان مى شود، خاطرنشان مى كند: «متأسفانه ما درحال حاضر هم غذاهاى سنتى خودمان را كه خيلى پركالرى و سنگين است، در برنامه غذايى داريم و هم غذاهايى مانند پيتزا با ۱۲۰۰ كالرى و همبرگر با ۵۰۰ تا ۶۰۰ كالرى را، سيب زمينى، سس و نوشابه هم كه به آن اضافه مى كنيم ميزان كالرى اين غذاها افزايش خواهديافت. در گذشته اگر ظهر يك غذاى سنگين مثل پلو و خورشت مى خوردند، شب يك غذاى ساده داشتند. اما الآن با اين كه تحرك افراد كمتر شده، مقدار مصرف غذاهاى حجيم بيشتر شده است. همين امر موجب مى شود آمار چاقى بالا برود. وى درباره ورزش مى گويد: «ورزش بدون رژيم جواب نمى دهد. درواقع ورزش به عنوان مكمل رژيم است و البته بايد معقول باشد. نبايد مدتى ورزش سنگين كنيم و بعد آن را كنار بگذاريم. خيلى از افراد ورزش هاى سنگين مى كنند و بعد از آن غذاهاى سنگين پركالرى مصرف مى كنند كه اين جواب نمى دهد. بايد براى لاغر شدن دركنار رژيم غذايى مناسب، به طور متعادل ورزش كنيم. ورزش هميشه بايد در زندگى ادامه داشته باشد. چه براى افرادى كه لاغرند و چه افرادى كه اضافه وزن دارند.»
اين متخصص تغذيه درباره بهترين زمان براى لاغر شدن توصيه مى كند: «افرادى كه اضافه وزن دارند بايد شكيبا باشند و نه گفتن را هم بلد باشند. بهترين مقدار براى لاغر شدن، ماهى ۲ تا ۴ كيلو است. اگر لاغر شدن بيشتر از ۴ كيلو باشد، عوارض زيادى درانتظار شخص خواهدبود. از اين رو بايد كاهش وزن تدريجى باشد.» وى مى گويد: اگر هميشه متعادل و مفيد غذا بخوريم، هميشه وزن مطلوب خواهيم داشت. توصيه مهمتر او اين است كه به تبليغاتى كه براى لاغرى درماهواره، اينترنت و رسانه ها وجوددارد، اعتماد نكنيد. زيرا تأثير آنها موقتى است و بعضى ازآنها مضراتى دارند كه گاه ممكن است جبران پذير نباشد.

داروى بدون مجوز

دكتر شيرازى، داروساز درباره عرضه بدون مجوز داروهاى لاغرى مى گويد: «عرضه هرگونه دارويى نياز به كسب مجوز از وزارت بهداشت دارد. اين موضوع شامل حال داروهاى لاغرى و مكمل هاى غذايى هم مى شود. اكثر داروهاى لاغرى موجود در ايران فاقد اين مجوزند.»