نگاهى به خواص شير و فرآورده هاى لبنى

شير بعد از آب، حياتى ترين ماده خوراكى تلقى مى شود. اين فرآورده كامل ترين غذا و سرشار از مواد مغذى به شمار مى رود كه عمده نياز بدن انسان را تامين مى كند.اين نوشيدنى حيات بخش منبع غنى و سرشار از پروتئين، كلسيم، فسفر، ويتامين ها، قند، چربى و انرژى است تا جايى كه دانشمندان جهان هر روز اسرار تازه اى از اين ماده غذايى كامل را كشف و عرضه مى كنند. شير كه براساس اسناد موجود به عنوان يكى از قديمى ترين مواد غذايى در تاريخ بشر از آن ياد شده است، در تمام دوران زندگى انسان _ از هنگام تولد تا كهنسالى _ براى تامين انرژى و رشد مورد نياز است.
با وجود آنكه امروزه مصرف شير و فرآورده هاى آن به عنوان يكى از شاخص هاى توسعه جوامع انسانى بيان مى شود، اما متاسفانه مصرف سرانه شير در كشور ما از حد مطلوب و استانداردهاى جهانى كمتر است.هر چند در سال هاى اخير توجه عمومى در طيفى وسيع به اهميت مصرف شير و گنجانيدن آن در سبد غذايى خانواده ها معطوف گشته و به نظر مى رسد فعاليت گسترده ترى در زمينه آگاهى رسانى و ارتقاى دانش عمومى در اين زمينه صورت گرفته است، با اين وجود هنوز هم بحث و بررسى در زمينه فوايد اين ماده غذايى، تبعات كاهش مصرف آن و... خالى از فايده نيست. گزارش زير نگاهى هر چند گذرا به نقش و اهميت اين ماده غذايى دارد كه در پى مى آيد.
شير مهمترين منبع تامين كلسيم و فسفر به شمار مى رود و به علت داشتن «اسيدهاى آمينه» ضرورى، جايگاه ويژه و مهمى در تامين پروتئين مورد نياز بدن دارد.تحقيقات مستمر انجام گرفته در مورد مصرف فرآورده هاى لبنى نشان داده است كه ارتباط نزديك و مستمرى بين مصرف اين فرآورده ها و سطح سلامت افراد جامعه به لحاظ كارايى، ضريب هوشى، ميزان ابتلا به بيمارى هاى عفونى و تنظيم فعاليت هاى متابوليكى بدن وجود دارد.براساس آخرين آمار سازمان بهداشت جهانى، در آغاز قرن ۲۱ تصادفات رانندگى، حوادث قلبى، عروقى، سرطان ها و پوكى استخوان به عنوان چهار دشمن اصلى حيات بشر ناميده شده اند.نتيجه پژوهش هاى اخير بيانگر نقش مهم و موثر مصرف شير و فرآورده هاى شيرى در كاهش فشار خون، افزايش چربى هاى خون، جلوگيرى از ابتلا به سرطان كولون و پيشگيرى از پوكى استخوان بوده است.
• فشار خون
در حدود ۵۰ ميليون نفر از بزرگسالان آمريكايى فشار خون دارند كه فاكتور و خطرى براى بيمارى هاى تصلب شرائين، ضربان قلب و بيمارى هاى كليوى است.از حدود ۲۰ سال پيش محققان اعلام كرده اند كه رژيم غذايى شامل لبنيات، ميوه و سبزيجات فراوان مى تواند، در كاهش فشار خون موثر باشد.استفاده از رژيم كم چرب غنى از محصولات لبنى، ميوه جات و سبزيجات كه رژيم DASH ناميده مى شود، فشار خون را كاهش مى دهد.رژيم DASH از نظر وجود كلسيم، پتاسيم و منيزيم غنى است. مطالعات نشان مى دهد كه اين مواد مغذى كه در لبنيات موجود است، باعث كاهش فشار خون مى شود.تحقيقات بيانگر اين واقعيت است كه مصرف لبنيات نه تنها سبب كاهش فشار خون مى شود بلكه خطر ابتلا به اين بيمارى را نيز كاهش مى دهد.محققان عنوان كرده اند كه مصرف لبنيات از سنين پايين از ابتلا به فشارخون در بزرگسالى جلوگيرى مى كند. همچنين كلسيم، پتاسيم و منيزيم موجود در لبنيات سبب كاهش فشارخون مى شود.
• پوكى استخوان
امروزه بيمارى «استئو پوروز» يا پوكى استخوان يكى از مشكلات جامعه بشرى به شمار مى رود. اين بيمارى زنان را ۸۰ درصد بيش از مردان مبتلا مى سازد. نتايج پژوهش ها نشان مى دهد از هر زن بالاى ۵۰ سال يك نفر از شكستگى وابسته به استئو پوروز رنج مى برد.پوكى استخوان بيمارى اى است كه سبب كاهش تراكم استخوان مى شود. اين كاهش، فزاينده و تدريجى بوده و استخوان را شكننده مى كند.
شيوع پوكى استخوان به عنوان يك بيمارى خاموش در ايرانيان ناشى از كمبود كلسيم در نزديك به ۴۰ درصد افراد جامعه است. كارشناسان الگوى غلط مصرف غذا را علت عمده كمبود كلسيم در ميان ايرانيان برمى شمارند. استفاده از مواد لبنى از جمله شير به اندازه مناسب در تغذيه افراد به ويژه دختران از سنين كودكى تا سى سالگى و انجام فعاليت هاى بدنى، از عمده راه هاى تامين كلسيم و جلوگيرى از شكستگى استخوان است. كاهش كلسترول، جلوگيرى از ازدياد وزن و... از ديگر مزيت هاى استفاده از شير و فرآورده هاى آن به شمار مى رود.