عبادت به اضافه سلامت
رژيم این یک ماه با 11 ماه دیگر سال فرق دارد. شیوه زندگی در ماه رمضان شکل دیگری است.
برنامه زندگی از روال عادی و روزمره خارج می‌شود. برنامه خواب و خوراک و استراحت و زمان دید و بازدید‌های خانوادگی تغییر می‌کند.
اگر برنامه‌ریزی درستی نداشته باشید، خواب و خوراک‌تان به هم می‌خورد، خسته و بی‌حوصله می‌شوید و کارایی‌تان پایين می‌آید. با یک برنامه‌ریزی دقیق و رعایت نکات ساده می‌توانید خودتان را با این تغییرات هماهنگ کنید، به راحتی روزه بگیرید و از مزایای معنوی این ماه بهره بیشتری ببرید.
"روزه‌داري بزرگ‌ترين فرصت براي تقويت و آمادگي جسماني است". این جمله را پاراسلسوس درباره روزه گفته است.
بقراط پدر علم پزشكي هم معتقد است؛ "روزه‌داري همان توانايي انسان در جهت درمان خود است كه به عنوان فرصتي براي بدن فراهم مي‌شود"
در اولین کنگره بین‌المللی روزه و سلامت که سال 1994 در کازابلانکا برگزار شد، دبیرخانه این کنگره بیش از 50 عنوان مقاله از محققان مسلمان و غیرمسلمان سراسر جهان درباره تاثیر روزه بر سلامت دریافت کرد. نتایج هیچ‌کدام از پژوهش‌ها نشان نداد روزه برای سلامتی مضر است یا باعث بدترشدن بیماری می‌شود. واقعیت این است که اگر روزه‌داری طبق اصول صحیح انجام شود برای سلامت مفید است و اگر به شیوه غلط انجام شود، می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامتی وارد کند.
بررسی‌ها نشان داده است روزه باعث استراحت دستگاه گوارش، کاهش قند خون، کاهش کلسترول و کاهش فشارخون سیستولیک و همچنین کاهش استرس می‌شود. اما به شرط اينكه چند نكته را در روزهاي روزه‌داري رعايت كنيم
سحری چه بخوریم؟
سحری مهم‌ترین وعده غذایی روزه‌دارهاست چون انرژی لازم را در طول روز تامین می‌کند. بيدارنشدن براي سحري باعث می‌شود در طول روز بی‌حال و تشنه و گرسنه باشید. این کار در طولاني‌مدت به سلامت‌تان آسیب می‌رساند. بهتر است ساعتي قبل از اذان صبح از خواب بیدار شوید تا آرامش و وقت کافی برای غذاخوردن داشته باشید و از ورود حجم زیاد غذا در زمان کم به معده جلوگیری کنید.
وعده غذايي سحری باید متنوع و شامل تمام گروه‌های غذايي باشد. کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند در این وعده از غذاهای پرفیبر استفاده کنید. این غذاها مدت بیشتری در سیستم گوارش می‌مانند و باعث می‌شوند در طول روز دیرتر احساس گرسنگی کنید. هضم غذاهای فیبردار حدود 8 ساعت طول می‌کشد، در حالی که غذاهای زود هضم در مدت 3 تا 4 ساعت هضم می‌شوند.
نوشیدن چای در سحر توصیه نمی‌شود. چون باعث دفع ادرار می‌شود و در این صورت ممکن است بدن مواد معدنی‌اي که در طول روز به آن نیاز دارد را در ابتدای روز از دست بدهد
بعد از غذا دندان‌هایتان را خوب مسواک بزنید. استفاده از نخ دندان و شستن دهان با آب نمک از بوی بد دهان در طول روز پیشگیری می‌کند.
نکته آخر اینکه پس از خوردن سحري حداقل يك ساعت براي هضم غذا بيدار بمانيد.
افطار و شام
چای کم‌رنگ، شیر، خرما، حلوا یا شله زرد، سوپ رقیق، نان و پنیر و سبزی از غذاهاي مناسب براي افطار است. بهتر است روزه‌تان را با خرما و شیر یا چای کم رنگ باز کنید. در نوشیدن مایعات زیاده‌روی نکنید. مصرف زیاد مایعات هنگام افطار به معده فشار می‌آورد و باعث سوء‌هاضمه می‌شود. کمی استراحت کنید و خوردن بیشتر را به زمان شام موکول کنید.
در وعده افطار مصرف مواد قندی ساده برای بالابردن میزان قند خون لازم است، اما باید مراقب باشید در مصرف مواد قندی زیاده‌روی نکنید. شاید باور نکنید اما یکی از علت‌های افت قند خون بعد از افطار مصرف زیاد مواد قندی است. علتش هم این است که در لحظه افطار قند خون به پایین ترین مقدار رسیده و بعد از خوردن غذا قند خون یکباره بالا می‌رود.
بدن برای مقابله با افزایش قند خون هورمون انسولین ترشح می‌کند و این هورمون به فاصله نیم تا یک ساعت بعد از خوردن غذا قند خون را به حالت اولیه می‌رساند. اما معمولا از آنجایی که قندهای ساده و تصفیه شده در رژیم غذایی ما زیاد است، انسولین زیادی هم ترشح می‌شود و همین باعث می‌شود بدن دچار افت قند خون شود. بهتر است شام چند ساعت بعد از افطار میل شود. کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند افطار و شام را همزمان میل نکنید. این کار به سیستم گوارش فشار وارد می‌کند.
تامین آب بدن
به دلیل اینکه در طول روز نمی‌توانید آب بنوشید، ممکن است بدن دچار کمبود آب شود. مصرف آب، چای کم‌رنگ، شیر، دوغ رقیق و کم‌نمک و آب‌میوه تازه را فراموش نكنيد. از زمان افطار تا هنگام خواب، حداقل 4 ليوان آب بنوشيد.
برای جبران آب بدن از سالاد، سبزیجات و میوه استفاده کنید. یکی از مشکلاتی که در اثر مصرف کم آب اتفاق می‌افتد، یبوست است. مصرف غذاهای فیبردار مانند حبوبات و سبزیجات و استفاده از روغن زیتون و آرد سبوس‌دار در تهیه غذا و مصرف میوه‌های خشک مانند برگه هلو، زردآلو، آلو و انجیر خشک برای پیشگیری از این حالت مفید است.
خواب و روزه‌داری
در این ماه علاوه بر وعده‌های غذایی ساعت خواب هم تغییر می‌کند. شب زودتر بخوابید تا بتوانید یکی دو ساعت قبل از اذان از خواب بیدار شوید. غذایتان را با آرامش میل کنید. بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز نکشید، این کار باعث سوء‌هاضمه و برگشت غذا از معده می‌شود.
در ساعات دیگر روز به اندازه کافی بخوابید تا سحر خواب نمانید یا از شدت خواب آلودگی از خوردن سحری منصرف نشوید.
ساعت‌های اولیه روز، بعد از خواب شبانه و خوردن غذا بهترین زمان برای فعالیت‌های فکری است. بهتر است این ساعت از روز بیدار بمانید و کارهایی که احتياج به تمرکز و قدرت فکری بیشتری دارند را انجام دهید و در ساعت‌های انتهایي روز بخوابید. بعدازظهر و قبل از افطار که کم‌انرژی‌تر شده‌اید و قند خونتان پایین آمده، زمان مناسبی برای خواب است. این خواب نیمروزی باعث می‌شود تا بعد از افطار سرحال‌تر باشید.
روزه و ورزش
شاید تصور کنید چون روزه هستید نباید ورزش کنید و تحرک زیادی داشته باشید، اما اصلا این‌طور نیست. اتفاقا یک ورزش ملایم مانند پیاده‌روی و نرمش‌های کششی می‌تواند خستگی را از تن شما بیرون کند و انرژی‌تان را بیشتر کند. پس هر وقت احساس خستگی کردید کمی نرمش کنید، چند نفس عمیق بکشید و تاثیر آن را در شادابی‌تان ببینید.
نرمش‌های سنگین و نرمش‌هایی که بعد از آن عرق کنید برای ساعات روزه داری مناسب نیستند. ورزش‌های سبک را انتخاب کنید، مثلا بعد از شام به پیاده روی بروید و آرام قدم بزنید. یا از مهمانی که بر می‌گردید مسافتی را در کنار خانواده قدم بزنید.
ورزشكاران در ماه رمضان نسبت به افراد عادي نياز بيشتري به پروتئين، قند و ويتامين‌ها دارند. بايد حدود 3 ساعت بعد از افطار ورزش را شروع کرد تا غذاي مصرف شده فرصت هضم پيدا كند. بين خوردن غذا و شروع ورزش بايد فاصله‌اي باشد كه جريان خون بتواند به راحتي به عضلات بدن برسد.
ممکن است كمبود قند در بدن باعث بروز مشكلاتي شود كه ورزشكاران روزه‌دار مي‌توانند با مصرف مواد قندي و كربوهيدرات‌ها مانند ماكاروني، عسل، سيب زميني،قند و شيريني‌جات در فاصله بين سحر و افطار اين كمبود را جبران كنند.
قهرمانان روزه‌دار
برخي از قهرمانان ورزشي در جريان ماه مبارك رمضان نگران‌اند كه آيا مي‌توانند باز هم به فعاليت‌هاي ورزشي‌شان ادامه دهند يا نه. پاسخ اين است كه مي‌توان با مشورت پزشكان و همچنين مربيان باتجربه، ضمن روزه‌داري، تمرين‌ها را هم تا حد ممكن ادامه داد.
در ماه رمضان تمرين‌هاي ورزشي بايد سبك‌تر باشد، چون هنگام ورزش، بدن نمك و آب زيادي از دست مي‌دهد و در ورزش‌هاي شديد منجر به ضعف شديد بدن مي‌شود. ورزشكاران به دليل فعاليتي كه دارند و موقع تمرين بيشتر عرق مي‌كنند و با مصرف يك و نيم تا 2 ليتر آب يا مايعات شيرين به جز چاي، مشكلي از اين بابت نخواهند داشت.
بعد از انجام فعاليت ورزشي تا زماني كه تشنه هستيد، مي‌توانيد آب يا مايعات بنوشيد. همچنين مصرف مايعات با غلظت 5درصد مواد قندي در حين تمرين و بعد از آن براي جبران افت قند خون مفيدتر است.
برنامه زندگی از روال عادی و روزمره خارج می‌شود. برنامه خواب و خوراک و استراحت و زمان دید و بازدید‌های خانوادگی تغییر می‌کند.
اگر برنامه‌ریزی درستی نداشته باشید، خواب و خوراک‌تان به هم می‌خورد، خسته و بی‌حوصله می‌شوید و کارایی‌تان پایين می‌آید. با یک برنامه‌ریزی دقیق و رعایت نکات ساده می‌توانید خودتان را با این تغییرات هماهنگ کنید، به راحتی روزه بگیرید و از مزایای معنوی این ماه بهره بیشتری ببرید.
"روزه‌داري بزرگ‌ترين فرصت براي تقويت و آمادگي جسماني است". این جمله را پاراسلسوس درباره روزه گفته است.
بقراط پدر علم پزشكي هم معتقد است؛ "روزه‌داري همان توانايي انسان در جهت درمان خود است كه به عنوان فرصتي براي بدن فراهم مي‌شود"
در اولین کنگره بین‌المللی روزه و سلامت که سال 1994 در کازابلانکا برگزار شد، دبیرخانه این کنگره بیش از 50 عنوان مقاله از محققان مسلمان و غیرمسلمان سراسر جهان درباره تاثیر روزه بر سلامت دریافت کرد. نتایج هیچ‌کدام از پژوهش‌ها نشان نداد روزه برای سلامتی مضر است یا باعث بدترشدن بیماری می‌شود. واقعیت این است که اگر روزه‌داری طبق اصول صحیح انجام شود برای سلامت مفید است و اگر به شیوه غلط انجام شود، می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامتی وارد کند.
بررسی‌ها نشان داده است روزه باعث استراحت دستگاه گوارش، کاهش قند خون، کاهش کلسترول و کاهش فشارخون سیستولیک و همچنین کاهش استرس می‌شود. اما به شرط اينكه چند نكته را در روزهاي روزه‌داري رعايت كنيم
سحری چه بخوریم؟
سحری مهم‌ترین وعده غذایی روزه‌دارهاست چون انرژی لازم را در طول روز تامین می‌کند. بيدارنشدن براي سحري باعث می‌شود در طول روز بی‌حال و تشنه و گرسنه باشید. این کار در طولاني‌مدت به سلامت‌تان آسیب می‌رساند. بهتر است ساعتي قبل از اذان صبح از خواب بیدار شوید تا آرامش و وقت کافی برای غذاخوردن داشته باشید و از ورود حجم زیاد غذا در زمان کم به معده جلوگیری کنید.
وعده غذايي سحری باید متنوع و شامل تمام گروه‌های غذايي باشد. کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند در این وعده از غذاهای پرفیبر استفاده کنید. این غذاها مدت بیشتری در سیستم گوارش می‌مانند و باعث می‌شوند در طول روز دیرتر احساس گرسنگی کنید. هضم غذاهای فیبردار حدود 8 ساعت طول می‌کشد، در حالی که غذاهای زود هضم در مدت 3 تا 4 ساعت هضم می‌شوند.
نوشیدن چای در سحر توصیه نمی‌شود. چون باعث دفع ادرار می‌شود و در این صورت ممکن است بدن مواد معدنی‌اي که در طول روز به آن نیاز دارد را در ابتدای روز از دست بدهد
بعد از غذا دندان‌هایتان را خوب مسواک بزنید. استفاده از نخ دندان و شستن دهان با آب نمک از بوی بد دهان در طول روز پیشگیری می‌کند.
نکته آخر اینکه پس از خوردن سحري حداقل يك ساعت براي هضم غذا بيدار بمانيد.
افطار و شام
چای کم‌رنگ، شیر، خرما، حلوا یا شله زرد، سوپ رقیق، نان و پنیر و سبزی از غذاهاي مناسب براي افطار است. بهتر است روزه‌تان را با خرما و شیر یا چای کم رنگ باز کنید. در نوشیدن مایعات زیاده‌روی نکنید. مصرف زیاد مایعات هنگام افطار به معده فشار می‌آورد و باعث سوء‌هاضمه می‌شود. کمی استراحت کنید و خوردن بیشتر را به زمان شام موکول کنید.
در وعده افطار مصرف مواد قندی ساده برای بالابردن میزان قند خون لازم است، اما باید مراقب باشید در مصرف مواد قندی زیاده‌روی نکنید. شاید باور نکنید اما یکی از علت‌های افت قند خون بعد از افطار مصرف زیاد مواد قندی است. علتش هم این است که در لحظه افطار قند خون به پایین ترین مقدار رسیده و بعد از خوردن غذا قند خون یکباره بالا می‌رود.
بدن برای مقابله با افزایش قند خون هورمون انسولین ترشح می‌کند و این هورمون به فاصله نیم تا یک ساعت بعد از خوردن غذا قند خون را به حالت اولیه می‌رساند. اما معمولا از آنجایی که قندهای ساده و تصفیه شده در رژیم غذایی ما زیاد است، انسولین زیادی هم ترشح می‌شود و همین باعث می‌شود بدن دچار افت قند خون شود. بهتر است شام چند ساعت بعد از افطار میل شود. کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند افطار و شام را همزمان میل نکنید. این کار به سیستم گوارش فشار وارد می‌کند.
تامین آب بدن
به دلیل اینکه در طول روز نمی‌توانید آب بنوشید، ممکن است بدن دچار کمبود آب شود. مصرف آب، چای کم‌رنگ، شیر، دوغ رقیق و کم‌نمک و آب‌میوه تازه را فراموش نكنيد. از زمان افطار تا هنگام خواب، حداقل 4 ليوان آب بنوشيد.
برای جبران آب بدن از سالاد، سبزیجات و میوه استفاده کنید. یکی از مشکلاتی که در اثر مصرف کم آب اتفاق می‌افتد، یبوست است. مصرف غذاهای فیبردار مانند حبوبات و سبزیجات و استفاده از روغن زیتون و آرد سبوس‌دار در تهیه غذا و مصرف میوه‌های خشک مانند برگه هلو، زردآلو، آلو و انجیر خشک برای پیشگیری از این حالت مفید است.
خواب و روزه‌داری
در این ماه علاوه بر وعده‌های غذایی ساعت خواب هم تغییر می‌کند. شب زودتر بخوابید تا بتوانید یکی دو ساعت قبل از اذان از خواب بیدار شوید. غذایتان را با آرامش میل کنید. بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز نکشید، این کار باعث سوء‌هاضمه و برگشت غذا از معده می‌شود.
در ساعات دیگر روز به اندازه کافی بخوابید تا سحر خواب نمانید یا از شدت خواب آلودگی از خوردن سحری منصرف نشوید.
ساعت‌های اولیه روز، بعد از خواب شبانه و خوردن غذا بهترین زمان برای فعالیت‌های فکری است. بهتر است این ساعت از روز بیدار بمانید و کارهایی که احتياج به تمرکز و قدرت فکری بیشتری دارند را انجام دهید و در ساعت‌های انتهایي روز بخوابید. بعدازظهر و قبل از افطار که کم‌انرژی‌تر شده‌اید و قند خونتان پایین آمده، زمان مناسبی برای خواب است. این خواب نیمروزی باعث می‌شود تا بعد از افطار سرحال‌تر باشید.
روزه و ورزش
شاید تصور کنید چون روزه هستید نباید ورزش کنید و تحرک زیادی داشته باشید، اما اصلا این‌طور نیست. اتفاقا یک ورزش ملایم مانند پیاده‌روی و نرمش‌های کششی می‌تواند خستگی را از تن شما بیرون کند و انرژی‌تان را بیشتر کند. پس هر وقت احساس خستگی کردید کمی نرمش کنید، چند نفس عمیق بکشید و تاثیر آن را در شادابی‌تان ببینید.
نرمش‌های سنگین و نرمش‌هایی که بعد از آن عرق کنید برای ساعات روزه داری مناسب نیستند. ورزش‌های سبک را انتخاب کنید، مثلا بعد از شام به پیاده روی بروید و آرام قدم بزنید. یا از مهمانی که بر می‌گردید مسافتی را در کنار خانواده قدم بزنید.
ورزشكاران در ماه رمضان نسبت به افراد عادي نياز بيشتري به پروتئين، قند و ويتامين‌ها دارند. بايد حدود 3 ساعت بعد از افطار ورزش را شروع کرد تا غذاي مصرف شده فرصت هضم پيدا كند. بين خوردن غذا و شروع ورزش بايد فاصله‌اي باشد كه جريان خون بتواند به راحتي به عضلات بدن برسد.
ممکن است كمبود قند در بدن باعث بروز مشكلاتي شود كه ورزشكاران روزه‌دار مي‌توانند با مصرف مواد قندي و كربوهيدرات‌ها مانند ماكاروني، عسل، سيب زميني،قند و شيريني‌جات در فاصله بين سحر و افطار اين كمبود را جبران كنند.
قهرمانان روزه‌دار
برخي از قهرمانان ورزشي در جريان ماه مبارك رمضان نگران‌اند كه آيا مي‌توانند باز هم به فعاليت‌هاي ورزشي‌شان ادامه دهند يا نه. پاسخ اين است كه مي‌توان با مشورت پزشكان و همچنين مربيان باتجربه، ضمن روزه‌داري، تمرين‌ها را هم تا حد ممكن ادامه داد.
در ماه رمضان تمرين‌هاي ورزشي بايد سبك‌تر باشد، چون هنگام ورزش، بدن نمك و آب زيادي از دست مي‌دهد و در ورزش‌هاي شديد منجر به ضعف شديد بدن مي‌شود. ورزشكاران به دليل فعاليتي كه دارند و موقع تمرين بيشتر عرق مي‌كنند و با مصرف يك و نيم تا 2 ليتر آب يا مايعات شيرين به جز چاي، مشكلي از اين بابت نخواهند داشت.
بعد از انجام فعاليت ورزشي تا زماني كه تشنه هستيد، مي‌توانيد آب يا مايعات بنوشيد. همچنين مصرف مايعات با غلظت 5درصد مواد قندي در حين تمرين و بعد از آن براي جبران افت قند خون مفيدتر است.
