زايمان در آب

فرآيند زايمان در آب به دو صورت انجام مى شود. در يك روش، مادر قبل از زايمان در آب قرار مى گيرد و در زمان خروج جنين از آب خارج مى شود. در شيوه ديگر، مادر از زمان شروع درد زايمان در آب قرار مى گيرد و تا زمان خروج جنين در آب مى ماند. در واقع، مادر تحت نظر عامل زايمان، زمانى كه دهانه رحم به اندازه چهار تا پنج سانتى متر باز شد (مرحله فعال زايمان)، وارد آب مى شود. ورود به آب قبل از اين زمان به دليل اثر تسكين دهنده زياد آب ممكن است به تاخير در مراحل بعدى زايمان منجر شود.

مزاياى زايمان در آب براى مادر

افزايش ترشح اكسى توسين درون ساز:

در زايمان طبيعى، براى اينكه فرآيند زايمان زودتر به پايان برسد و مادر درد كمترى تحمل كند، به او آمپول فشار تزريق مى شود، اما در زايمان در آب به تزريق آمپول فشار نيازى نيست، زيرا آب به دليل خاصيتى كه دارد موجب تنظيم انقباضات مى شود. نياز كمتر به اپيزيوتومى (برش ناحيه پرينه) هنگام زايمان، گاهى براى اينكه نوزاد راحت تر به دنيا بيايد، لازم است برش كوچكى در ناحيه پرينه ايجاد شود. اما در زايمان در آب به اين برش نيازى نيست. آب حالت ارتجاعى و انقباضى بيشترى به عضلات دهانه رحم مى دهد و در برخى موارد كه لازم است دهانه رحم حدود چند ميلى متر ديگر باز شود، نيازى به اپيزيوتومى نيست.

كاهش مداخلات پزشكى:

در زايمان طبيعى، بسيار پيش مى آيد كه فرآيند زايمان كند و گاه حتى متوقف مى شود. در اين مواقع، عامل زايمان مجبور به مداخلات پزشكى و گاهى نيز انجام سزارين مى شود. ازجمله مداخلات پزشكى مى توان به تزريق اكسى توسين (آمپول فشار)، داروهاى تسكين دهنده و مخدر، ضداسپاسم ها، انجام جراحى، استفاده از دستگاه مكنده براى بيرون كشيدن نوزاد، استفاده از فورسپس (چنگك)، يا انجام سزارين نام برد. اما حين زايمان در آب، در اكثر موارد، به اين گونه مداخلات پزشكى نيازى نيست. كاهش نياز به مسكن ها: ازجمله خواص ديگر آب خاصيت آرامش بخشى آن است. آب تا حد قابل توجهى موجب آرام شدن عضلات مى شود و بنابراين به استفاده از مسكن ها نيازى نيست.

كاهش قابل توجه زمان زايمان:

از آنجا كه دهانه رحم بايد حدود ۱۰ سانتى متر باز شود تا نوزاد قادر به متولد شدن باشد، هرچه اين زمان طولانى تر شود، مادر درد بيشترى را متحمل خواهد شد. در زايمان طبيعى، اين زمان به حدود ۱۰ ساعت مى رسد اما در زايمان در آب مدت زمان زايمان حدود يك ونيم تا دو ساعت كاهش مى يابد. كاهش فشار بر بزرگ سياهرگ زيرين: بزرگ سياهرگ زيرين وظيفه خون رسانى به قسمت هاى پايين بدن مادر را برعهده دارد و از پشت رحم عبور مى كند. هنگام زايمان در آب، با توجه به اينكه بدن مادر و جنين در آب سبك تر مى شود، اين رگ كه در واقع از زير جنين عبور مى كند تحت فشار جنين نخواهد بود و خون رسانى به قسمت هاى تحتانى راحت تر انجام مى شود. ضمن اينكه جريان خون جفت نيز افزايش مى يابد و باعث بهبود اكسيژن رسانى به جنين مى شود. از ديگر مزاياى زايمان در آب عبارت اند از: افزايش انقباضات موثر رحم، افزايش گردش خون در رحم، افزايش ترشح آندروفين ها، كاهش تحريكات حسى، كاهش خفيف فشار خون، و افزايش قطر لگن. مزاياى روان شناختى زايمان در آب نيز عبارت اند از: احساس بى وزنى و شناورى، توانايى تحرك بيشتر و قرار گرفتن در وضعيت هاى مختلف، احساس رضايتمندى از زايمان، مشاركت فعال در روند زايمان، كاهش ترس و خشم و اضطراب، افزايش ميزان خودآگاهى و هوشيارى هنگام زايمان. افزايش حس پذيرش نوزاد، احساس آرامش و اطمينان و لذت به دليل ويژگى آرامش بخشى آب، و افزايش ارتباط متقابل مادر و كودك (رابطه سمبليك). مزاياى زايمان در آب براى نوزاد درد زايمان همواره موجب ترس مادران از زايمان بوده و در بسيارى مواقع نيز آنها را از تولد فرزند دوم ترسانده است. گاه اتفاق مى افتد كه مادر به دليل درد زايمان رغبتى به بغل كردن نوزاد خود ندارد. اين در حالى است كه هرچه فاصله بين به دنيا آمدن و شير خوردن نوزاد كمتر باشد، احتمال بروز عفونت در نوزاد نيز كمتر خواهد بود. از سوى ديگر، نوزاد پس از تولد به شدت به قند نياز دارد كه اين ماده در شير مادر به وفور يافت مى شود. بنابراين، زايمان در آب، به دليل كاهش چشمگير درد، مادر را قادر مى سازد به محض تولد نوزاد او را در آغوش بكشد و شير بدهد. مساله ديگرى كه گهگاه هنگام زايمان طبيعى رخ مى دهد خطر افتادن نوزاد و برخورد او با اجسام است كه ممكن است به آسيب ديدن نوزاد منجر شود. علاوه بر اين، عامل زايمان بايد براى شروع تنفس نوزاد اقداماتى انجام دهد كه اين مسايل در زايمان در آب لزومى ندارد. در زايمان طبيعى، عامل زايمان به محض به دنيا آمدن نوزاد از روش هايى مانند مالش كف پا و كمر نوزاد براى تحريك شروع تنفس استفاده مى كند كه در زايمان در آب اين كارها لزومى ندارد. بنابراين، نوزاد احساس آرامش بيشترى خواهد كرد. زايمان در آب موجب بهبود جريان خون مادر مى شود و جريان خون نوزاد را نيز افزايش مى دهد. اين وضعيت، هوشيارى نوزاد و افزايش تحرك وى را به همراه خواهد داشت. زايمان در آب يكى از راه هاى كاهش درد زايمان است. در سايت انجمن درد ايران آمده است كه، در صورت تشخيص طبيعى بودن زايمان، روش هاى بسيارى براى كاهش درد زايمان و احساس رضايتمندى از فرآيند آن وجود دارد.
ازجمله اين روش ها مى توان به استفاده از تكنيك هاى تنفسى، تن آرامى و تمركز، انتخاب وضعيت هاى مختلف زايمانى، استفاده از ماساژ، استفاده از گرما يا سرماى موضعى، گذراندن مراحل قبل از زايمان در وان آب گرم، و زايمان در آب اشاره كرد. همچنين استفاده از رايحه هاى طبيعى چون عطر گل شمعدانى، اسطوخودوس و رز، استفاده از آواهاى مذهبى، آواى قرآن و موسيقى، برخوردارى از حمايت همراه در هنگام زايمان، استفاده از طب فشارى، استفاده از طب سوزنى، تزريق زيرجلدى آب مقطر در ناحيه ساكروم، يوگاتراپى، و استفاده از هيپنوتيزم از ديگر روش هاى موثر براى كاهش درد زايمان هستند. سخن آخر اينكه شناخت و انتخاب هر كدام از اين روش ها به مادران كمك مى كند كه درد كمترى را طى فرآيند زايمان تحمل كنند. براى اثربخشى برخى از روش هاى فوق نياز است كه دردوران باردارى اقدام شود. مادران عزيز براى انتخاب و استفاده از هريك از اين روش ها مى توانند با پزشك يا ماماى خود مشورت كنند.