دنياي پرجنب و جوش كودكان پيش دبستاني

هنگامي كه مسؤولان آموزشي مدارس صحبت از آمادگي بچه ها در خصوص رفتن به دوره پيش دبستاني مي كنند، منظورشان اين است كه آيا آنها داراي مهارتها و دانستنيهاي خاصي كه به موفقيتشان در امر تحصيل كمك مي كند، هستند يا خير؟ برخي از اين مهارتها عبارتند از: شمارش اعداد، تشخيص حروف و صداها و توانايي شركت در گروههاي كوچك و همسن و سال. با اين حال براي اينكه مهارتهاي پيش از رفتن به مهدكودك را در كودكتان تقويت كنيد، انجام فعاليتهاي زير را به شما توصيه مي كنيم:

قصه گويي و كشف كلمات تازه

كودكتان گاهي دوست دارد حتي يك داستان را بارها و بارها برايش تعريف كنيد، بنابراين بكوشيد هر بار كه برايش قصه مي گوييد يا داستان مي خوانيد از كلمات جديد و در عين حال قابل فهم استفاده و تصوير جديدي در ذهنش ايجاد كنيد. از او بخواهيد داستان مورد علاقه اش را برايتان بازگو كند، حتي اگر آنطور كه بايد كلماتش را نداند. حروف الفبا را به صورت شعر و آواز با او تمرين كنيد موقع تمرين هر از چندگاهي حروف را جا بيندازيد تا ببينيد او متوجه مي شود يا نه؟ حروف مختلف را با صدا تلفظ و كلماتي را كه با آنها شروع مي شوند برايش ادا كنيد. وقتي با او براي خريد به مغازه يا فروشگاهي مي رويد از او بخواهيد حروف مختلف كلمات و علايم روي اجناس را در فروشگاه به شما نشان دهد.

چيزها را نامگذاري كنيد

از طريق بازي «نامگذاري اشيا» به او كمك كنيد تا ياد بگيرد چگونه چيزهاي مختلف را توصيف كند، اينكه آنها چه شكلي هستند، به چه كاري مي آيند و نامشان چيست؟ به طور مثال، از كودكتان بپرسيد:«اون چيه كه گرده و مي توني به زمين بزنيش و باهش بازي كني؟» (جواب مسلماً توپ است) يا «اون چيه كه چهار تا پا داره با يه دماغ دراز و گوشهاي بزرگ و آويزون» (بله، جواب فيل است).
* شمارش اعداد را جزو فعاليتهاي هر روزه او قرار دهيد
* موقع خريد در فروشگاه از او درباره تعداد اجناسي كه داخل چرخ دستي گذاشته ايد بپرسيد و اينكه اگر يك چيز ديگر به آنها اضافه يا دو تا كم كنيد تعدادشان چقدر مي شود؟ يا از او بخواهيد تعداد ماشينهاي سفيدي را كه در طول مسير رفتن به منزل طي مي كنيد، بشمارد. همچنين حتماً كتابهايي در رابطه با اعداد و نحوه شمارش آنها برايش تهيه كرده، بخوانيد.
هر كشوري قوانين و مقررات خاص خودش را در خصوص سن كودكان براي رفتن به مهدكودك و مدرسه دارد. حداقل سني كه كودكان، تقريباً در تمام كشورها مهدكودك را آغاز مي كنند پنج سالگي است. با اين حال برخي از كشورها قوانين خاص و محدودي دارند. اگر چه بعضي ازكودكان تا سن شش سالگي قادر به رفتن به دوره آمادگي يا مدرسه نيستند و اين به دليل وجود تاريخ تولد آنها در شش ماهه دوم سال است. گاهي كودكان در سن چهار سالگي كم كم آماده رفتن به مهدكودك مي شوند، در اين زمان شما نيز به عنوان والدين كودك لازم است با آموزش و پرورش ناحيه يا يكي از مدارس ابتدايي محل سكونت خود تماس گرفته و راجع به نحوه ثبت نام كودك و مراحل مرتبط با آن اطلاعاتي كسب كنيد. آنها نيز به طور قطع اطلاعاتي از قبيل مدارك ثبت نام، نوع سيستم آموزشي و روشهاي تربيتي مهدكودك مورد نظر و انواع مهارتها و فعاليتهاي آموزشي در اختيار شما قرار خواهند داد.

سنجشهاي مهارتهاي زندگي در كودكان

مهارتهاي زيادي وجود دارند كه سطح آمادگي كودك را افزايش مي دهند. بيشتر اين مهارتها به مرور زمان و به طور طبيعي در كودك رشد مي كنند، اما برخي هم هستند كه آموختني بوده و بايد آنها را كسب كرد. بنابراين اگر شما نسبت به انواع مهارتهايي كه كودكتان قبل از رفتن به مدرسه بايد كسب كند، آگاهي كافي داشته باشيد بهتر مي توانيد در اين خصوص به او كمك كنيد و راهنما و ياور او در طول تحصيل باشيد و اين زماني بيشترين تأثير را خواهد داشت كه كودك از رفتن به مهدكودك يا پيش دبستاني در موعد مقرر قانوني سرباز زدند. از آن جا كه هدف تمامي مدارس اين است كه دانش آموزانشان در امر آموزش و تحصيل موفق باشند، شما نيز به عنوان مربيان اوليه كودك سهم عظيمي در اين رابطه داريد. بنابراين، به منظور تشخيص ميزان آمادگي كودكتان سؤالها زير را از خود بپرسيد:

* آيا كودك من:

- اشيا و چيزهاي مختلف موجود در پيرامونش را مي شناسد؟
- قادر به درك چيزهايي كه ديگران مي گويند، هست؟
- وقتي حرف مي زند، ديگران نيز حرفهاي او را مي فهمند؟
- قادر به انجام كارهاي مربوط به خودش از قبيل غذا خوردن، لباس پوشيدن و غيره هست؟
- خونگرم است و از بودن در جمع ديگران لذت مي برد؟
- قادر است فعاليتي را به مدت 15 دقيقه يا بيشتر انجام دهد؟
- از حرفها و راهنماييهاي ديگران پيروي مي كند؟
- قادر به انجام فعاليتهاي جسماني مختلف مثل قيچي كردن يك تكه پارچه يا راندن سه چرخه هست؟

روشهاي تقويت مهارتها

اكنون به برخي از مهارتهايي كه كودكان بايد قبل از پاگذاشتن به محيط مهدكودك كسب كنند، اشاره كرده و روشهايي براي تقويت آنها ارائه مي دهيم.

* مهارت: تشخيص اشياي مختلف و اينكه آنها چه هستند و به چه منظوري استفاده مي شوند؟

* روش تقويت: با كودكتان درمورد اشياي مختلف صحبت كنيد و بگوييد آنها چه شكلي هستند، چه بو، مزه يا صدايي دارند؟ (پرتغال يك ميوه گرد و نارنجي و خوشمزه است)
در محيط خانه و بيرون به طور مرتب به چيزهايي كه براي كودك آشنا هستند، اشاره كنيد. (مي داني كه ما هميشه وقتي به چراغ قرمز مي رسيم بايد توقف كنيم)

* مهارت: افزايش درك زباني و مهارتهاي گفتاري

* روش تقويت: از كودكتان بخواهيد داستاني را كه قبلاً برايش تعريف كرده ايد، برايتان بگويد يا اتفاقاتي را كه در آن افتاده مرور كند. (يادته توي داستان بزبز قندي براي حبه انگور چه اتفاقي افتاد؟)
به او اجازه دهيد با ديگران تلفني صحبت كند، اين كار به تقويت مهارتهاي گفتاري او بسيار كمك خواهد كرد. (به عمه جون بگو ديروز كه رفتين پارك خوش گذشت؟)

* مهارت: انجام فعاليتهاي مستقل و خودمحور

روش تقويت: تا حد امكان بگذاريد خودش لباس بپوشد، غذا بخورد و به توالت برود، فقط در صورت نياز كمكش كنيد.
به منظور افزايش مهارتهاي خود استقلالي كودك، چندين انتخاب پيش رويش بگذاريد تا به ميل خود يكي را برگزيند.
هر روز انجام يك يا دو كار از كارهاي خانه را به او محول كنيد. مثل كمك در چيدن ميز غذا يا مرتب كردن وسايل و جمع و جور كردن اتاق

* مهارت: پيروي از راهنماييهاي ديگران و توانايي كنار آمدن با آنها

روش تقويت: فرصتهايي در اختيارش قرار دهيد تا با كودكان ديگر در گروههاي كوچك چند نفره بازي كند.

*مهارت: افزايش كنترل و مهارتهاي حركتي

* روش تقويت: به اين منظور تمرينهاي مختلفي مانند برداشتن وسايل مختلف، بردن ظرفهاي غذا به آشپزخانه، استفاده از مداد شمعي، باز و بسته كردن شير آب و باز كردن در به او بدهيد.
او را به انجام فعاليتهاي جسماني مثل دويدن، پريدن و بالا و پايين رفتن از پله ها تشويق كنيد. اگر احساس كرديد وقتش رسيده كه كودكتان به مهد برود، ابتدا با او درباره محيط مهدكودك و حال و هواي آن و اينكه چه چيزهايي آن جا ياد مي گيرد، صحبت كنيد تا كم كم آمادگي مواجهه با محيط جديد، مربي و كودكان ديگر را كسب كند. كودكان با سرعتهاي متفاوتي رشد مي كنند و به بلوغ مي رسند، بنابراين اگر كودك شما امروز قادر به انجام كار خاصي نباشد دليل بر آن نيست كه ماه آينده نيز نخواهد توانست آن را انجام دهد. درست است كه مهارتهاي كسب آمادگي براي رفتن به مهدكودك، كليدهاي راهنمايي براي والدين محسوب مي شوند، اما اين بدان معنا نيست كه كودك حتماً بايد قبل از شروع مهدكودك آنها را كسب كند و اگر كودكي برخي از اين مهارتها را كسب نكرده باشد يا در زمينه خاصي توانايي لازم را نداشته باشد، نمي توان گفت كه او آمادگي رفتن به مهدكودك را ندارد. زيرا كودكان نيز درست مثل بزرگسالان داراي تواناييها و سطوح مهارتي متفاوت هستند. به عنوان مثال؛ اگر كودكي در سن پنج سالگي حروف الفبا را بلد نباشد يا نتواند مداد را به درستي در دستش بگيرد، اين ناتواني احتمالاً ناشي از آن است كه او به حمايت بيشتري نياز دارد تا تواناييهايش را بهبود بخشد.
نكته قابل توجه آن است كه شما به عنوان والدين كودك بايد در زمينه كسب مهارتها و فعاليتهاي مختلف بيشتر با او كار كنيد و اگر كودكتان در انجام برخي از كارها با مشكل مواجه است، در حالي كه ساير كودكان همسالش به راحتي آنها را انجام مي دهند، لازم است صحبتي در اين خصوص با پزشك مخصوص كودكان داشته باشيد و به منظور تشخيص بهتر ميزان آمادگي كودك براي رفتن به مهد به مراكزي كه كار تعيين سطح آمادگي كودكان را به عهده دارند، مراجعه كنيد.